رمان «با عرض معذرت» نقد شد

ایلنا: نشست نقد و بررسی رمان با عرض معذرت؛ با حضور شهرام شفیعی (نویسنده)، محمدرضا گودرزی و علی اکبر زین‌العابدین(منتقد) و جمعی از علاقمندان و فعالان کتابخانه‌های مراکز منطقه برگزار شد.

به گزارش ایلنا به نقل از به گزارش روابط عمومی فرهنگسرای فردوس، در ابتدای نشست نویسنده بخش‌هایی از رمان را خواند و سپس علی اکبر زین العابدین به عنوان منتقد در خصوص این رمان گفت: مهم‌ترین دستاورد کتاب این است که رمان طنزگونه است زیرا در ایران کمتر رمانی به صورت طنز نوشته می‌شود و اکثر طنزهای مکتوب در دوران معاصر محدود به نوشته‌های مطبوعاتی و در چند موضوع خاص است.

وی افزود: طنز در داستان معمولاً داستان‌های کوتاه را در بر می‌گیرد و شامل رمان نمی‌شود. آثار شفیعی بیشتر در حوزه کودک و نوجوان است به لحاظ نوع شوخی‌های نویسنده در این کتاب یک نگاه تازه را می‌توان در آثار ایرانی دید. ایشان یک تعریف تازه‌ای از طنز را به ما نشان می‌دهد و در اینجا تعریف کلاسیک را لحاظ نمی‌کند.
زین العابدین بیان داشت: اما در این کتاب و آثار دیگر ایشان نظیر عشق خامه‌ای یا مجموعه قصه‌های غرب وحشی یا جزیره بی‌تربیت‌ها و... بگو ما هم بخندیم، به عنصر شوخی خیلی گسترده‌تر از آنچه ما فکر می‌کنیم پرداخته شده است (برخلاف نظر دیگر طنز نویسان که عقیده دارند طنز باید گزنده و تلخ باشد) و در عین خنده، طنز شیرینی ارائه شده است. موضوع رمان سیاسی اجتماعی است و وجه اجتماعی آن از وجه سیاسی‌اش بارز‌تر است. طنز رمان شیرین است، به این دلیل که در هر ۴ یا ۵ خط از آن بخش‌هایی داریم که به طور مجزا خودشان هم طنز هستند و عنصر سرگرمی هم در این طنز جدی گرفته شده است.
وی خاطر نشان کرد: ویژگی اصلی که در این رمان نهفته است عنصر سرگرمی است. طنز و شاعرانگی به صورت طبیعی در اختیار خواننده گذاشته شده و نویسنده به این امر توجه ویژه‌ای داشته است.
کلمات قصار در کتاب زیاد است. نقد اجتماعی پررنگی نیز در رمان وجود دارد. شخصیت شیطان در این رمان زائد است و توقع ورود او نمی‌رود. اما وجود همین شیطان به ما نشان می‌دهد که‌ای آدم‌ها در هر لحظه ما نیز می‌توانیم در جایگاه اشخاصی که نقد می‌کنیم قرار بگیریم.

در ادامه شصت و ششمین نشست نقد کتاب با عنوان «بلور قلم» محمد رضا گودرزی درباره این رمان گفت: من اطمینان دارم که آقای شفیعی توانایی داستان نویسی دارند و از ذهن تیز و هوش یک نویسندهٔ طنزنویس کاملاً برخوردارند، اما در این رمان، منطق روایتشان چندان آشکار نیست و ظاهراً اسیر نوآوری‌های خود شده است.

وی افزود: خط اصلی روایت که ماجرای انتخاب یک بدل از میان لایه‌های تهی دست جامعه و ورود او به مرکز قدرت است، کاملاً جالب و بدیع است و همین مساله می‌توانست به رمان طنز آلودی که متکی بر موقعیت طنز است منجر شود، اما نویسنده به طنز کلامی اکتفا کرده که به نظر من چندان هم طنز نیست و بیشتر نکته سنجی، ظریف گویی و اشارات فلسفی، جامعه‌شناختی و روان‌شناختی است. این کتاب یک رمان اجتماعی سیاسی تاریخی است که بار اجتماعی آن بارز‌تر است. وجه سیاسی آن رمان را به رمان‌های دفاع مقدس بدل کرده و نقد قدرت در نظام خودکامه‌ای است که برعراق (بدون نام بردن روشن از اشخاص و مکان) حاکم بوده است.
گودرزی اظهار داشت: وجه تاریخی آن بیناذهنی است و هرکس که در موقعیت سال‌های جنگ ایران و عراق قرار داشته باشد کاملاً آن را می‌فهمد. متن سعی کرده از بینامتنیت هم بهره ببرد و با اشاره به شخصیت‌هایی چون بکت، پیاژه، یا شیطان و برخورد طنزآلود با آن‌ها ساختارهای تثبیت شده سخن را بن فکنی کرده است، اما این‌ها همه در جزء صورت گرفته است. نثر رمان پالوده است اما لحن شخصیت‌ها همه یکدست و فاخر است و توجیهی ندارد.

سلسله جلسات نقد کتاب با عنوان «بلور قلم» مدت یکسال است که بطور مستمر از سوی مدیریت فرهنگی هنری منطقه۵، در کتابخانه‌های مراکز فرهنگی هنری منطقه ۵ برگزار می‌شود و تاکنون با استقبال بی‌شمار شهروندان روبرو شده است.