ضیاء موحد: حافظ استاد مسلم موسیقی ایران است

ایلنا: ضیاء موحد با تأکید بر اهمیت وزن و موسیقی در شعرهای حافظ، این شاعر را استاد مسلم موسیقی ایران دانست.
به گزارش ایلنا، ضیاء موحد که در مراسم بزرگداشت روز حافظ در برنامه «اتاق شعر» در فرهنگسرای ارسباران سخن می‌گفت، به بیان نکاتی درباره شعر حافظ پرداخت و درباره وجود صور خیال در شعر حافظ اظهار داشت: بعضی‌ها معتقدند شعر بدون صور خیال ممکن نیست، ولی به اعتقاد من، شعر بدون صور خیال هم امکان دارد. در بسیاری از شعرهای سعدی صور خیال وجود ندارد، البته صور خیال در شعر فارسی معمولا دیداری است، به این معنی که اشعار دارای تصویرهای دیداری هستند که در اشعار حافظ هم این تصویرهای دیداری وجود دارد. البته تصویرهای دیگری هم وجود دارد، مثل تصویر نرم و پساواهی در شعر یا تصویر شنیداری که‌‌ همان وزن و قافیه در شعر است که لزوما وزن عرضی نیست؛ چیزی که در شعر سپید وجود دارد.
وی افزود: همه وزن‌ها لزوما عرضی نیستند. در بسیاری از شعرهای شاملو وزن جزوی از معنای شعر است و همچنین گاهی وقت‌ها شعر چیزی جز موزیک نیست، به این معنی که نمی‌توان درباره معنای شعر صحبت کرد. بلکه باید آن شعر را به دلیل موسیقی‌اش زمزمه کرد. چیزی که در شعرهای فولکلور ایرانی هم وجود دارد؛ شعرهایی که معنای خاصی ندارند، ولی موسیقی دارند.
موحد در ادامه با بیان اینکه وزن شعر فارسی نسبت به شعر عرب بسیار بیشتر است، ‌گفت: ما در شعر فارسی حدود ۴۰۰ وزن شعری داریم که مولوی خودش به تنهایی ۷۰ وزن را گفته است و قبل از او، رودکی بیشترین تعداد وزن را در اشعارش دارد. حال باید دید که چرا ما در شعر فارسی این تعداد وزن داریم. علتش این است که ما بسیار به تقارن معتقد هستیم، این‌که دو کفه ترازو دقیقا مثل هم باشد و به هیچ عنوان از وزن تخطی نشود. اما اعراب در شعر‌هایشان این تقارن را رعایت نمی‌کنند و از وزن‌ها تخطی می‌کنند، چرا که آن‌ها این تصرفات را جایز می‌دانند. البته این تقارن‌ها در هنرهای دیگر ما هم وجود دارد، مثلا در فرش ایرانی به طرز عجیبی این تقارن رعایت شده است و همین مسأله باعث شده شعر قدیم ما در این تقارن بماند. برای همین تقارن است که نمی‌توان تعداد صفحات زیادی از «شاهنامه» یا «مثنوی» را خواند.
او سپس با بیان این‌که وزن در شعر دو وظیفه دارد، گفت: وزن در شعر دارای دو وظیفه است؛ یکی این‌که می‌تواند در خدمت معنا باشد و با معنا به معنا کمک کند و ساختار ریتمیک شعر با حرف شعر بخواند، مانند بسیاری از اشعار رودکی و دیگر این‌که از شعر خود موسیقی‌اش را بفهمیم، یعنی موسیقی خالص. من معتقدم که حافظ استاد مسلم موزیک ایران است.
این شاعر همچنین درباره تنوع اوزان در شعر فارسی اظهار کرد: در عروض قدیم دست و پای شاعر بسیار بسته بود و در یک وزن خاص شعر عاشقانه‌، حماسی و... گفته می‌شد. با وجود این‌که تنوع اوزان وجود داشت، ولی در یک وزن واحد همه چیز گفته می‌شد.

کسانی که معتقدند وزن «شاهنامه» تنها برای حماسه‌سرایی مناسب است، اشتباه می‌کنند، چرا که وزن «شاهنامه» و «بوستان» سعدی کاملا یکسان است.
موحد در پایان در توصیه به شاعرانی که شعر‌هایشان وزن ندارد، گفت: من توصیه‌ام به شاعرانی که شعر‌هایشان وزن ندارد و نسبت به وزن بی‌توجه‌اند، این است که باید شعر‌هایشان معنای خیلی قوی داشته باشد، چرا که خود قافیه و وزن بخشی از معنا را به دوش می‌کشد. شعر گفتن بدون وزن، کاری بسیار خطرناک و ریسک است.
همچنین در بخش دیگری از این نشست، مرتضی ظفرزاده رییس فرهنگسرای ارسباران درباره برگزاری بزرگداشت حافظ گفت: ما اگر امروز برای حافظ دور هم جمع شده‌ایم، نمی‌خواهیم تنها مطالب تکراری گذشته را بیان کنیم، بلکه می‌خواهیم با گفت‌وگو درباره زبان، ‌ خرد و شعر حافظ راه توسعه فرهنگی آینده‌مان را هموار کنیم. ما برای پیمودن مسیر آینده برای ورود به دنیای جدید بیش از هرچیزی به توجه به گذشتگانمان نیاز داریم.
مدیر فرهنگی هنری منطقه ۳ افزود: فرهنگسرای ارسباران باشگاه‌های مختلفی دارد و مضاعف بودن خوشحالی ما به این دلیل است که اگر تا چندی پیش برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های با شگاه‌ها به عهده فرهنگ‌سرا بود، امروز فقط از جانب ما نوعی تسهیل‌گری انجام می‌شود و بسیاری از برنامه‌ها از طریق عزیزانی که عضو باشگاه هستند اتفاق می‌افتد. باعث خوشحالی است که این حلقه را باز‌تر کرد. و تسری بدهیم تا آن را به جوان‌ها سرمایه‌های کشور انتقال داده شود.
در بخش دیگری از برنامه «اتاق شعر»، مجید رفعتی‌، مهدی اشرفی‌، مهدی مرادی، ‌ پوریا سوری، ‌ سیدمهدی موسوی‌، شهاب مقربین و منصوره لمسو به شعرخوانی پرداختند.
همچنین در بخش دیگری از این مراسم، گروه موسیقی «راز نو» به اجرای موسیقی سنتی پرداخت.