در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
بسیاری از محیط‌بانان به لباس ضدحریق، ماسک و تجهیزات استاندارد اطفاء دسترسی ندارند
مدیر کل حفاظت محیط‌زیست استان کردستان گفت: سازمان حفاظت محیط‌زیست با وجود مسئولیت‌های سنگین، همواره کم‌بودجه‌ترین نهاد دولتی بوده است.
«فرزاد زندی» در خصوص آتش‌سوزی دامنه‌های کوه آبیدر سنندج توضیح داد: این حادثه تلخ ظهر روز پنج‌شنبه ۲ مردادماه رخ داد. به محض اطلاع از وقوع آتش‌سوزی، نهادهای ذیربط شامل یگان‌های منابع طبیعی، آتشنشانی، هلال‌احمر، محیط‌زیست، سازمان‌های مردم‌نهاد و شهروندان داوطلب بلافاصله در محل حاضر شده و عملیات اطفاء را آغاز کردند.
وی ادامه داد: متأسفانه به دلیل وزش باد شدید، شیب تند دره و تراکم علوفه خشک، حریق در بخشی از دامنه گسترش یافت که منجر به مصدومیت ۷ نفر شد. مصدومان فوراً به بیمارستان کوثر منتقل شدند که از این تعداد 2 نفر به صورت سرپایی مداوا و ترخیص شدند، 2 نفر در بخش سوختگی بستری شدند، 3 نفر در بخش مراقبت‌های ویژه تحت درمان قرار گرفتند. متأسفانه هر سه نفر بیمار بخش مراقبت‌های ویژه جان باختند.
مدیر کل حفاظت محیط‌زیست استان کردستان تاکید کرد: لازم به ذکر است این حادثه خارج از مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست رخ داد. هرچند مسئولیت مستقیم متوجه این سازمان نبود، کارکنان محیط‌زیست بدون فوت وقت در عملیات اطفاء مشارکت فعال داشتند.
وی افزود: این آتش‌سوزی بار دیگر بحران محیط‌زیستی تکراری در کشورمان را یادآوری می‌کند که ابعادی فراتر از یک حادثه محلی دارد.
زندی در ادامه علت تداوم آتش‌سوزی‌های گسترده، علیرغم وجود راهکارهای شناخته‌شده را این گونه برشمرد: ۱. عدم اجرای مؤثر راهکارها: اقداماتی نظیر ایجاد نوارهای آتش‌بَر، حفر چاله‌های آب و پاکسازی پوشش گیاهی خشک، در سطح محدود اجرا شده یا عملیاتی نمی‌شوند.
۲. کمبود منابع: سازمان‌های حفاظت محیط‌زیست و منابع طبیعی با کمبود شدید نیروی انسانی، تجهیزات و بودجه مواجه‌اند.
۳. تغییرات اقلیمی: گرمایش زمین و خشکسالی‌های مکرر موجب افزایش دما و کاهش رطوبت شده که احتمال آتش‌سوزی را به‌ویژه در ماه‌های گرم تشدید می‌کند.
۴. عامل انسانی: منشأ بسیاری از حوادث، فعالیت‌های انسانی (عمدی: تخریب، تصرف اراضی؛ غیرعمدی: بی‌احتیاطی گردشگران/کشاورزان) است.
۵. پراکندگی مدیریت: مدیریت مراتع و جنگل‌ها بین دو دستگاه (سازمان حفاظت محیط‌زیست برای مناطق چهارگانه، و سازمان منابع طبیعی برای سایر مناطق) تقسیم شده است.
وی درباره امکان پیش‌بینی آتش‌سوزی گفت: پیش‌بینی دقیق زمان و مکان وقوع در سطح روز/ساعت دشوار است، اما می‌توان با تحلیل شاخص‌های جوی اعم از دما، رطوبت نسبی، سرعت و جهت باد، تراکم پوشش گیاهی خشک، سوابق تاریخی آتش‌سوزی در منطقه و مدل‌های پیش‌بینی شاخص آب‌وهوای آتش‌سوزی احتمال حریق را برآورد کرد.
زندی با توجه به استفاده بسیاری از محیط‌بانان از شاخه درختان و بیل برای اطفای حریق اظهار داشت: این رویکرد عمدتاً ناشی از کسری شدید بودجه و امکانات است. بسیاری از محیط‌بانان حتی به لباس ضدحریق، ماسک و تجهیزات استاندارد اطفاء دسترسی ندارند. خوشبختانه اخیراً با تخصیص اعتبارات مناسب، بخشی از کمبودها مرتفع شده است.
وی تذکر داد: سازمان حفاظت محیط‌زیست با وجود مسئولیت‌های سنگین، همواره کم‌بودجه‌ترین نهاد دولتی بوده است. در دولت چهاردهم با پیگیری ریاست‌جمهوری، هیئت دولت و ریاست سازمان، بودجه رشد قابل‌توجهی یافته و تجهیزاتی چون دمنده‌های هوا و پهپادهای نظارتی تأمین شده‌اند.
زندی افزود: علت اصلی این وضعیت، عدم اولویت‌دهی به محیط‌زیست در سیاست‌گذاری‌های کلان و تخصیص ناکافی منابع است. انتظار می‌رود با توجه به بحران‌های اقلیمی، اهمیت این موضوع بیش‌ازپیش مورد توجه قرار گیرد.
وی نهادهای همکار با سازمان حفاظت محیط‌زیست را برشمرد: سازمان هواشناسی (پیش‌بینی شرایط جوی بحرانی)، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، سازمان منابع طبیعی، هلال‌احمر، ارتش، سپاه و آتشنشانی (حضور میدانی)، سازمان مدیریت بحران و ادارات کل محیط‌زیست استانی (هماهنگی محلی)
مدیر کل حفاظت محیط‌زیست استان کردستان از الزام قانونی همکاری دستگاه‌ها با سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: بر اساس اصل پنجاهم قانون اساسی، مواد ۲ و ۵ قانون حفاظت و بهسازی محیط‌زیست و قانون مدیریت بحران کشور، تمام دستگاه‌ها موظف به همکاری در شرایط بحرانی هستند.
وی با اشاره به اینکه در مواقع بحران، عدم همکاری با سازمان حفاظت از محیط زیست تخلف محسوب می‌شود افزود: در عمل، دستگاه‌ها معمولاً در حد توان مشارکت می‌کنند، اما چالش اصلی، هماهنگی و اقدام به‌موقع است. در موارد اهمال یا تخلف، مراجع قضایی موضوع را پیگیری می‌کنند.
زندی تاکید کرد: آتش‌سوزی‌های طبیعی حاصل ترکیبی از عوامل مدیریتی، اقلیمی، انسانی و ساختاری است. هرچند راهکارهای فنی موجودند، اجرای آن‌ها مستلزم برنامه‌ریزی منسجم، بودجه کافی، آموزش عمومی و همکاری بین‌دستگاهی است.
وی ادامه داد: بدون این الزامات، شاهد تکرار فجایع مشابه خواهیم بود. امیدواریم با تخصیص اعتبارات لازم، جذب نیروی متخصص و توسعه فرهنگ عمومی، گروهای اطفاء حرفه‌ای تشکیل شود تا شاهد کاهش آتش‌سوزی‌ها و پیشگیری از تلفات انسانی و زیست‌محیطی باشیم.
