آیین‌نامه کهاد قرآنی ابلاغ شد
رئیس مرکز پژوهش و آموزش عالی قرآن و علوم انسانی کشور از ابلاغ آیین‌نامه کهاد قرآنی خبر داد و گفت: طبق این آیین‌نامه دانشجویان رشته‌های دیگر بر اساس قوانین و ضوابطی ۲۰ واحد قرآنی را اخذ می‌کنند و با قرآن هم آشنا می‌شوند.
به گزارش ایلنا از روابط عمومی وزارت علوم، نشست کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی کشور با حضور محمدجواد هراتی، قائم مقام وزیر علوم در علوم انسانی و رئیس مرکز پژوهش و آموزش عالی قرآن و علوم انسانی کشور در حاشیه سی‌امین دوره نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم در غرفه شورای توسعه فرهنگ قرآنی با موضوع سند توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآن، ساختار و اهداف برگزار شد.
هراتی، در ابتدای نشست با اشاره به پیشینه‌ای از مرکز گفت: شورای توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآن از سال ۸۸ با هدف تقسیم کار ملی در حوزه آموزش و ترویج قرآن شکل گرفت و از آن سال سه کمیسیون را با خود دارد که کمیسیون تبلیغ و ترویج از وزارت ارشاد و کمیسیون آموزش عالی و توسعه پژوهش نیز از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مجوز دارند.
وی ادامه داد: عمده کار، توسعه سیاست‌گذاری در حوزه آموزش عالی قرآن و پژوهش است. منظور تربیت نیروهای متخصص در حوزه قرآن و تبلیغ قرآن در حوزه آموزش عالی است. تربیت استاد و معلم با شیوه‌های مختلفی از قبیل رشته‌های مرتبط با قرآن از اهداف این بخش است.
قائم مقام وزیر علوم در علوم انسانی و رئیس مرکز پژوهش و آموزش عالی قرآن بیان کرد: بخش دیگر، حوزه پژوهش است. از سال ۹۰ کمیسیون توسعه پژوهش با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی کار را ادامه می‌دهد. از سال ۹۸ بر اساس فعالیت‌ها و اقدامات، سند راهبردی پژوهش و آموزش عالی مصوب شد که مبنای فعالیت کمیسیون قرار گرفت. از سال ۹۸ به دلیل شیوع بیماری کرونا، وقفه‌ای در اجرای سند اتفاق افتاد. با روی کار آمدن دولت سیزدهم عزم جدی برای اجرایی شدن این سند پیدا شد و در دستور کار قرار گرفت.
وی افزود: به چند محور اساسی در آن سند پرداخته شده که یکی از آن‌ها موضوع علوم انسانی قرآن‌بنیان است. برای رسیدن به این هدف، موضوع علوم انسانی از دولت سیزدهم به فعالیت‌های این کمیسیون اضافه شد تا امروز که بر اساس سند تدوین شده فعالیت خود را ادامه داده‌ایم. اگر بخواهم پنج سال گذشته را مقایسه کنم، در دو سال انتهایی آن، اجرای سند سرعت خوبی گرفته است.
سه محور فعالیت کمیسیون
نائب رئیس کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور با اشاره به فعالیت کمیسیون به صورت کلی، اظهار کرد: این کمیسیون در سه محور اساسی به فعالیت می‌پردازد؛ آموزش، پژوهش و علوم انسانی. محور اول آموزش عالی قرآن است که در آن بحث رشته‌های قرآنی و مورد نیاز را داریم، این کار را از سال ۱۴۰۱ شروع کردیم و یکسری رشته‌های مورد نیاز که اجرایش در دانشگاه‌ها ضرورت دارد که تدوین کردیم. به عنوان مثال رشته علوم قرآن و حدیث داشتیم، در حالی که خود این رشته علوم پیرامون قرآن است و اصل قرآن در آن نیست؛ لذا رشته معارف قرآن کریم در مقطع ارشد را تدوین کردیم که محتوای آن برگرفته از اصل قرآن است.
وی افزود: رشته مورد نیاز دیگر، رشته تربیت مربی قرآن کودک است. در بحث آموزش کودک فعالیت زیادی صورت گرفته اما فقدان این را داشتیم که به صورت یک رشته خاص باشد. مذاکراتی هم در مورد استخدام فارغ‌التحصیلان این رشته با وزیر آموزش و پرورش صورت پذیرفت. در بحث قرآن، کودکان و خردسالان را باید با شیوه‌های مختلفی آموزش دهیم، به خصوص در مورد بحث آموزش مفاهیم در دوره خردسالی و ابتدایی به گونه‌ای پیش رویم که کودکان به این سمت علاقه‌مند شوند.
هراتی اظهار کرد: رشته‌های «قرآن و هنر» و «قرآن و رسانه» رشته‌های دیگری هستند که تدوین شده‌اند و خود آن‌ها به تبلیغ و ترویج و توسعه کمک خواهند کرد. تمرکزمان روی تربیت معلمان و اساتید است که بتوانند کودکان را از خردسالی با قرآن آشنا کنند.
ابلاغ آیین‌نامه کهاد قرآنی
وی ضمن اشاره به آیین‌نامه کهاد قرآنی بیان کرد: طبق این آیین‌نامه دانشجویان رشته‌های دیگر براساس قوانین و ضوابطی ۲۰ واحد قرآنی را اخذ می‌کنند و با قرآن هم آشنا می‌شوند. این اتفاق اولین بار در دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی افتاد. این اتفاق برای میان‌رشته‌ای‌ها خوب است و در این راستا دو مدل آیین‌نامه را ابلاغ کرده‌ایم. آیین‌نامه دو رشته‌ای هم داریم که با آیین‌نامه کهاد متفاوت است. این آیین‌نامه از هفته گذشته ابلاغ شد و ما پیگیر اجرای آن هستیم. ابتدا در دانشگاه‌های تهران، علامه طباطبایی اجرا می‌شود. در مورد هزینه‌اش نیز دانشگاه‌ها ملزم می‌شوند که برای اجرای این دوره از هزینه‌های موجود استفاده کنند.
قائم مقام وزیر علوم در علوم انسانی در مورد آیین‌نامه ارتقای اساتید، اظهار کرد: دنبال این هستیم که این آیین‌نامه به ارتقای افرادی که در این حوزه فعالیت دارند کمک کند.
وی با اشاره به حوزه پژوهش گفت: در این حوزه دو فعالیت عمده را دنبال می‌کنیم، یک؛ مأموریت‌گرایی پژوهشگاه‌های علوم انسانی و حرکت پژوهشی پیرامون قرآن و دو؛ حرکت به سمت پژوهش‌های قرآن‌بنیان. از ظرفیت پژوهشگاه‌ها می‌توانیم در این مدل استفاده کنیم.
هراتی عنوان کرد: بخش نشریه‌های قرآنی را داریم که اعتبارسنجی نشریات قرآنی به این کمیسیون واگذار شده است. این نشریات جایگاه مهمی دارند. نگاه ما توسعه‌ای است اما تمرکزمان را روی نشریات قرآنی به زبان غیر فارسی گذاشته‌ایم. تاکنون به سه نشریه انگلیسی و یک نشریه عربی مجوز داده‌ایم. دو نشریه نیز چاپ شده و رتبه علمی – پژوهشی دریافت کرده‌اند، یک نشریه از جامعةالمصطفی (ص) و یک نشریه هم از پژوهشکده اعجاز دانشگاه شهید بهشتی. یک نشریه دیگر از جامعةالمصطفی (ص) و یک نشریه هم از پژوهشگاه علوم و معارف اسلامی در مسیر اعتبارسنجی هستند. تقریباً نزدیک ۱۰ نشریه به زبان غیر فارسی تقاضا داریم. تمرکزمان بر نشریات فارسی نیست چون نزدیک ۲۵ نشریه علمی – پژوهشی به زبان فارسی داریم. از این ابزارها برای نظام‌سازی قرآنی استفاده می‌کنیم، نشریات با موضوع نظام‌سازی قرآنی نیز در اولویتمان هستند.
قطب‌های علمی
رئیس مرکز پژوهش و آموزش عالی قرآن و علوم انسانی کشور بیان کرد: بحث دیگر، بحث قطب‌های علمی است که در اختیار معاونت پژوهشی بوده و با ابلاغ وزیر علوم به این کمیسیون واگذار شده و به نوعی این کمیسیون یک معاونت کوچک شده است. یکی از موضوعات ما در وزارت علوم، قطب‌های علمی است. هر مجموعه سرآمدی به عنوان قطب علمی شناخته می‌شود. این مجوز آورده خوبی برای کسی که بتواند آن را دریافت کند، دارد. انجمن‌های علمی قرآنی هم به این مرکز واگذار شده است.
وی اظهار کرد: مورد سوم بعد از آموزش و پژوهش، علوم انسانی است که از دی سال ۱۴۰۰ این بحث با ابلاغ وزیر علوم، تحقیقات و فناوری شروع شد و مصوباتش در کمیسیون و شورا هم آمد و موضوع سیاست‌گذاری علوم انسانی به این مجموعه واگذار شد. علوم انسانی خیلی بحث مفصلی است، بحث آیین‌نامه ارتقا نیز بخشی از آن است که همه مجموعه‌های علوم انسانی از آن گلایه دارند. بنا داریم آیین‌نامه متفاوتی برای علوم انسانی نوشته شود یا اینکه در آیین‌نامه موجود مقتضیات علوم انسانی را در نظر بگیریم. آیین‌نامه ارتقا هدایت‌گر استاد است. طراحی آن فنی – مهندسی بوده و علوم انسانی در جاهایی ضربه دیده است. این مرکز می‌تواند سیاست‌گذاری کند و زمین بازی را تغییر دهد و به سمت دیگری ببرد.
آمایش رشته‌های علوم انسانی
هراتی به موضوع آمایش رشته‌های علوم انسانی پرداخت و عنوان کرد: واقعاً رشته‌هایی هستند که به آن‌ها نیاز نداریم. در حوزه علوم انسانی اگر بخواهید به سمت تحول بروید باید به سمت تحول در همه عرصه‌های اساتید، متون و دانشجو و در نهایت علوم انسانی بروید. تحول علوم انسانی با بخش‌نامه اتفاق نمی‌افتد، بلکه باید آن را از خود اساتید پیگیری کنیم که یکی از آن‌ها مدیریت اصحاب دانش علوم انسانی است. آیین‌نامه ارتقا باید به گونه‌ای باشد که مثلاً استاد بداند که باید حتماً تولید محتوای علوم انسانی اسلامی داشته باشد. وقتی سرفصل را تک بعدی تعریف می‌کنیم باید همه جانبه دیده شود. سیاست وزارت علوم، دیدن همه‌جانبه این موضوع و حرکت به سمت علوم انسانی قرآن‌بنیان است. اگر روی کار اصلی که سیاست‌گذاری است متمرکز شویم خیلی کار بزرگی نیست و اینها به علوم انسانی قرآن‌بنیان کمک می‌کند.
وی درخصوص سؤالی با محتوای بازنگری رشته‌های قرآن و حدیث و مجوز دانشگاه‌ها و اینکه سالانه نزدیک ۱۷هزار دانشجوی رشته‌های قرآن و حدیث غیر از آمار دانشگاه آزاد اسلامی در حال تحصیل هستند و هر سال هم به تعداد آن‌ها اضافه می‌شود، برای جذب آن‌ها چه کار کرده‌اید؟ گفت: تمامی رشته‌های علوم قرآن و حدیث را در قالب یک درختواره بازنگری کردیم و عنوانش هم می‌شود مطالعات قرآن و حدیث با گرایش‌های مورد نیاز. رشته‌های معارف قرآن، تفسیر تطبیقی را داریم، به طور کلی رشته‌های خاصی را تدوین و با دانشگاه‌ها وارد تعامل شدیم که هر کدام هر رشته‌ای را که مورد نیاز است بگیرند. طبیعتاً دانشگاه‌ها مقاومت می‌کنند ولی ما تلاش می‌کنیم که این سیاست‌گذاری اعمال شود.
دوره دکتری علوم قرآن و حدیث
وی ادامه داد: فشار برای گرفتن دوره دکتری علوم قرآن و حدیث زیاد است. ما خیلی موافقت نمی‌کنیم و ملاحظاتی داریم. ممکن است به خاطر نیازی که یک استان نداشته موافقت نکرده باشیم. این موافقت و مخالفت بر اساس رشته‌هایی است که جدید تدوین می‌کنیم. با کمیسیون حوزوی که آن‌ها هم به دنبال بازنگری هستند تعاملاتی داشتیم. قرآن حوزه خاصی است و در مورد بازنگری رشته‌اش هم باید حساسیت به خرج داد.
هراتی در مورد بودجه پژوهش‌های قرآنی و نحوه تخصیص این بودجه به دانشگاه‌ها گفت: بودجه پژوهشی را به صورت عام در نظر بگیریم، یک بودجه پژوهشگاه‌های علوم انسانی است که در اختیار معاونت پژوهشی است و یک بودجه فناوری را داریم. ما ورود کرده‌ایم به این حوزه، این بودجه‌ها، بودجه‌های خوبی هم هستند. از این بودجه‌ها با تعاملی که با معاونت پژوهشی کردیم، مقرر شد پژوهشگاه‌های علوم انسانی طبق نظر و سیاست ما هزینه کنند. بودجه‌ای را هم خود شورا برای پژوهش قرآنی در نظر می‌گیرد که مقدارش هم خیلی زیاد نیست که آن را هم بین پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌ها پرداخت می‌کنیم، ۹ درصد از بودجه شوراست. ولی عمده بودجه پژوهشی با خود پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌هاست. وزارت علوم می‌تواند مثل بودجه پنج درصد فرهنگی، برای بودجه پژوهشی نیز شرط بگذارد، ۱۰ درصد از بودجه را می‌توانیم به فعالیت‌های پژوهشی اختصاص دهیم.
