رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران در گفت‌وگو با ایلنا:
ورود شورا به تصمیمات کمیسیون ماده ۵ در صورت نیاز/ واگذاری تراکم باید در راستای کیفیت‌بخشی به زندگی شهروندان باشد
رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران با تاکید بر این که واگذاری تراکم باید در راستای ارتقای زیست‌پذیری شهر و کیفیت‌بخشی به زندگی شهروندان انجام شود، گفت: شورای شهر تهران قطعا به آن دسته از تصمیمات کمیسیون ماده پنج که نیاز به تصویب طرح یا موضوع خاصی باشد، با در نظر گرفتن دغدغه‌های عمومی شهر و شهروندان ورود پیدا خواهد کرد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، در سال‌های اخیر موضوع «تراکم‌فروشی» به یکی از چالش‌برانگیزترین مسائل مدیریت شهری تهران تبدیل شده است و متولیان پایتخت در دوره‌های مختلف نظرات متفاوتی را درباره آن مطرح کرده‌اند، به نحوی که در برخی ادوار اعضای شورای اسلامی شهر، مدیران دوره‌های قبل از خود را به «شهرفروشی» و تامین منابع مالی شهرداری با واگذاری تراکم متهم کرده‌اند و در بعضی ادوار نیز اعضای پارلمان شهری پایتخت تاکید کرده‌اند که نباید به بهانه جلوگیری از «تراکم‌فروشی»، روند جاری اقدامات در حوزه‌های عمرانی و ساختمانی شهر را قفل کرد.
در دوره حاضر شورای شهر تهران نیز رویکرد نظری شورائیان این است که باید بین شهرفروشی با واگذاری تراکم برای ساختمان‌ها یا پروژه‌های مورد نیاز شهر و شهروندان تفکیک قائل شد و در مواردی که می‌توان از ابزار تراکم برای بهبود وضعیت زیست شهری و ارتقای سطح خدمات استفاده کرد، نباید جلوی واگذاری تراکم را گرفت. البته با وجود این رویکرد کلی، به نظر می‌رسد در دوره کنونی شورای شهر تهران نیز «شهرفروشی» به عنوان خط قرمز هرگونه واگذاری تراکم شناخته می‌شود و همچنان نگاه کلی این است که شهرداری نباید صرفا با هدف تامین منابع مالی تراکم واگذار کند.
در چنین شرایطی اخیرا نقدهایی نسبت به رویکرد کمیسیون ماده پنج شورای عالی شهرسازی و معماری ایران درباره واگذاری تراکم در دوره جدید مطرح شده است. براساس قانون، در تهران اعضای کمیسیون ماده پنج را شهردار (رئیس)، نمایندگان وزارت راه و شهرسازی، وزارت کشور، وزارت نیرو و سازمان حفاظت محیط‌زیست و رئیس شورای اسلامی شهر تهران تشکیل می‌دهند. البته در سایر شهرها ترکیب اعضای کمیسیون ماده پنج تا حدودی متفاوت است، به نحوی که در شهرهای دیگر، استاندار (رئیس)، شهردار، نمایندگان وزارت راه و شهرسازی، وزارت جهاد کشاورزی و وزارت میراث فرهنگی و رئیس شورای شهر در کمیسیون ماده پنج عضویت دارند.
باید از ابزار تراکم برای ارتقای زیست‌پذیری شهر و بهبود خدمات استفاده شود
در این میان با وجود این که کمیسیون ماده پنج تنها کمیسیونی در حوزه مدیریت شهری نیست که می‌تواند نسبت به واگذاری تراکم اقدام کند، اما این کمیسیون عملا عالی‌ترین مرجع تصمیم‌گیری درباره طرح‌های تفصیلی شهرها و تغییر کاربری اراضی شهری محسوب می‌شود و تصمیماتی که این کمیسیون می‌گیرد، معمولا تاثیراتی جدی در وضعیت تراکم ساختمان‌ها و سطح اشغال و کاربری اراضی می‌گذارد. به همین دلیل است که کمیسیون ماده پنج به عنوان مهمترین نهادی شناخته می‌شود که می‌تواند با واگذاری یا عدم واگذاری تراکم، به ارتقای زیست‌پذیری شهر کمک کند یا به افت کیفیت زندگی شهروندان دامن بزند.
این نکته‌ای است که مهدی عباسی، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا روی آن دست گذاشت و اظهار داشت: تراکم ابزاری در اختیار برنامه‌ریزان و مدیران شهری برای ارتقای کیفیت زیست شهری، تامین سکونتگاه مناسب و همچنین تامین سرانه‌ها و بهبود خدمات است. بنابراین کمیسیون ماده پنج، شورای اسلامی شهر و شورای عالی شهرسازی و معماری باید به گونه‌ای از این ابزار استفاده کنند که به کیفیت زیست شهری و به حوزه‌های خدمات، زیرساخت‌ها و سرانه‌های شهری آسیبی وارد نشود.
وی افزود: با توجه به اهمیت مساله تراکم در مدیریت شهری، در مقاطع مختلف، متخصصان، نخبگان و متولیان شهری به مجوزهای کمیسیون ماده پنج ورود کرده و این مجوزها را مورد نقد و بررسی قرار داده‌اند. تا کنون نیز آن بخش از تصمیمات این کمیسیون که باعث کمک به شهر شده، مورد تحسین قرار گرفته است و آن بخش از تصمیمات کمیسیون که اخلال در امور شهر و شهروندان را به همراه داشته، مورد انتقاد بوده است.
بهتر است کمیسیون ماده پنج برای ریزپلاک‌ها وقت نگذارد
عباسی با بیان این که تصمیمات کمیسیون ماده پنج در ادوار مختلف هم شامل تصمیمات ارزنده و هم شامل تصمیمات مخرب بوده است، عنوان کرد: آن چیزی که در حال حاضر برای اعضای شورای شهر تهران و عموم شهروندان پایتخت اهمیت دارد، استفاده صحیح از تجربه گذشته و بهره‌مندی از این تجریبات برای تکرار نشدن برخی تصمیمات نامطلوب قبلی است؛ این مساله هم در طرح‌های موضعی و موضوعی مربوط به شهر تهران اهمیت دارد و هم در طرح‌های موردی.
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران ادامه داد: ضرورت دارد که کمیسیون ماده پنج در همه تصمیمات خود به عوارض محیط‌زیستی، ترافیکی، جمعیتی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی توجه کند و درباره طرح‌ها و پروژه‌های مختلف تصمیماتی را بگیرد که پاسخگویی مناسبی را به امکانات مورد نیاز شهروندان به همراه داشته باشد. در واقع، کمیسیون ماده پنج باید تصمیماتی را اتخاذ کند که کمترین عوارض مخرب را برای شهروندان به همراه داشته باشد و بیشترین پاسخ را به نیازهای آنها بدهد.
وی در ادامه تاکید کرد: بهتر است که کمیسیون ماده پنج براساس طرح جامع شهر تهران، به مسائل راهبردی و تصمیمات کلانِ شهر از قبیل بررسی طرح‌های موضعی و موضوعی و پایش مستمر طرح تفصیلی بپردازد و در هر نقطه‌ای که طرح مصوب به دلیل گذشت زمان کارکرد خود را از دست داده یا از ابتدا به عنوان یک طرح معیوب تعریف شده است، این طرح را اصلاح کند. همچنین با توجه به ضرورت تمرکز کمیسیون ماده پنج روی مسائل کلان، بهتر است این کمیسیون از وقت گذاشتن برای تک‌پلاک‌ها یا ریزپلاک‌ها پرهیز کند.
طرح تفصیلی تهران باید به صورت مستمر پایش و ارزیابی شود
عباسی با تاکید بر لزوم پایش مستمر طرح تفصیلی شهر تهران توسط کمیسیون ماده پنج گفت: کمیسیون ماده پنج باید به صورت مستمر تغییرات شهر را مورد ارزیابی قرار دهد، نیازهای جدید شهر را شناسایی کند و در صورت لزوم به اصلاح طرح تفصیلی تهران بپردازد. توصیه می‌شود که کمیسیون ماده پنج در این فرآیند، جبران کسری‌های موجود را به عنوان یک تکلیف در دستور کار خود قرار دهد و تصمیماتی را بگیرد که در راستای گره‌گشایی از شهر و تامین نیازهای شهروندان باشد.
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران ادامه داد: در هر زمانی که هر کمیسیونی از جمله کمیسیون ماده پنج صرفا به واگذاری تراکم مسکونی یا تجاری در بخش خاصی از شهر توجه کند و ملاحظات عمومی شهر را در نظر نگیرد، نتیجه عملکرد آن افزایش تراکم ساختمانی در شهر، رشد جمعیت محلات هدف و به طور طبیعی کاهش خدمات خواهد بود. بنابراین به همکارانم در کمیسیون ماده پنج توصیه می‌کنم که تمام تصمیمات خود را با شاخصی به نام کیفیت‌بخشی به زندگی شهروندان ارزیابی کنند.
وی در پایان تصریح کرد: شورای شهر تهران قطعا به آن دسته از تصمیمات کمیسیون ماده پنج که نیاز به تصویب طرح یا موضوع خاصی باشد، با در نظر گرفتن دغدغه‌های عمومی شهر و شهروندان ورود پیدا خواهد کرد.
