روز دانشجو؛ بدون حضور دانشجویان/ افت جنبش دانشجویی در پی تداوم کرونا/ هشدار نسبت به افزایش خروج نخبگان

«سید احمد معتمدی» رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا با اشاره به روز دانشجو و در واکنش به چگونگی وضعیت پیگیری مطالبات دانشجویی اظهار داشت: در ابتدا روز دانشجو را به همه دانشجویان کشور تبریک می‌گویم، این اولین سالی است که روز دانشجو است، بی‌صدا و بدون حضور دانشجویان در دانشگاه‌ها برگزار می‌شود. امیدواریم کرونا هر چه زودتر پایان یابد و ما به زودی شاهد حضور دانشجویان و فعالیت آن‌ها در عرصه‌های مختلف دانشگاهی در فضای دانشگاه باشیم.

رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر افزود: البته فعالیت‌های علمی دانشگاه‌ها به صورت مجازی و فعالیت‌های پژوهشی و تحقیقاتی به صورت موردی و به شکل حضوری در حال انجام است. در مورد فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دانشجویان که طبیعتا منوط به حضور دانشجویان هست، امسال به علت شیوع کرونا نتوانستیم این فعالیت‌ها را مثل سابق در سال جاری برگزار کنیم. در عین حال تشکل‌ها مدتی است که فعالیت خود را از طریق فضای مجازی شروع کرده‌اند و بخشی از فعالیت‌هایشان را دنبال می‌کنند. ما نیز طی جلساتی به آن‌ها قول داده‌ایم که زیرساخت‌های لازم را در اختیار دانشجویان قرار دهیم. اگر هم نیاز به زیرساخت جدیدی باشد، سرمایه‌گذاری می‌کنیم تا انجام شود.

امسال فعالیت دانشجویان در ۱۶ آذر به علت کرونا کاهش پیدا کرده است

معتمدی در خصوص اهمیت تشکل‌های دانشجویی بیان کرد: به هر حال ما اعتقاد داریم که کارهای فوق برنامه از جمله فعالیت‌های تشکل‌ها از جمله برنامه‌های صنفی، سیاسی، هنری و اجتماعی در تعلیم و تربیت دانشجو بسیار موثر است، زیرا به مهارت‌های دانشجو در حوزه های مدیریتی و دوران بعد از فارغ التحصیلی کمک زیادی خواهد کرد و افراد چند بعدی تربیت خواهند شد. به هر حال ما همیشه سعی خواهیم کرد از این گونه فعالیت‌ها پشتیبانی کنیم.

رییس دانشگاه صنعتی امیرکبیر گفت: هرساله روز ۱۶ آذر و هفته‌ای که منتهی به روز دانشجو می‌شود، اوج فعالیت‌های دانشجویان است که متاسفانه امسال این فعالیت‌ها به طور طبیعی یک مقدار نسبت به سال‌های گذشته کاهش پیدا کرده است.

وی در خصوص برنامه ریزیها برای حل مطالبات دانشجویان بیان کرد: یک سری از مطالبات دانشجویان صنفی و یکسری آموزشی است که ما سعی کردیم مطالبات آموزشی را در چارچوب و مقررات و در حدی که به کیفیت کار لطمه نخورد، پاسخ بدهیم و تا جایی که در اختیار مدیریت دانشگاه است، کار را پیش ببریم.

با ساخت سلف‌های جدید دیگر شاهد صف‌های طولانی دانشجویان نخواهیم بود

رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر با اشاره به تجهیز سلف‌های دانشجویی گفت: در مورد درخواست‌های دانشجویان از قبیل استفاده از سلف، وضعیت غذا و یا خوابگاه‌ها ما همیشه تلاش کردیم این موارد را تقویت کنیم. نسبت به سال ۹۳ که ما کار را شروع کردیم ظرفیت سلف را افزایش یافته و در حال حاضر نیز ظرفیت سلف دانشگاه دو برابر شده و سلف‌های جدید ساخته شده‌اند. علاوه بر اینها ما دو سلف مکمل ایجاد کرده‌ایم که خوشبختانه به واسطه آن‌ها دیگر شاهد صف‌های طولانی دانشجویان برای دریافت غذا نخواهیم بود. این برنامه‌ها ادامه دارد و ما در تلاش توسعه سلف‌های جدید هستیم.

وی ادامه داد: از طرفی به دلیل اینکه سلف‌ها نوساز هستند، فکر می‌کنم وضعیت مناسبی به لحاظ سلف داشته باشیم. البته در سال تحصیلی گذشته ما اعتراض زیادی در این زمینه نداشتیم. باید در نظر داشت که بحث کیفیت غذا نیز یک موضوع جدا است،‌ در این باره نیز تلاش شده به نسبت اعتباراتی که در اختیار ما قرار می‌گیرد، به شکل مطلوب کارها را انجام دهیم. امسال سلف غذاخوری تعطیل است، اما هزینه غذا برای دانشگاه ما به علت افزایش قیمت‌ها نسبت به سال ۹۶ حدود ۳ تا ۴ برابر شده است.

رئیس دانشگاه امیرکبیر ادامه داد: در حال حاضر سلف‌های دانشجویی بسته است، اما در زمان بازگشایی حتما کیفیت غذاها بهتر از گذشته خواهد بود و البته در کنار آنها سلف‌های مکمل را قرار دادیم تا هم تنوع بیشتری داشته باشد و هم کسانی که می‌خواهند از غذاهای با کیفیت بهتر و با تنوع بیشتر استفاده کنند، از آنها بهره ببرند.

تداوم کرونا موجب انقطاع نسلی جمعیت دانشجویی خواهد شد

معتمدی در پاسخ به این سوال که با توجه به شیوع کرونا و شرایط فعلی وضعیت جنبش‌های دانشجویی چه می‌شود و با این وضعیت جنبش دانشجویی به چه سمتی خواهد رفت؟ گفت: اگر امیدوار باشیم تا پایان سال ۹۹ کرونا پایان یابد، می‌توان گفت دوباره جنبش‌های دانشجویی احیا خواهد شد.

وی ادامه داد: اما اگر کرونا دو سال یا بیشتر زمان ببرد باید یک فکر جدی‌تری برای این موضوع کرد، زیرا یک انقطاع نسلی به وجود می‌آید. افرادی که در این حوزه فعال هستند و مسئولیت تشکل‌ها را دارند، اغلب از دانشجویان سال سوم و چهارم به بالا هستند و اگر اینها ارتباطشان قطع شود، شاید ما افت زیادی را در فعالیت‌ها در مدت کوتاهی شاهد باشیم و یا اصلاً نوع فعالیت‌ها تغییر کند، زیرا اگر این تجربیات از سال‌های بالاتر و نسل‌های بالاتر به دانشجویان سال پایینی منتقل نشود، شاید در این خصوص یک مقدار دچار آسیب‌هایی شویم.

کرونا و دور بودن از فضای دانشگاه موجب آسیب روحی در برخی دانشجویان شده است

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه از آنجایی که دانشجویان گروه فعال جامعه هستند، کرونا چه آسیب‌هایی به واسطه کاهش فعالیت‌هایشان به آنها وارد می کند؟ گفت: متاسفانه گزارش‌هایی که از سوی واحد مربوطه ارائه شده و خودمان نیز شاهد آن هستیم، نشان می‌دهد بحث‌های مربوط به افسردگی و مسائل روحی و روانی در بین جوانان بیشتر شده است. دانشجویان افراد پر جنب و جوشی هستند و محیط دانشگاه و ارتباط با دانشگاه موجب شادابی و فعالیت آنها می‌شود، اما در حال حاضر این فضا از آن‌ها گرفته شده است.

رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر ادامه داد: ملزم به خانه ماندن در زمان شیوع کرونا، شاید برای افراد مسن کمتر آثار روحی و روانی داشته باشد، اما قطعاً آثار آن برای دانشجویان که قشر جوان جامعه هستند، بیشتر است. بر اساس ارتباطی که ما با دانشجویان خودمان داشتیم متاسفانه آسیب‌های روحی در آن‌ها مشاهده شده است. البته این موضوع در خصوص همه صدق نمی‌کند، اما به نظر می‌رسد در برخی دانشجویان وجود دارد و قطعاً با حضور آن‌ها در دانشگاه به تدریج این مشکلات برطرف خواهد شد.البته ما آمار دقیقی در این زمینه نداریم، اما نسبت به مراجعاتی که به دانشگاه می‌شود، یا طی ارتباطی که دانشجویان با استاد راهنمای خود دارند و همچنین تأخیر‌هایی که در پروژه‌ها ایجاد شده و به طول کل بازخوردهایی که می‌گیریم نشان می‌دهد این موضوع بیشتر شده است، این مسئله در کل جامعه وجود دارد، اما در بین جوانان بیشتر است.

وی درباره دانشجویانی که پیش از شیوع کرونا اقدام به ادامه تحصیل در خارج از کشور در مقاطع بالا کرده بودند، اما این موضوع به واسطه شیوع کرونا منتفی شد، گفت: این موضوع نیز از آثار و پیامدهای کرونا در همه دنیا است. طبق آماری که دانشگاه‌های بین‌المللی داده‌اند، آمار دانشجویان خارجی آن‌ها بسیار کاهش پیدا کرده و درآمدی که از محل جذب دانشجویان خارجی دریافت می‌کردند نیز در پی این بیماری کاهش یافته است.

دانشگاه‌های خارجی از طریق آموزش از راه دور به دانشجویان ایرانی آموزش می‌دهند

رئیس دانشگاه امیرکبیر افزود: البته در این میان برخی از دانشگاه‌های خارجی به دانشجویان ایرانی این اجازه را داده اند، در حالی که همچنان در کشور خود هستند، دوره‌های آموزشی خود را شروع کنند. البته همه دانشگاه‌های خارجی اینگونه عمل نمی‌کنند ولی برخی این اجازه را داده‌اند که دانشجویان ایرانی درسشان را به شکل مجازی شروع کنند. اما طبیعتاً در بلندمدت نمی‌توان این شیوه را پیش گرفت و آنها در زمینه ارائه پروژه با مشکل مواجه خواهند شد.

وی در ادامه با اشاره به وضعیت دانشجویان ایرانی در آمریکا گفت: اروپا و آمریکا یک مقدار شرایط دیگری دارند، اما با توجه به اینکه درصد شیوع کرونا در آمریکا بالاتر بوده و همچنین وجود مسائل سیاسی داخل آمریکا باعث شده است که دانشجویان در آنجا بیشتر لطمه ببینند، زیرا به هر حال فعالیت‌های دانشگاهی نیز در این کشور تغییر پیدا کرده است.

وضعیت نامطلوب اشتغال و اقتصاد از جمله دلایل اصلی مهاجرت نخبگان است

رئیس دانشگاه امیرکبیر در واکنش به مهاجرت نخبگان پس از فارغ التحصیلی از دانشگاه‌های مادر و در پاسخ به این سوال که چرا دولت آن طور که باید اقدامی برای ماندگاری این افراد نمی‌کند؟ گفت: یکسری نهادها مانند معاونت ریاست جمهوری یا وزارت علوم سعی می‌کنند، برای نخبگانی که در داخل کشور فارغ التحصیل می‌شوند یک سری تسهیلات قائل شوند که تاثیر مقطعی و کوتاهی دارد و از طرفی بحث مهاجرت صرفا به دانشگاه برنمی‌گردد.

وی خاطرنشان کرد: مهاجرت دلایل مختلفی دارد؛ یکی از دلایل آن بحث اقتصادی و اشتغال است. البته فارغ التحصیلان دانشگاه‌هایی مانند دانشگاه ما کمتر مشکل اشتغال پیدا می‌کنند، اما دانشجویان برخی دانشگاه‌ها امکان دارد که شغل مورد نظرشان را را پیدا نکنند. در هر صورت پیدا کردن شغل در برخی از رشته‌ها دشوار است، از طرفی عضو هیئت علمی شدن برای دانشجویانی که مدرک تحصیلی دکترا دارند، دشوار شده است، زیرا دانشگاه‌ها به نسبت گذشته اعضای هیات علمی نمی‌گیرند.

درصد خروج نخبگان در این سال‌ها زیاد شده است

معتمدی با اشاره به تاثیر اشتغال و اقتصاد بر خروج نخبگان از کشور گفت: اما عمده علت اصلی مهاجرت نخبگان وضعیت اقتصادی و اشتغال است، وقتی وضعیت اقتصادی لطمه می‌بیند، مهاجرت هم بیشتر می‌شود. یک بحث دیگری که وجود دارد، مسائل اجتماعی و سیاسی است. به هر حال این شرایط نیز در جوانان اثر می‌گذارد. من حتی خانواده‌هایی را دیدم که فرزندانشان را تشویق می‌کنند که به خارج از کشور بروند یا همین که یک جوان آینده روشنی را برای خود نبیند می‌تواند عواملی برای مهاجرت باشد.

وی تاکید کرد: البته می‌دانید که همه نخبگان از کشور خارج نمی‌شوند، اما متاسفانه درصد آن در این سال‌ها زیاد شده است و امیدواریم شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی به نحوی جلو برود که ماندگاری این دسته از افراد در کشور بیشتر شود.

بهترین دانشگاه‌های دنیا با بحران کمبود دانشجوی خوب مواجه هستند

رییس دانشگاه صنعتی امیرکبیر بیان کرد: در تمام دنیا حتی دانشگاه‌های سطح بالا نیز با بحران کمبود دانشجوی خوب مواجه هستند. برای همین است که تسهیلات زیادی برای افرادی که به خارج از کشور می‌روند ارائه می‌دهند. به عنوان مثال ماهی چند هزار دلار، همراه با امکانات و خوابگاه به آن‌ها پیشنهاد داده می‌شود تا آن‌ها را جذب کنند، بر این اساس مهاجرت هم مسائل داخلی دارد و هم مشوق‌های خارجی این موضوع را تشدید می‌کند.

معتمدی در پایان اظهار داشت: ما سعی کردیم در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان فعالیت‌های داشته باشیم تا بتوانیم دانشجویان نخبه را جذب کنیم و یا تا حدی این وضعیت را جبران کنیم. این رویه هم اشتیاق و هم شغل برای نخبگان ایجاد می‌کند. اغلب افرادی که سراغ شرکت‌های دانش‌بنیان، فعالیت‌های نوآورانه و فناورانه می‌آیند، افراد با استعدادی هستند و شاهد هستیم که خیلی از آن‌ها در کشور ماندگار می‌شوند.