نوشتاری به بهانه نامگذاری روز جوان؛
جوانان؛ عرصه بروز و ظهور می‌خواهند
دوران جوانی، ارزنده‌ترین دوره زندگی است و مسئولیت جوانان در این ایام پر ارج بسیار سنگین است. زمان تصمیم گیری‌های سخت و اساسی که این تصمیمات عموماً تأثیر بسیار بزرگی بر تمام طول زندگی فرد می گذارد.
این دوره برای والدین و خود فرد حایز اهمیت است. حساسیت والدین در این دوره به این دلیل است که هر یک از تصمیمات فرزندان شان می تواند در موفقیت یا عدم موفقیت آینده او نقش تعیین کننده داشته باشد.
خود جوانان هم معمولاً اهمیت تصمیم گیری و پیامدهای آن را در زندگی آتی می شناسند و از آنان انتظار می‌رود که متوجه تغییر مسیرهای مختلف زندگی خود باشند که برای این کار لازم است از همان آغاز تصمیمات درستی اتخاذ کنند.
در نتیجه به سبب اهمیت این دوران در این گردآوری بر آن شدم که گوشه هایی از ابعاد حیات جوانان از جمله شخصیت جوان، تمایلات جوان، توجه به مذهب در جوان و ... را از منظر قرآن و روایات به تحریر درآورم.
مسیر زندگی انسان بیشتر شبیه بستر رودخانه ای است که از موقعیت های متنوع و متفاوتی عبور می کند. گاه چشم اندازی از راه هموار و آرام در معرض دیدگان ما جلوه نمایی می کند و گاه دیگر مسیر ناهموار و صعب العبوری مشاهده می شود.
فراز و نشیب هایی که رودخانه طی می کند بی شباهت به مراحل رشد و تحول زندگی انسان نیست. دوران کودکی به آرامی سپری می شود و هنگامۀ پرجوش و خروش نوجوانی و بلوغ فرا می رسد و از پس آن دوره سرنوشت ساز و مهم جوانی می آید.
فصل شکفتن غنچه های کمال و معرفت و موسم جوشش زلال ایمان و معنویت، فصلی که سیمای زندگی را گرم و صمیمی ساخته و حیات اجتماعی را شیرین و دلپذیر می سازد رشد و تکامل انسان در چرخه حیات جلوه هایی خاص به خود می گیرد و دارای ویژگیهایی می باشد که به سبب آن مراحلی برای رشد و نمو درنظر گرفته می شود.
سنین جوانی
فصل جوانی از زیباترین فصول زندگی است و هر انسانی دوست دارد از طولانی تر ین فصلها نیز باشد. وقتی صحبت از سال های جوانی می شود هرکس علاقمند است بداند این دوران شامل چه طیف سنی می شود و به چه کسانی جوان گفته می شود.
در مطالعات روانشناسی مطرح می گردد که نوجوانی و جوانی مفاهیمی نسبی هستند و بنابر افراد و جوامع متفاوت می باشند، با این وجود شروع نوجوانی را که همراه با بلوغ جنسی است با قاطعیت بیشتر یبیان می کنند و به طور میانگین آغاز آن را از 12 سالگی تعیین می کنند.جوانی دوره انسجام هویت و مدخل زندگی بزرگسالی است، نوجوانانی که دوران بلوغ را سپری می کنند به دنیای جوانان می پیوندند به گونه ای که از بحران هویت به انسجام هویت رسیده، توانائیهای شناختی و رشد اجتماعی از حالت های ساده به کیفیت برتر رسیده و با آغاز نقش آفرینی های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و ... دوران جوانی آغاز می گردد.
از نظر قرآن انسان تا سن چهل سالگی در زمره جوانان می باشد و باید برای رشد و تعالی خود تلاش نماید. اگرچه ممکن است در اواخر این سنین از نظر جسمانی انسان رو به نقصان برود ولی رشد معنوی و بالندگی روح و روان که حقیقت انسان می باشد تا این سنین همچنان میسر می باشد.
شخصیت جوان
ارزش نگذاشتن به خود و شخصیت قائل شدن برای خود از کودکی در انسان آغاز می شود و کودک به تعریف از شایستگی های جسمی، رفتاری، اجتماعی و درسی خود می پردازد و با شروع نوجوانی انسان به مرحله ای از رشد می رسد که در آن احساس هویت بدست می آید. هویت به معنای یک احساس پایدار از یگانگی خود پس از این مرحله بعد اجتماعی زندگی جوان فعالتر شده و او سعی می نماید که خود را مورد پذیرش جامعه قرار دهد و به کسب ارزش های شخصیتی مربوط به تعاملات اجتماعی می پردازد و هرچه توانایی ایفای نقش اجتماعی او بهتر باشد احساس شخصیت بیشتری می کند و در این دوران تمایلات و توقعات ویزه ای در نهاد انسان شکوفا می گردد که شخصیت انسان را در دوران نوجوانی و جوانی از سایر دوران های عمرش از جهاتی متمایز می سازد.
اهمیت استفاده از دوران جوانی در قرآن و احادیث
از منظر قرآن مجموع فراز و نشیب دوران زندگی بشر در سه مرحله خلاصه می شود: کودکی، جوانی، پیری.خداوند در آیه 54 سورۀ روم می فرماید:خدا همان کسی است که شما را آفرید در حالی که ضعیف بودید سپس بعد از این ضعف و ناتوانی قوت بخشید و باز بعد از قوت، ضعف و پیری قرار دارد و هرچه بخواهد می آفریند و اوست عالم و قادر.
ارزش دوران جوانی از دیدگاه قرآن بدینگونه مطرح شده که جوانی مزنزل قوت و نیرومندی زندگی دنیاست و از دو طرف محدود به ضعف و ناتوانی است از طرفی ضعف ایام کودکی و از طرف دیگر ناتوانی در دوران پیری و ایام جوانی رسیدن به مرتفع ترین و عالی ترین منازل زندگی است.
پیامبر اسلام و استفاده از نسل جوان
پیامبر اسلام به این نکته مهم اجتماعی عنایت مخصوصی داشتند و در کشور کوچک و نوبنیاد خود از نسل جوان برای کارهای حساس مملکت استفاده می کردند.
رسول اکرم (ص) در موارد متعددی پاره ای از مشاغل مهم مملکت را به جوانان شایسته و لایق محوّل کرد و در کمال صراحت قولاً و عملاً از آن حمایت فرمود.
ولی انجام چنین عملی در محیط سراسر جهل و تعصّب آن روز به سادگی انجام نمی شد.
زیرا سالخوردگان حاضر نبودند زیر بار نسل جوان بروند و مطیع اوامر آنان باشند، به همین جهت موقعی که رسول اکرم (ص) جوانی را انتخاب می فرمود و او را عهده دار مقام بزرگی می کرد پیران سالخورده رنجیده خاطر می شدند و صریحاً از آن حضرت نگه می کردند.
پیامبر اکرم (ص) برای تثبیت روش خود پافشاری می فرمودند و در مقابل افکار ناروا و تعصب های جاهلانه آنان مقاومت می کردند و سرانجام با سخنان حکیمانه و تذکرات مؤکد خویش آن ها را قانع می نمودندف یا لااقل وادار به سکوتشان می کردند. بعلاوه در منبر و محضرف جوانان شایسته را مورد پشتیبانی و حمایت صریح خود قرار داده و بدین وسیله آنان را در مقامات عالی اداری مستقر می کرد.
جوانی فرصت رشد معنوی
انسان در این جهان در مسیر رشد و تکامل قرار دارد و هدف نهایی رسیدن به قرب الهی می باشد و در این راه از ابزار جسم و روح بهره می گیرد تا ر شد یابد و به تعالی برسد.
خداوند متعال در آیات متعددی در قرآن خلقت انسان را و مراحل تحول و تطوّر او را را متذکّر می شود تا با درک عظمت خلقت و بهره گیری از قوای جسمانی؛ روح و روان را قوت ببخشیم و در مسیر حق قرار گرفته و از گمراهی و ضلالت خارج گردیم.
جوانی و مشکلاتش!
امروزه افسردگی شایع‌ترین اختلال روانی میان نسل جوان کشور است و باید برای حل آن اقدامات لازم از سوی نهادها و ارگان‌های مسئول انجام شود و مطابق با آمار‌های اعلام شده از سوی مسئولان، ۲۳.۴ درصد مردم دچار مشکلات و اختلالات سلامت روان هستند و ۱۶ درصد زنان و دختران و ۱۲ درصد مردان هم افسرده هستند نتایج یک تحقیق از سوی وزارت ورزش و جوانان نشان می‌دهد، افسردگی شایع‌ترین اختلال روانی میان نسل جوان کشور است و سهم جوانان در این بیماری به ۱٫۳ درصد می‌رسد.
کارشناسان اختلاف طبقاتی و نبود سیستم‌های حمایتی مناسب را از جمله علل گسترش این بیماری در بین نسل جوان می‌دانند. به عنوان مثال تفریحات سالم که موجب شادابی و در نتیجه داشتن روانی سالم می‌شود، در شرایط فعلی تنها در دسترس عده قلیلی از جمعیت کشور است که با نام قشر مرفه یا طبقه بالا معرفی می‌شوند.
این درحالی است که جوانان طبقات پایین توانایی دسترسی به تفریحات سالم را ندارند، بنابراین مجبور هستند خانه نشینی، خیابان گردی را انتخاب کنند که این‌ها به نوبه خود بذر ناامیدی به زندگی را در آنها می‌رویاند و در نتیجه مبتلا به افسردگی می‌شوند. البته این خوشبینانه‌ترین حالت ممکن است که جوان در مرحله ناامیدی باقی بماند، در حالی که همیشه این اتفاق نمی‌افتد و جوان ناامید از زندگی، به سمت اعتیاد، خودکشی و دیگر آسیب‌های اجتماعی سوق پیدا می‌کند.
بیکاری نیز از دیگر عوامل اجتماعی در روند رو به افزایش شیوع افسردگی در میان جوانان است. جوانان با امید به آینده‌ای بهتر و به امید دستیابی به شغلی مناسب برای تشکیل زندگی آینده راهی دانشگاه می‌شوند، اما پس از چندی با مشاهده واقعیت از نردبان امید‌ها و آرمان‌های خود سقوط کرده و به ورطه ناامیدی کشیده می‌شوند، چراکه می‌بینند تحصیل هیچ گونه ارتباطی با موقعیت شغلی آینده آنها ندارد. آنها چند سال از جوانی خود را بیهوده صرف تحصیل کرده‌اند، در حالی که اکثریت تحصیل کردگان دانشگاهی حتی در مقاطع تحصیلات تکمیلی با معضل بیکاری مواجه هستند و اگر هم در جایی مشغول به کار می‌شوند؛ از هیچگونه امنیت شغلی برخوردار نیستند.
کلام آخر
مطالب فوق در راستای نشانگری ارزش جوانان در جامعه بوده و امیدواریم مسئولان کشور در راستای حل مشکلات جوانان بیش از پیش تلاش کنند چرا که فرداهای کشور را رقم خواهند زد و جوانان این کشور روزی برای تبریک گفتن روز جوان نمی‌خواهند آنها میدان می‌خواهند برای نشان دادن خود.
فرشید ولی‌زاده
