در گزارش ایلنا بررسی شد:
نگاهی به آخرین وضعیت برق در سبد انرژی ایران و جهان
در حال حاضر 93 درصد از نیروگاههای برق ایران با سوختـهای فسیلی فعالیت میکنند. 75 درصد برق تولیدی نیروگاهها در ایران با سوخت گاز تولید میشود و حدود 18 درصد برق ایران با استفاده از منابع نفتی تولید میشود.
هوشنگ فلاحتیان، معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی، در گفتگو با ایلنا بر اهمیت برنامهریزی برای رفع موانع قانونی جهت توسعه انرژی های تجدیدپذیر تاکید کرد. او در این گفتگو به ضرورت افزایش سهم انرژیهای نو و تجدیدپذیر در تامین برق ایران اشاره کرد و حمایت بانکها و صندوق توسعه ملی را برای حمایت از سرمایه گذاران در این خصوص خواستار شد.
گسترش انرژیهای تجدیدپذیر از جمله موارد بحث برانگیز در سالهای اخیر بوده است. بسیاری با اشاره به منابع غنی انرژی فسیلی در ایران و با توجه به این که با شاخص ترکیب نفت و گاز، ایران رتبه نخست ذخایر فسیلی جهان را داراست، حرکت به سوی انرژیهای نو و تجدیدپذیر را بیهوده و غیراقتصادی میدانند. آیا سرمایهگذاری و تخصیص منابع در این بخش آن گونه که معاون امور برق و انرژی وزارت نیرو خواستار شده، اقدامی اقتصادی است؟ یا نوعی اتلاف منابع است؟
سهم انرژی فسیلی در تامین برق ایران
در حال حاضر 93 درصد از نیروگاههای برق ایران با سوختـهای فسیلی فعالیت میکنند. 75 درصد برق تولیدی نیروگاهها در ایران با سوخت گاز تولید میشود و حدود 18 درصد برق ایران با استفاده از منابع نفتی تولید میشود. نیروگاههای برق-آبی حدود 7 درصد برق کشور را تولید میکنند و سهم سایر منابع انرژی مانند انرژی باد، انرژی خورشیدی، انرژی اتمی در تولید برق کشور تقریبا نزدیک به صفر است.
در واقع نفت و گاز در حالحاضر تنها منبع انرژی در کشور محسوب میشوند که یا به صورت مستقیم به عنوان منبع انرژی استفاده میشوند یا به صورت غیر مستقیم برای تولید برق مورد استفاده قرار میگیرند.
سبد انرژی، امنیت انرژی
اقتصادی بودن یا نبودن انرژیهای جایگزین برای نفت و گاز برای مصرف نیروگاههای برق را باید در چارچوب سیاست "سبد انرژی" مورد سنجش قرار داد. هر تحلیلی برای مقرون به صرفه بودن یا نبودن انرژیهای نو برای تولید برق، خارج از این چارچوب ناقص و نادرست است.
امروز حرکت اقتصادهای توسعه یافته به سوی برخورداری از سبد انرژی است. اکنون در دنیا برخلاف گذشته به انرژیهای نو به چشم انرژی جایگزین کامل انرژی فسیلی نگاه نمیشود. بلکه صرفا هدف از توجه به انرژیهای نو و تجدیدپذیر، کاستن از سهم انرژیهای فسیلی و ارتقا امنیت انرژی است.
اتحادیه اروپا در چارچوب طرح 2020 قصد دارد سهم انرژی بادی و خورشید را در سبد انرژی اتحادیه اروپا افزایش دهد. همچنین آلمان در چارچوب "سیاست گذار انرژی" قصد دارد تا سال 2050 سهم انرژی تجدیدپذیر در سبد انرژی این کشور به 60 درصد برساند. سهم انرژیهای تجدیدپذیر در تولید برق را نیز تا سال 2050 به 80 درصد برساند. با توجه به این سیاست، احداث نیروگاههای خورشیدی و بادی در آلمان روندی فزاینده دارد.
از سوی دیگر اقتصادهای توسعه یافته مدتها است که با استفاده از انرژی هستهای در تولید برق از وابستگی به انرژیهای فسیلی در تولید برق کاستهاند. در حال حاضر فرانسه حدود سه چهارم برق خود را از انرژی هستهای تامین میکند. کشورهای بلژیک، چک، مجارستان، اسلواکی، سوئد، سوییس و اوکراین حدود یک سوم برق خود را از محل انرژی هستهای تامین میکنند. یک پنجم برق کشورهای صنعتی همچون آمریکا و انگلستان از طریق نیروگاههای برق اتمی تامین میشود. هند و چین به عنوان دو اقتصاد نوظهور سرمایه گذاریهای قابل توجهی را برای تولید برق اتمی آغاز کردهاند تا با توجه به رشد اقتصادی بالا و نیاز فزاینده به انرژی، امنیت انرژی شان را ارتقا دهند.
براین اساس، هند ساخت 7 راکتور اتمی را در دستور کار دارد و قصد دارد تا سال 2020 توان تولید برق اتمی خود را به 14/5 گیگاوات برساند. چین نیز تا سال 2040 میلادی به تنهایی 50 درصد برق هسته ای جهان را تولید خواهد کرد.
امروزه در تولید برق، به انرژیهای نو و همچنین انرژی هستهای ، به چشم مکمل انرژیهای فسیلی و به عنوان عاملی برای متنوع شدن سبد انرژی و ارتقا امنیت تولید، نگریسته میشود و از این منظر توجه به این انرژیها امری کاملا اقتصادی و مقرون به صرفه است.
ضرورت حرکت به سوی سبد انرژی در تولید برق
توجه ایران به تنوع بخشی تولید برق، ضرورت اجتناب ناپذیر این صنعت است. ایران در حالی 7 درصد برق مصرفیاش را از نیروگاههای برق-آبی تامین میکند که درگیر بحران خشک سالی است. از سوی دیگر با توجه به آفتابگیر بودن ایران و شرایط مساعد جغرافیایی ژئوپلتیک، احداث نیروگاههای آفتابی و بادی کاملا از توجیه فنی برخوردار است.
از سوی دیگر تدوین یک برنامه صنعتی برای احداث نیروگاههای برق اتمی به پشتوانهای موجه برای تداوم غنی سازی اورانیوم در داخل ایران تبدیل میشود و از سوی دیگر گامی به سوی متنوع شدن سبد انرژی در تولید برق خواهد بود. اگر برنامه استفاده از انرژیهای نو و تجدیدپذیر در کنار استفاده از انرژی اتمی، سهم انرژیهای فسیلی در تولید برق کشور را به زیر 80 درصد برساند گامی قابل توجه در ارتقا صنعت برق کشور برداشته شده است.
گزارش: مهدی الیاسی ، محمد نوحی