محمدمهدی خالقی در گفت‌وگو با ایلنا مطرح کرد؛
سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی آمادگی لازم برای مستندسازی در شرایط جنگ را ندارند/ تلویزیون تیم واکنش سریع تشکیل دهد
محمدمهدی خالقی معتقد است که سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی کشور آمادگی لازم برای مستندسازی در شرایط جنگی را ندارند و به همین دلیل در دوازده روز جنگ احتمالاً مستند جالب توجهی تولید نشده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، سینمای مستند می‌تواند نقش مهمی در ثبت وقایع تاریخی داشته باشد و در مواقع حساسی چون وقوع یک جنگ می‌تواند با ثبت وقایع کارکردی تاریخ‌نگارانه و البته تبیین‌کننده نسبت به ابعاد پنهان جنگ داشته باشد.
قطعاً در شرایط جنگی تولید اثر مستند کار ساده‌ای نیست و لازم است که مستندساز آمادگی و مهارت‌های لازم را برای فیلمسازی در این شرایط داشته باشد اما علاوه بر این در شرایط بحرانی که قطعاً حفظ امنیت، نجات جان آسیب‌دیدگان و جبران خسارت‌ها در اولویت است شاید همکاری لازم با مستندسازان برای ساخت اثر از سوی نهادهای حاکمیتی صورت نگیرد و این اتفاق می‌تواند فرصتی برای ثبت وقایع را از بین ببرد.
با حمله متجاوزانه رژیم صهیونیستی به کشورمان لزوم شناخت ماهیت این رژیم و دلیل اقدامات متجاوزانه‌اش بیش از همیشه به یک نیاز اساسی برای جامعه امروزمان تبدیل شد و در این بین می‌توان مستندسازان را قشری تأثیرگذار و مهم دانست. محمدمهدی خالقی کارگردان و تهیه‌کننده سینمای مستند یکی از سینماگرانی است که در این حوزه فعالیت‌های بسیاری داشته، او معتقد است که در این شرایط باید به ساخت آثار مستند که می‌توانند در جهت تبیین ماهیت رژیم صهیونیستی نقشی ویژه ایفا کنند، اهمیت ویژه داد.
محمدمهدی خالقی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، اظهار کرد: مستند در شرایط جنگی طبیعتاً در گونه مستند بحران طبقه‌بندی می‌شود. البته مستند بحران هم فقط در حیطه مستند جنگی محدود نمی‌شود و هر موضوعی که قابل برنامه‌ریزی نباشد و به شکل ناگهانی پیش بیاید را می‌توانیم در مستند بحران دسته‌بندی کنیم که حتی ممکن است از نظر ما شرایط چندان هم بحرانی به نظر نرسد. در دوازده روز جنگ تحمیلی اخیر می‌شد مستندهای بحران بسیاری تولید کرد و حتی ساخت مستند از مراسم تشییع شهدای این جنگ هم می‌تواند در دسته مستند بحران قرار بگیرد؛ چراکه واقعه‌ای در حال گذار است و ما نمی‌توانیم دخل و تصرفی در آن داشته باشیم و فقط می‌توانیم بر اساس اندوخته تجربه‌ها و دانشمان در ثبت آن واقعه در حال گذار استفاده کنیم و نگاهمان را ارائه دهیم.
خالقی خاطرنشان کرد: وقتی ما در کشورها و جنگ‌های مختلف حضور داشتیم قطعاً وقتی در کشور خودمان هم این اتفاق رخ می‌دهد برای مستندسازی حاضر هستیم. سال گذشته من برای ساخت اثر به لبنان رفتم و تجربه ساخت اثر در شرایط جنگی را دارم اما جنگ اخیر همانطور که پیش‌بینی می‌شد بسیار کوتاه بود چون اسرائیل توان جنگ بلندمدت را ندارد و معمولاً جنگ‌هایش روزشمار می‌شود و ما تا می‌خواستیم برای ساخت مستند اقدام کنیم این جنگ متوقف شد. آنچه که در روز اول شاهد بودیم یک اتفاق ترکیبی بود که حمله سایبری، عملیات جاسوس‌ها و نفوذی‌های داخلی و آغاز جنگ وضعیتی را به وجود آورده بود که امکان دریافت مجوز کمی سخت بود و حتی مردم هم مانع فیلمبردای می‌شدند. به همین دلیل ما پیش‌بینی کردیم که برای دریافت مجوز نیاز به یک هفته زمان است و به همین دلیل تصمیم گرفتیم که برای جلوگیری از اتلاف زمان با مجموعه‌ای از دوستان فعال در عرصه مستند اعم از صدابردار، فیلمبردار و… جلسه‌ای گذاشتیم و در مشهد آثاری با عنوان یا اصطلاحاً بِرَندِ «من سرباز ایرانم» در حوزه کارهای خبری، آرشیوی و برنامه‌های تلویزیونی تولید کردیم و مستندهای کوتاهی هم ذیل عنوان «ملت قهرمان» ساختیم که محتوای آن بازخوردهای جنگ در بین مردم بود.
وی با تأکید بر لزوم تولید آثار مستند در شرایط جنگی، گفت: کاملاً مشخص است که آثار خبری و گزارش‌های ژورنالیستی محدود به زمان است و پس از آن کارکرد چندانی ندارند و آنچه که باقی می‌ماند و سال‌ها می‌تواند دیده شود مستندهای سینمایی است. وقتی جنگ آغاز می‌شود ما باید از قبل همه چیز را آماده کرده باشیم تا بتوانیم در آن زمان اثر تولید کنیم، متأسفانه این آمادگی در سازمان‌ها و نهادهای ما همچنان وجود ندارد و این آمادگی حتی در تلویزیون هم دیده نمی‌شود. در واقع یک آمادگی و تعیین تکلیف مشخصی وجود ندارد که ما بتوانیم در زمان‌های حساس برای ساخت اثر بسیج شویم. البته همانطور که پیش‌تر گفتم ما تجربیاتی در این زمینه داریم به عنوان مثال سال گذشته پس از شهادت سیدحسن نصرالله اتفاق خوبی در زمینه مستندسازی در تلویزیون رخ داد و یک گروه واکنش شکل گرفت، بلافاصله تصمیم گرفت و بلافاصله بودجه‌اش تصویب شد و چند تیم به لبنان اعزام شدند که من در تیم اول به لبنان رفتم و واقعاً تجربه خوبی بود که نشان داد اهمیت مستند کاملاً درک شده است اما متأسفانه غافلگیری به وجود آمده برای همه سازمان‌ها و نهادها در تجاوز رژیم صهیونیستی به کشورمان فضای رسانه‌ای را هم تحت تأثیر قرار داد و دیدیم که آمادگی لازم برای مستندسازی در نهادهای فرهنگی وجود نداشت و فکر نمی‌کنم مستند قابل توجهی که در آینده بتوان از آن به عنوان یک اثر جالب توجه یاد کرد از این جنگ دوازده روزه تولید شده باشد. عدم آمادگی، عدم وجود سازوکار مشخص و نبود بودجه دلیل این اتفاق است و به نظر من تلویزیون به عنوان رسانه ملی باید حتماً تیم واکنش سریع داشته باشد، تیمی که چابک است و بودجه‌اش به سرعت فراهم می‌شود. این گروه واکنش سریع باید در آمادگی دائم باشد چرا که ما در منطقه‌ای حضور داریم که بستر تحولات و اتفاقات بسیاری است و باید بدانیم که این جنگ هم تمام نشده و ما در آتش‌بسی موقت هستیم و احتمالاً درگیری‌هایی در آینده خواهیم داشت هر چند که شاید جنگی مثل جنگ دوازده روزه فعلاً رخ ندهد اما اقدامات متجاوزانه اسرائیل متوقف نخواهد شد.
این مستندساز در ادامه تأکید کرد: مستند خالص‌ترین و واقعی‌ترین مدیوم تصویر است و رابطه‌اش با مخاطب بی‌واسطه است و حتی می‌تواند فرارئالیته باشد. آنچه که رهبر انقلاب در این سال‌ها به اهالی فرهنگ و رسانه تأکید می‌کنند که شما رسالت‌تان جهاد تبیین است در سینمای مستند می‌تواند به وضوح تبلور پیدا کند چراکه این سینما بیش از دیگر مدیوم‌های تصویری تبیین‌کننده واقعیت‌ها است. مستندساز می‌تواند غبارها را کنار بزند، من در روزهای جنگ یادداشتی تحت عنوان «درد تیغ حجامت» نوشتم که آن زمان دو روز از جنگ گذشته بود و من در آن یادداشت به این نکات اشاره کرده بودم که ما چه درس‌هایی از این ۴۸ ساعت می‌گیریم، ما حتی می‌توانیم حالا که جنگ به پایان رسیده آثاری با این رویکرد بسازیم و به تحلیل وقایع بپردازیم. سال‌های سال این موضوع مطرح می‌شد که اسرائیل موشک‌های نقطه‌زن دارد و فقط فرماندهان و افراد نظامی را که دشمن خود می‌داند هدف قرار می‌دهد و در این جنگ حقایقی برای چندمین بار برملا شد که ما باید به آن حقایق بپردازیم و نشان دهیم که اسرائیل مردم بی‌دفاع و غیرنظامی را هم هدف قرار می‌دهد و می‌دانیم که در همین دوازده روز ده‌ها کودک به شهادت رسیدند؛ حتی گفته می‌شد که اسرائیل دانشمندان هسته‌ای را هدف قرار می‌دهد اما من وقتی لیست شهدا را دیدم متوجه شدم که دو دانشمند هوش مصنوعی در این لیست است و او با این اقداماتش نشان می‌دهد که با پیشرفت علم در ایران هم دشمنی دارد، همانطور که در عراق حدود ۷۰۰ دانشمند را ترور کرد و کمتر کسی این مسائل را می‌داند و سینمای مستند می‌تواند به تبیین این واقعیت‌ها بپردازد.
خالقی در پایان گفت: دوازده روز جنگ گذشت و حالا کار ما به عنوان مستندساز شروع شده و باید با جدیت به تولید محتوا بپردازیم. جالب است که با حجم عظیمی تولید محتوای ضد اسرائیلی در دنیا مواجه هستیم و این تولیدات در حوزه نماهنگ، کلیپ، تصاویر جنگ و... است. به عنوان مثال ویدئویی که از برخورد موشک‌هایمان از پایگاه آمریکایی منتشر شد توسط گوشی موبایل یک شهروند کویتی ضبط شده بود و ما می‌توانیم با همین تصاویر مستندهای آرشیوی بسازیم.
