در سال‌های اخیر تلاش شده حوزه در تولید قوانین و مقررات نقش ایفا کند

به گزارش خبرنگار ایلنا، آیت‌الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور و عضو مجلس خبرگان رهبری در نشست خبری خود که صبح امروز با موضوع یکصد سالگی بازتأسیس حوزه علمیه قم و تحلیل از شخصیت آیت الله حائری یزدی در کتابخانه موزه ملی ملک برگزار شد، ضمن تبریک و شادباش به مناسبت دهه کرامت و میلاد خجسته امام رضا گفت: حوزه به عنوان یک نهاد علم بنیان، اخلاق مدار، سیاست ورز و اجتماعی از سابقه کهن برخوردار است و در طول تاریخ زنجیره حوزه های علمیه در کشورهای مختلف با همین هویت در خدمت علم و فرهنگ و فکر و اندیشه و جامعه بوده لست. زمانی حوزه، حوزه خواهد بود که این ویژگی ها در این وجود داشته باشد. دانش بنیانی اولین ویژگی حوزه است و دانشمندان بزرگی در حوزه علمیه برخاسته اند. در زمانی که دو نهاد حوزه و دانشگاه از هم جدا نبود، همه علوم در حوزه علمیه قرار داشت.

وی ادامه داد: دومین ویژگی حوزه علمیه اخلاق و حکمت عملی است بزرگان ما در بیش از هزار ساله گوی سبقت را در حوزه حکمت اخلاق و علمی ربوده اند. مولفه سوم، مردم مداری حوزه است. حوزه و روحانیت بدون مردم هیچ است حوزه از مردم برخاسته است و پیوندهای عمیق عالمان بزرگ با توده های مردم عنصر مهمی است که در طول تاریخ حوزه وجود دارد. مولفه چهارم سیاست‌ورزی درست و اندیشه‌ورزی صحیح دور از افراط و تفریط است و در این زمینه حوزه علمیه در کشورهای اسلامی پرچمدار مردم بوده‌اند که اوج آن را در نهضت های صد ساله ایران و عراق و کشورهای اسلامی شاهدیم و قله آن در انقلاب اسلامی جلوه‌گر شد.

 آیت الله اعرافی تصریح کرد: ایران چه ایران بزرگ پیشین و چه ایران امروز که ایران مقتدر و مستقل است در طول هزار سال گذشته پیشگام در استفاده از معارف اسلامی و خاندان پیامبر بوده است. ایران از معارف اسلام با آغوش باز استقبال کرد و در عرصه تولید دانش دینی از همان دهه های اول پرچمدار شد. حتی در ادبیات عرب که زبان قرآن و دین است عالمان بزرگی از ایران پیشگام بودند و به ادبیات عرب سامان دادند. حتی حوزه هایی که خارج از ایران بود مانند نجف همیشه لبریز از عالمان و متفکران ایرانی بوده است.

نایب رئیس مجلس خبرگان رهبری گفت: در طول این هزار و ۴۰۰ سال هم شاهد بزرگ‌ترین حوزه های علمیه در ایران و درخشش آن‌ها در دنیای اسلام بوده‌ایم. این پیوند عمیق علمی معرفتی دانشی ایران با نهاد حوزه‌های علمیه است.

وی با اشاره به دوره یکصد سال گذشته حوزه علمیه قم گفت: اول آنکه حوزه علمیه قم در روزگار سخت و دشواری شکل گرفت و قدرت های بزرگ جهانی میانه جنگ اول و دوم جهانی جهان شرق و ایران را مورد طمع خود قرار داده و دین زدایی و خدشه به آرمان ملی در دستور قدرت های بزرگ بود. حوزه علمیه قم در چنین شرایطی باز تاسیس شد. زمانی که رضا خان با تایید قدرت های بزرگ برای تغییر در معادلات انقلاب و عظمت ایران وارد شد و دست های کشورهای بیگانگان  نیز او را حمایت می کرد. آیت الله حائری یزدی در چنین شرایطی حوزه علمیه قم را باز تاسیس کرد.

آیت الله اعرافی با بیان اینکه نظریه و تئوری انقلاب اسلامی از قم برخاست و در عمل با پشتیبانی ملت بزرگ ایران مبدا تغییر تحولات بزرگی در کشور و منطقه شد، عنوان کرد: قم و علمای بزرگ آن الگوی جدیدی از مردم سالاری را ارائه داده و این امر تحقق پیدا کرد. حوزه علمیه قم حوزه علوم گستری است به ویژه در نیم قرن اخیر این علوم قلمروهای بسیاری پیدا کرد. در یکصد طرح تحولی که در دوره اخیر در مدیریت حوزه های علمیه طراحی شده است طرحی به عنوان درختواره علوم اسلامی طراحی شده است این گسترش علوم اسلامی به ویژه باتوجه به نیازهای جدید از ویژگی های حوزه علمیه قم است.  از ویژگی های حوزه علمیه قم این است که معارف اسلامی را به زبان فارسی و سایر زبان‌ها ارائه کرد. عمده ذخایر فکری حوزه در غالب زبان فارسی است.

وی تاکید کرد: در حوزه زنان به صورت ساختارمند همه دروازه های علوم اسلامی برای بانوان گشوده شد. بانوان عزیز با سرعت در قلمروهای گوناگون علوم اسلامی پیشتاز شده و درحال پیشرفت هستند و امروز قریب ۵۰۰ مرکز ویژه بانوان در قم و سراسر کشور فعال هستند و این پدیده جدید برآمده از حوزه علمیه قم است. قم با عرضه معارف با شروع انقلاب اسلامی در کشورهای متعدد حضور داشته و در بیش از ۱۰۰ کشور دنیا با بهره گیری از ذخیره علمی ایران و قم مراکز علمی و تخصصی در این کشورها سامان یافت و این امتداد بین المللی قم از فصل های درخشان حوزه علمیه در سده اخیر است. یکی از مهمترین دغدغه های حوزه علمیه تعامل با دانشگاه است و این امر استمرار پیدا کرده و همچنان باید  این امر ادامه داشته باشد. مردم پشتوانه اصلی حوزه و نهاد دین بوده‌اند و باید بدانیم که هویت و اصالت ما در ارتباط با مردم شکل می گیرد و روح خدمتگزاری به مردم در حوزه علمیه قم وجود دارد.

آیت الله اعرافی درباره این همایش گفت: در بخش دستاورد حوزه بیش از ۳۰۰ محقق همکاری داشته اند. قریب ۳۰ ویژه نامه از مجلات حوزوی و مجلات حوزوی دانشگاهی منتشر خواهد شد ما  در انتظار صدور منشور مقام معظم در خصوص مباحث حوزه های علمیه هستیم این منشور نقطه جدید و عطفی در تطورات حوزه‌های  علمیه خواهد بود همچنین ۴ نفر از مراجع برای این همایش پیام خواهند داد. امیدواریم این نشست گامی برای بازشناسی حوزه از وظایف خود و برداشتن گام های جدید باشد. 

وی ادامه داد: از اظهار نظر و انعکاس پیام های فرهیختگان دانشگاهیان و جامعه استقبال می کنیم و حوزه برای تعمیق رسالت خود باید گام های جدیدی بردارد. نیازهای جدید که در نسل ما است تکالیف ما را سنگین تر می کند. 

آیت الله اعرافی در پاسخ به سوالی مبنی براینکه در طول این سال‌ها چه اقداماتی برای اشتغال بانوان صورت گرفته است، گفت: تحصیل خواهران در علوم اسلامی گرچه سابقه تاریخی هزار ساله دارد و چهره های برجسته ای از زنان در طول تاریخ داریم اما پس از انقلاب اسلامی این تحول بزرگ در قالب‌های مختلف از جمله جامعه الزهرا و حوزه های علمیه خواهران و جامعه المصطفی شکل گرفته است و ۵۰۰ حوزه بانوان در ایران داریم و بیش از صد حوزه خواهران در خارج از کشور تاسیس شده و در رشته های مختلف و متنوع در حال فعالیت است. تاکنون بین ۵۰ تا ۷۰ هزار فارغ التحصیل از حوزه علمیه خواهران از سطح دو تا سطح چهار داریم و قریب ۵۰ هزار نفر در این مراکز در حال تحصیل هستند. در برنامه ریزی جدید باتوجه به تاکیدات رهبری طراحی هایی انجام شده و گام های بزرگتری برداشته خواهد شد. جمع زیادی از عزیزان طبق قواعد آمورش‌ و پرورش در آزمون ها شرکت کرده و در حال خدمت هستند. در طرح امین قریب ده هزار از این افراد در مسائل علمی و فرهنگی آموزش و مرورش کمک می دهند. همچنین ۲۰ قلمرو برای نقش آفرینی آنها تعریف شده و در حال پیگیری است. طرح های تکمیلی نیز وجود دارد که دنبال خواهد شد. 

آیت الله اعرافی درباره تحول در حوزه گفت: برای اولین بار در حوزه های علمیه تلاش وافری از دوستان شاهد هستیم و منظومه ای از ۲۰ طرح راهبردی و پایه در شورای عالی حوزه های علمیه به تصویب رسیده و یکصد طرح تحولی طراحی شده و برخی در حال اجرا است از جمله موضوعاتی درخصوص فقه معاصر است. فقه پزشکی فقه پولی و موضوعات مختلف که نیاز امروز جامعه است. همچنین اصلاح نظام درسی است صد مجله تخصصی نیز پایه ریزی شده و پژوهش سرا و مراکز علمی نیز پایه ریزی شده است. نظام حمایت از پروژه هایی که در نظام اسلامی مورد نیاز است از موارد طرح های تحولی است. 

وی درباره تعارض کتاب های قانونی با تحول نگاه علما را چگونه می بینید، گفت: ناظر به نیازها و شرایط زمان در حوزه مباحث فراوان و گسترده ای مطرح است و این یک ضرورت است و در فقه شاهد هستیم که ابواب نوعی پایه ریزی می شود و بیست قلمرو جدید در فقه ما در حال شکل گیری است. درمورد مسائل فناوری نیز اقدامات جدی شکل گرفته آیت و در یک دهه اخیر طرح هوش مصنوعی و اجتهاد و علوم اسلامی را پیگیری می کنیم در مورد مباحث مورد نیاز جامعه شاهد افراط و تفریط هستیم گاهی برخی اصل را خواسته گرفته اند و می گویند باید پاسخ بگیرند. درحالی که دین برای هدایت بشر است و این را نباید نادیده گرفت از سوی دیگر نیازهای جدید هم یک اشتباه است و ما با نگاه به اصالت و نگاه به نیازهای دنیای جدید باید موضوعات را بازخوانی و به پرسش های جدید پاسخ بدهیم طبیعی است و این تطور شاهد تقدیم و تاخر و چالش هایی هستیم که باید تجمل کنیم حتما وظیفه حوزه است که از یک سو میراث دار اصالت و پیام اصیل دین باشد و مانع از ذوب آن شود و حتما باید با نگاه عقلانی و اجتهاد به مقوله های جدید بپردازد و به آن پاسخ دهد. البته در مسائل فقهی نهایتا باید به فتوا تبدیل شود. اما کار پایه و بنیادی با یک نگاه جامع باید انجام شود و امیدواریم رشد پیدا کند. 

آیت‌الله اعرافی درباره مسئله استقلال مالی حوزه گفت: حوزه همیشه وامدار مردم بوده است الان هم بخش عمده تامین نیاز نهاد دین، در مساجد و حوزه‌های مستقیم با وجوهات شرعی است اما با توجه به گسترش نیازهای کارکردی حوزه و نیازهایی که نظام داشته است و تنوع کاربری حوزه تبعا کمکی از بودجه های عمومی هم دریافت می کند که در برابر حجم بالای کار مردمی که انجام می پذیرد برای حمایت از حوزه ها چیز زیادی نیست.

وی درباره هوش مصنوعی گفت: هوش مصنوعی یک موضوع جدید موج آفرین بوده و با سرعت در حال تغییر معادلات در زندگی بشر است و در غرب هم از موارد مختلف مورد مطالعه قرار گرفته و حوزه فلسفه حقوقی و ارزشی درخصوص هوش مصنوعی مطرح است به رغم همه فواید اگر به این موضوعات توجه نشود قطعا آسیب هایی به بشر وارد خواهد شد در شورای عالی انقلاب فرهنگی سند هوش مصنوعی در دست بررسی است.

آیت الله اعرافی خاطرنشان کرد: فلسفه، فقه و حقوق و اخلاق در هوش مصنوعی در حوزه علمیه قم در حال بررسی است و نتایج آن به دستگاه‌های مسئول ارائه خواهد شد. ارتباط هوش مصنوعی با علوم اسلامی محور دوم کاری است که در حال انجام قرار داد. از جمله کلان پروژه‌ها هوش مصنوعی و اجتهاد است که در حال پیگیری هستیم و برای انتقال معارف اسلامی به فضای وب نیز طرح‌هایی در حال انجام است. مباحث تبیینی و تبلیغی نیز محور دیگری است که از منظر دینی در حال بررسی است طرح‌هایی آغاز شده و باید پیش برویم. 

وی درباره منشور روحانیت گفت: این منشور در راستای منشور حضرت امام و متناسب با تطورات به مسائل جدید هم پرداخته خواهد شد البته ما منتظر هستیم تا این منشور ارائه شود و بعد درباره محورهای آن صحبت کنیم. امیدواریم با استفاده از تجربیات گذشته گام های درستی برای اجرای آن برداشته شود. 

عضو مجلس خبرگان رهبری درباره اثرگذاری حوزه علمیه درخصوص موضوعات اقتصادی گفت: حوزه و دانشگاه آن زمانی مطلوب هستند که گره‌گشای مشکلات معرفتی و معیشتی جامعه باشند و بتوانند پاسخگوی چالش‌های مردم هم باشند، براساس همین اعتقاد در سال‌های اخیر تلاش شده، حوزه در تولید قوانین و مقررات نقش ایفا کند ما به وزارت کشور گفته ایم برای حل مشکلات آسیب‌های اجتماعی ما آماده همکاری هستیم در این زمینه منظومه‌ای از کارها تدوین شده است. جریان اقتصاد اسلامی در حوزه یک جریان قوی شده است و مرکز اقتصاد مقاومتی حوزه و رشته های اقتصادی در همکاری با دانشگاه‌ها در این زمینه فعال هستند و کارهای مهمی در این زمینه آغاز شده و استمرار خواهد داشت. 

در ادامه حجت الاسلام مقیمی حاجی دبیر این همایش گفت: حوزه علمیه قم با حضور آیت الله حائری یزدی دوباره قوت گرفت و فعال شد. در زمان ایشان درس های نجوم و هیئت هم در کنار تفسیر و اصول و فلسفه تدریس می شد و با حضور آیت الله بروجردی و امام خمینی حوزه های علمیه دوران جدید و شکوفایی را به خود دید.

وی ادامه داد: برخی از تألیفات آیت الله حائری یزدی برای اولین بار در مجموعه ۲۰ جلدی در کنار سایر تالیفات ایشان منتشر می شود. حوزه ای که ایشان بنا نهاد آغازی بود برای رشد دانش های مختلف. روایت شکل گیری رشد و تاریخ دانش ها در سده اخیر در حوزه علمیه قم از اهداف دیگر این نمایش در کنار ارائه مجموعه ۲۰ جلدی از تألیفات و آثار آیت الله حائری یزدی است.

دبیر این همایش گفت: در طول ۴ سال گذشته ۲۵ گروه علمی و ۶ گروه عملکردی موضوعات را شناسایی و فراخوان و سفارش مقاله داده و عملکرد حوزه را در حوزه های مختلف رصد و بررسی کرده اند. در این همایش از مجموعه دوم مجموعه مقالات دانشی و عملکردی حوزه علمیه قم رونمایی می شود.

حجت الاسلام مقیمی تصریح کرد: این دبیرخانه پس از همایش نیز ادامه دارد تا گزارش عملکرد تکمیل و ادامه پیدا کند. در ۱۷ اردیبهشت در چهارشنبه هفته جاری در قم همایش صدمین سالگشت بازتاسیس حوزه های علمیه و تحلیل شخصیت آیت الله حائری یزدی برگزار خواهد شد. از ویژگی های این همایش با توجه به اینکه پشتوانه ۴ سال کار علمی دارد در روز اول این همایش ۲۵ نشست تخصصی برگزار خواهیم کرد.در روز دوم همایش، ۴ همایش در طول همایش اول خواهیم داشت از جمله این همایش ها، همایش حوزه و تبلیغ و همایش حوزه انقلاب اسلامی و مقاومت است. همایش پنجم هم با دو هفته فاصله موضوع حوزه و تعامل یا دانشگاه را برگزار خواهیم کرد. 

حجت الاسلام مقیمی خاطرنشان کرد: این همایش با حضور اعضای محترم مجلس خبرگان نمایندگان ولی فقیه، مهمانان خارجی و ... برگزار می شود.