هر گونه فضای امنینی جوانه هنر را می‌خشکاند / می‌خواهیم افراطیون را به انزوا برانیم

ایلنا: حسن روحانی با اهالی فرهنگ و هنر در تالار وحدت دیدار کرد.

به گزارش خبرنگار ایلنا‏، روحانی در این مراسم پس از دیگر سخنرانان ازجمله شش نفر از هنرمندان که به نمایندگی از جامعه‌ی هنری مشکلات این حوزه را با وی درمیان گذاشتند؛ سخنرانی کرد.

رئیس‌جمهور سخنان خود را اینگونه ‎آغاز کرد: امشب برای من شبی به یاد ماندنی است جون میهان اصحاب فرهنگ و هنر و فرهیحتکان هستم. بنده دعوت شما: این مهمانی را پاس می‌دارم.

روحانی گفت: با اهل هنر از هنر گفتن بسیار سخت است. معمولا دولتمردان، سیاستمداران و حتی فیلسوفان و روشنفکران چنان با هنرمندان سخن گفته‌اند که گویی قصد تعیین تکلیف برای آنان را دارد. آنان نگاه هنرمندان را چنان درقالب و فرم آن خلاصه دیده‌اند که فکر کرده‌اند هنر دستور دادنی و سفارش کردنی است درحالی‌که هنر قالب و معناست. هنر خلاقیت است.

رئیس‌جمهور گفت: این نوع جلسات برای هم‌اندیشی و هم‌فکری اهالی اقلیم‌های متنوع فکری است تا از یکدیگر درک نزدیکتر و متقابلی داشته باشیم. ذات هنر با مفهوم خیر و نیکی یکی است. قبل از عصر جدید؛ هنر بسیار فراتر از هنرهای زیبا تفسیر می‌شد. هنر گفنگو، معاشرت، دیپلماسی، هنر زندگی مسالمت آمیز و هنر زندگی بدون کینه.

روخانی با تاکید بر اینکه هر کار بدون عیبی هنر است، گفت: ما همه باید تلاش کنیم هنرمندانه حرف بزنیم و هنرمندانه عمل کنیم و با هم تعامل داشته باشیم. یعنی هنر مردم داری. من معتقدم هنر با ارزش پیوند ذاتی دارد. هنر یعنی عروج فکر از سطح عادی به سطح متعالی همان که در عرفان و فلسفه‌ی اسلامی به عالم عالی تعبیر می‌شود.

وی افزود: هر هنرمندی می‌خواهد به عمق و معنای جهان برسد. علاوه بر اینکه هنر به همه جان می‌دهد، این هنرمند است که رودخانه‌ها، کوه‌ها، بلبل، شمع و پروانه را به سخن وامی‌دارد. اگر بگوییم هنر؛ مرده را زنده می‌کند، سخن به گزاف نگفته‌ایم. پس تقسیم هنرمندان به هنرمند ارزشی و غیرارزشی بی‌معناست.

رئیس‌جمهور با تاکید بر اینکه هنر یعنی ارزش و هنرمند ارزشمندی است که با کار خلاقلانه به تعالی می‌رسد، گفت: خلقت بزرگترین مظهر قدرت خداست. هنرمند جهان را بازآفرینی می‌کند و کار او در مسیر ارزشهای الهی است. هنرمند البته در مسیر هنر باید با مردم؛ ذوق و خواست مردم خود ر ا نزدیک کند.

وی با بیان اینکه هنر بدون آزادی معنا ندارد، گفت: خلاقیت تنها در سایه‌ی حریت امکان پذیر است اما اعمال محدودکننده‌ای نیز برای هنر وجود دارد. پیش از آنکه شما به نام سانسور و ممیزی از آن نام ببرید، جوامع بشری و اولین قدم برای قرار دادن چارچوب برای هنر است. عادات و رسوم، اخلاق جامعه و فهم‌ها و درک‌ها همگی مرزبندی‌هایی را برای هنر مشخص می‌کنند. مردمی بودن و صداقت هنر است. من گاهی اوج هنر ایرانی را در حافظ شیرازی می‌بینم. هنرمند ایرانی می‌تواند مقتدایش حاقظ باشد. حافقظ؛ حافظه‌ی تاریخی ادبی و هنری ملت ایران است. با سینه‌ای مالامال از آموزه‌های دینی و قرآنی اما از جهل و خرافه و ریا بیزار است..

رئیس‌جمهور تاکید کرد: هنر شاعری یکی از قالب‌های باستانی این سرزمین است و در واقع شاعری؛ هنر ملی ایرانیان است. حافط با همه نقد و انتقادی که بر حکومت و جامعه داشت، در طول تاریخ؛ کتابش قدر دیده و به صدر نشسته و گاهی آنچنان تعالی یافته که جایگاهش در کنار کتاب حق و قرآن مجید قرار گرفته است.

وی افزود: حافظ به قول برخی رند و روشنفکر زمان خود بود و در عین ایمان و انتقاد هرگز از ایمان خود دست برنداشت و هرگز از انتقادش پشیمان نشد. هنرمند نه قرار است زینت‌المجالس باشد و نه اپوزسیون باشد. هنر مند قرار نیست نک پیکان تحولات سیاسی باشد و نه قرار است گوشه‌نشین خرابات و خانه باشد.

رئیس‌جمهور در بخش دیگری از سخنان خود گفت: هنرمند قرار نیست هرچه دولت یا جامعه و یاحتی روشنفکران می‌گویند؛ به تصویر بکشد. هنرمند برداشت خود را دارد و قرار نیست با دولت یا حامعه در ستیز باشد و بجنگد. هنرمند انسان اهل فکر فن و اهل دل است. برای برخی از هنرهایی که برای ثبت آنها و خلقشان نیاز به کمک دیگران است؛ نباید در این زمینه دچار تردید و هراس شویم.

وی ادامه داد: اولین روزهایی که بنده با آقای جنتی به صدا و سیما رفتیم؛ در سال ۱۳۵۹ جزو اولین آثاری که بنا شد؛ ببینیم و برای تکیمل آن تصمیم بگیریم؛ کار مرحوم علی حاتمی بود که در آن زمان با بودجه عمومی انجام می‌گرفت و هنوز فیلم مونتاژ هم نشده بود اما این به آن معنی نیست که اگر هنرمند صاحب‌نامی سفارشی را دریافت کرد، ذوق هنری او تسلیم آن سفارش شود. او همجنان باید از خلاقیت خود استفاده کند. مشهور است که شاهنامه به سفارش سلطان محمود نوشته شد اما در واقع این شاهنامه؛ سفارش یک ملت و یک تاریخ بود.

روحانی یادآور شد: آثار عظیم معماری تخت جمشید و آثار اسلامی در اصفهان هم با حمایت حکومت بود اما امروز به عنوان نماد یک ملت محسوب می‌شود. به اعتقاد من؛ هنر و آزادی رابطه‌ی مستقیمی با یکدیگر دارند. در غیر از فضای آزاد؛ هنر واقعی خلق نخواهد شد. ما در بخش هنر نمی‌توانیم با دستور هنر را بیافرینیم. هر گونه فضای امنیتی می‌تواند جوانه‌ی هنر را بخشکاند. پس ما باید فضای مناسب را برای هنر فراهم کنیم.

وی تاکید کرد: دولت برای خود رسالت ترویج را برعهده می‌گیرد. نه اینکه هنر فرمایشی را در دستور کار خود قرار دهد. البته در برخی موضوعات همچون فرهنگ ایران و اسلام دولت موظف به حمایت بیشتر از آنهاست.

رئیس‌جمهور تصریح کردک ای کاش می‌شد افتخارات هنری ما به نمایش درمی‌آمد و ای کاش داستان‌های شاهنامه و مثنوی مولوی که هر دو آکنده از قصه‌های دینی و ایرانی است، به صورت آثار نمایشی، سینمایی و داستانی درمی‌آمد. دولت خود را موظف می‌داند در این امور هم قدم‌های تشویقی و حمایتی بردارد.

وی با اشاره به نقش انقلاب اسلامی در تاریخ هنر این سرزمین خاطرنشان کرد: شما می‌دانید قبل از پیروزی انقلاب اسلامی بخش بزرگی از جامعه ما از هنر فاصله داشت. امام به عنوان احیاگر قرن که آزادی را برای این سرزمین به ارمغان آورد، یکی از خدماتش این بود که بین مردم متدین و مذهبی با هنر آشتی برقرار کرد.

روحانی افزود: در دوران امام بود که به عنوان یک فقیه و مرجع عالیقدر، حلییت هنر موسیقی با سرودهای انقلابی و میهنی فراهم شد و در عصر او بود که بسیاری از آثار ادبی و هنری اجازه‌ی نشر یافت. در تاریخ روحانیت شیعه؛ امام تنها فقیهی بود که از یک فیلم و فیلمساز روشنفکر به نیکی یاد کرد. انقلاب راه را برای توسعه‌ی هنر در همه لایه‌های اجتماعی فراهم نمود.

وی با بیان اینکه؛ انقلاب، موسیقی سنتی یا به بیان بهتر موسیقی ملی ایران را احیا کرد، گفت: قبل از انقلاب موج موسیقی غربی و پاب به گونه‌ای بود که موسیقی سنتی درحال ویرانی بود اما انقلاب شرایطی را فراهم کرد که هنرمندان شناخته شده قبل از انقلاب در فصای سالم بعداز انقلاب رشد کردند و تیراژ موسیقی سنتی بالا رفت و بازار پررونقی پیدا کرد.

روحانی با تاکید بر اینکه انقلاب در حوزه‌ی سینما و هنر نمایشی نیز برکات زیادی داشت، گفت: همه منتقدان اذعان دارند که دهه‌ی هفتاد اوج سینمای ایران بود و آثار بزرگ بحث‌انگیز و متفکرانه‌ای به جامعه عرضه شد تا جایی که امروز ایران از مدعیان جوایز جهانی مانند اسکار است.

وی با اشاره به حضور زنان در عرصه هنر گفت: جالب‌تر اینکه در فضای بعداز انقلاب زنان و بانوان هنرمند بسیاری در بخش‌های مختلف هنر ازحمله در سینما رشد کردند تاجایی که نه تنها بازیگری را به عهده گرفتند بلکه کارگردانی و نویسندگی نیز مواردی بود که بانوان ما توانستند در آن به خوبی نقش ایفا کنند. قبل از انقلاب خانوادهای متدین اجازه نمی‌دادند اعضای خانواده آنها در هنر ورود کند و این یکی دیگر از خدمات انقلاب اسلامی بود.

رئیس‌جمهور با تا کید بر اینکه این دولت قصد ندارد ممیزی را در فرهنگ و هنر به صورتی که مانع کار هنرمندان باشد. ادامه دهد، گفت: ممیزی باید در چارچوب قانون و هدفمند باشد. ما باید اگر قانونمان ابهام دارد؛ آن را به شکل شفاف در اختیار همه قرار دهیم تا تکلیف همگان روشن شود. کار وزارت ارشاد باید تقریبا کاری اداری باشد. اگر می‌خواهیم کار ممیزی را انجام دهیم باید گروهی از فرهیختگان، اندیشمندان و حتی عالمان دینی کنار هم بنشینند و آنها بر هنر نظارت کنند. تنها هنرمند می‌تواند در هنر نظارت کند و کارمند دولتی نمی‌تواند ناظر خوبی برای هنر باشد. چرا نظارت بر سینما، کتاب و موسیقی را به اهلش واگذار نکنیم. چه اشکالی دارد انجمن‌های صنفی؛ بخشی از بار مسئولیت وزارت ارشاد را بر دوش بگیرند. به هم اعتماد کنیم که دوران اعتماد است.

روحانی با تاکید بر اینکه دولت نباید در هنر دخالت کند، گفت: وظیفه ذاتی دولت اداره و تامین مسائل مهم و ملی است مثل مسئله‌ی امنیت و سیاست خارجی که سیاست خارجی و اعمال دیپلماسی صرفا از طریق دولت انجام می‌گیرد و نهاد دیگری حق دخالت ندارد البته خطوط کلی سیاست خارجی طبق قانون توسط رهبری تعیین می‌شود. در حوزه‌ی دیگری مانند اقتصاد و فرهنگ باید تصدی‌گری دولت به حداقل برسد.

وی افزود: ما در شرایطی نیستیم که دولت بتواند آثار هنری خلق کند و هیچ دولتی نتوانسته آثار هنری فاخری بوجود آورد. دولت کتاب نمی‌نویسد. فیلم نمی‌سازد. موزیک تهیه نمی‌کند. دولت شعر نمی‌سراید. دولت باید تسهیل کننده راه برای اصحاب فکر و هنر باشد. یادمان باشد همه بدانیم هنر خطر نیست و هنرمند امنیت کشور را به مخاطره نمی‌اندازد. پس به هنر و هنرمند اعتماد کنیم.

رئیس جمهور با تاکید بر اینکه نگاه امنیتی به هنر بزرگترین اشتباه امنیتی است، گفت: در امنیت اولین قدم تشخیص منابع تهدید است. در جامعه‌ی امروز ما؛ منابع تهدید؛ آسیب‌های اجتماعی است از فقر و فحشا تا رواج بی‌اعتمادی اجتماعی و فساد اقتصادی. این آسیب‌هاست که رابطه‌ی صحیح دولت و ملت را اگر سریع چاره نکنیم؛ می‌خشکاند.

روحانی تصریح کرد: تهدید این آسیب‌هاست نه هنرمندی که می‌تواند مظهر نشاط، امید و همبستگی ملی ما شود. صدا و نوا و توانایی در نمایش و ساخت یک اثر تجسمی گاهی می‌تواند دردها را کاهش دهد و گاهی می‌تواند آرزوهای یک ملت را محقق کند. همین هنرمند است که می‌تواند با خلق آثارش نقد کند و آینده را باهوشمندی تفسیر کرده و راه آن را مشخص کند.

رئیس‌جمهور افزود: ما اگر به هنر و هنرمند با نگاه امنیتی نگاه کردیم؛ اولا تهدیدات اصلی را فراموش کردیم و ثانیا هنرمندی را که می‌تواند ما را متوجه تهدیدات واقعی کند، از وظیفه‌اش بازداشته‌ایم. اگر بحثتهاجم فرهنگی داریم و فکر می‌کنیم برای یکسان سازی فرهنگی دیگران تلاش می‌کنند؛ وقتی پر و بال هنرمند را بستیم در حقیقت باند فرود را برای هواپیماهای دشمن آماده کرده‌ایم.

وی در بخش دیگری از سخنان خود یادآور شد: وقتی فرزند یک سرزمین نتواند قهرمانان خود را در میان محصولات وطنی ببیند ناچار دنبال قهرمانان آنسوی آب خواهد رفت. خطر اینجاست. حتی اگر کشوری بخواهد مقابل دشمن بایستد؛ این هنرمند است که می‌تواند روحیه مقاومت و ایستادگی را میان مردم زنده نگه دارد. کاری که هنرمندان متعهد ما در دوران دفاع مقدس انجام دادند. به اعتقاد من؛ اگر فضای هنری خلاقی در عراق و افغانستان وجود داشت، اشغال این دو کشور امکان‌پذیر نبود.

روحانی خاطرنشان کرد: برخی هنرمندان ما را به غرب زدگی متهم می‌کنند. استدلال آنها این است که بدنه‌ی هنری جامعه ما را فساد فراگرفته و باید این بنا را ویران کرد و از نو ساخت. این از تفکرات غلطی بود که در ذهن برخی آمد و متاسفانه در این زمینه قدم‌هایی نیز برداشته شد. می‌گویند اگر آنچه ما می‌گوییم انجام شود؛ هنر خوب و اگر آنچه دلمان نخواست انجام نشد؛ هنر بدی است.

وی ادامه داد: در هر جامعه‌ای ممکن است فساد باشد اما نمی‌توان مجموعه فرهیخته و تاثیرگذار کشور را زیرسئوال قرار داد این قضاوت نابحق و نابجا و ظالمانه است.

رئیس‌جمهور با اشاره به اینکه اصحاب هنر مشکلات فراوانی دارند که تنها برخی از آنها امشب بیان شد، گفت: این شاید اولین جلسه من با شما بود که خدا توفیق داد بیشتر بشنوم و کمتر بگویم. می‌دانم درد دل شما در فرصت کوتاه امشب کامل بیان نشد. دولت وظایف خود را در چارچوب قانون اساسی انجام خواهد داد. در حد توان و امکاناتش از هنر حمایت خواهد کرد. شاید لازم است دولت در بحثزیرساخت‌ها وارد شود و کمک کند اما درحد توان؛ دولت قدم‌ها را برخواهدداشت.

روحانی ضمن ابراز تاسف از تعطیلی ارکستر سمفونیک گفت: حتما این دولت در همین ماه‌های آینده آن را احیا خواهد کرد. اگرچه ممکن است وزیر باز هم کارت زرد بگیرد.

وی با تاکید بر اینکه این دولت به تمام تعهدات خود در دوران انتخابات و همه قولهایی که به مردم داده، عمل خواهد کرد: کارت زرد برای این دولت موجب نگرانی نیست. ما به امثال آقای جنتی‌ها به عنوان مدافع حقوق هنرمندان و آزادی افتخار می‌کنیم. به قول سخن مرحوم پروین اعتصامی که گفت کس ندانست که من می‌سوزم / سوختن و هیچ نگفتن هنر است.

رئیس دولت با بیان اینکه در هر مسیری مشکلاتی وجود دارد، گفت: چنین مسائلی جز مشکلات پیش پای دولت نیست و دولت به وعده خود در زمینه هنر و اصحاب هنر عمل خواهد کرد.

وی با اشاره به اینکه هر نظامی خطوط قرمزی دارد، گفت: این خطوط قرمز باید کامل شفاف؛ صریح و قانونی باشد تا از اعمال سلیقه‌ای آن جلوگیری شود. در این زمینه دولت قدم لازم را برمی‌دارد چراکه اگر مقررات شفاف باشد، می‌توانیم کار نظارت را به اصناف و انجمن‌های تخصصی واگذار کنیم. آنها بهتر از کارمندان یک وزراتخانه نظارت می‌کنند و بیشتر عاشق ایران و کشور هستند.

روحانی با اشاره به اینکه ما باید اقتصاد فرهنگ را پویا کنیم، گفتک دولت این مسئله را جزو وظایف خود می‌داند البته روشن است که در قدم اول باید تقاضا را تامین کرد. مردم ما باید کالای فرهنگی را ارج نهند. در این زمینه باید کار فراوانی کرد. اینکه تیراژ کتابهای ما ۲۰۰۰ و ۳۰۰۰ است و بقیه آثار هنری ما در بازار مشتری ندارد و اینکه گیشه‌ی سینماهای ما خلوت است؛ یعنی باید تقاضا را بیشتر کنیم و کالای متنوع و فرهنگی ارائه دهیم.

وی با بیان اینکه دستوری شدن نمی‌گذارد هنرمند خلاق باشد و آنچه خواست جامعه است؛ در آن عرضه شود، گفت: دولت تلاش می‌کند اقتصاد فرهنگی و بویژه هنری ما پویا و فعال شود. ما حتی باید بتوانیم بازارهای منطقه‌ای و جهانی را به تصرف خود درآوریم.

رئیس‌جمهور با بیان اینکه دولت برای تحقق اهداف خود به سوی شما دست نیاز دراز می‌کند، گفت: دولت تداوم امید در میان مردم را می‌خواهد بنابراین از شما می‌خواهم آثاری امیدبخش و نشاط آفرین تولید کنید. تولید آثار یاس‌آور کافی است.

رحانی با تاکید بر اینکه دولت به فکر ایجاد آشتی و وحدت ملی است، گفت: دولت می‌خواهد کینه‌ها از سینه‌ها برداشته شود و این شما هستید که می‌توانید زمینه این کار را فراهم کنید. دولت می‌خواهد اعتدال در جامعه برقرار شود و بین حقوق و تکالیف تعادل باشد. دولت می‌خواهد میانه‌روی را ترویج کند و با خشونت و افراط مخالف است. ما با همه توان می‌خواهیم افراطیون را به انزوا برانیم.

وی با بیان اینکه برخی هنوز صدای ملت ایران در ۲۴خرداد ۹۲ را نشنیده‌اند، گفت: آنها باید پنبه‌ها را از گوش درآورند چراکه ایران امروز منادی مبارزه با خشونت و افراطی در جهان است. اینکه طرح ایران در سازمان ملل متحد با اتفاق آراء به تصویب رسید، نشان از عظمت ملت ایران دارد. برای مبارزه با خشونت؛ دیپلماسی عمومی دولت را یاری می‌کند و دولت بسوی هنرمندان به عنوان یاران نزدیک خود و مورد اعتماد دولت؛ دست دراز می‌کند. سخن آخر اینکه هنر همیشه خوب است چون هنر همان خوبی است.

دیدار هنرمندان با رئیس‌جمهور؛ چهارشنبه شب(۱۸ دی) با حضور تعدادی از اهالی هنر و مدیران ارشاد در تالار وحدت برگزار شد.