تکرار افزایش ناعادلانه آب بهای کشاورزی گیلان در سال جاری/نظر سازمان جهاد استان نادیده گرفته شد

به گزارش خبرنگار ایلنا، شرکت آب منطقه ای گیلان با استنباط و اجرای غلط آیین‌نامه نحوه اجرای قانون تثبیت آب بهای زراعی مصوب1369/11/30 در حق شالیکاران  زحمتکش گیلانی اجحاف می نماید. زیرا برابر ماده 33  قانون توزیع عادلانه آب مصوب1361/12/16  و مواد 1، 5 ،6  آیین‌نامه نحوه اجرای قانون تثبیت آب بهای زراعی مصوب1369/11/30 ، تعرفه آب بهاء کشاورزی از منابع آب سطحی که استحصال آن به وسیله دولت انجام پذیرفته و به صورت تنظیم شده در اختیار مصرف‌کننده قرار گیرد تابعی از مقدار آب مورد نیاز محصول در قیمت تمام شده یک متر مکعب آب می باشد.

ولی شرکت آب منطقه ای بدون توجه به ماده 33 قانون توزیع عادلانه آب و آیین‌نامه نحوه اجرای قانون تثبیت آب بهای زراعی مصوب 1369/11/30 بر حسب هکتار ، درصدی از ارزش محصول برنج ( دسترنج ) را با کارشناسی و تشخیص خود و بدون  اخذ مجوز و تصویب از شورای اقتصاد کشور  به عنوان آب بهاء از کشاورزان گیلانی دریافت می نماید . شرکت آب منطقه ای گیلان صرفا با نظر کارشناسی خود و بدون رعایت قوانین و مقررات با افزایش  83% نسبت به سال گذشته ، مبلغ آب بهای کشاورزی سال 1404 را برای شبکه مدرن67/252/500 ریال در هکتار  و برای شبکه تلفیقی و نیمه مدرن44/835/000 ریال در هکتار  مصوب ( سند محفوظ) و قبض صادر می نماید. چنانچه مصرف آب یک هکتار شالیزار را ( بصورت حجمی )10/000 مترمکعب در نظر بگیریم وتامین  40% درصد آن باران های حین دوره و شخم زمستانی در نظر بگیریم، خوشبینانه آب منطقه ای تنها 60% تامین آب کشاورزی  مزارع را بر عهده دارد یعنی 6000 مترمکعب  حال چنانچه مقدار آب مصرفی را در نرخ آب شرب (مترمکعبی 200 تومان شرکت آب و فاضلاب ) ضرب کنیم مبلغ آب کشاورزی به نرح آب شرب برای هر هکتار یک میلیون ودویست هزار تومان میشود و اگر در10/000 مترمکعب ( کل آب مصرفی در هکتار ) ضرب کنیم برای هر هکتار دو میلیون تومان میشود. ولی متاسفانه شرکت آب منطقه ای گیلان مبلغ آب کشاورزی غیر قابل شرب را بیش از سه برابر قیمت آب شرب از کشاورزان دریافت می کند !!  

کشاورزان از نمایندگان مجلس و مسئولان استان سوال می کنند آیا چنانچه افزایش کمی و کیفی محصول برنج به دلیل اجرای روش های تسطیح اراضی،  بهزراعی، استفاده از بذرهای پر محصول و مرغوب و ارتقاء دانش کاشت وداشت و نگهداری ، تلاش مضاعف  و ... باشد، شرکت آب منطقه ای چه نقشی درفرایند بهزراعی و افزایش کمی وکیفی  محصول دارد که سهم خواهی می نماید؟  مگر نه اینست که یکی از اهداف  رعایت اجرای تسطیح و یکپارچه سازی اراضی و به زراعی و ... کاهش مصرف آب می‌باشد.

بنابر این به دلیل کاهش مصرف آب زراعی باید کاهش دریافت آب بهاء باشیم نا افزایش !!  به کدام دلیل باید نرخ آب زراعی  بر اساس سهمی از محصول باشد ؟  در سال 1401با تلاش نمایندگان استان گیلان  برنج گیلان به عنوان محصول استراتژیک محسوب گردید ولی به جای اینکه از کشاورزان  برنجکار در همه بخش ها  مانند کود، سم، بذر، تسهیلات بانکی، ابزار و ادوات کشاورزی  و آب بهاء حمایت و پشتیبانی گردد. به دلیل محصول استراتژیک بودن برنج ، تنها کشاورزان برنجکار علیرغم رنج فراوان وبهره کم محکوم  به کشت برنج گردیدند و به طبع آن  محروم از هر گونه تغییر کاربری حتی برای مسکن فرزندان خود هستند. برابر ماده 3 آیین‌نامه نحوه اجرای قانون تثبیت آب بهای زراعی  در خصوص حمایت از محصولات استراتژیک و نیل به متوسط درآمدهای مقرره در قانون ذکر گردیده ولی  هیچگونه حمایت و تخفیفی در آب بها  به عنوان  محصول استرا تژیک توسط شرکت اب منطقه ای صورت نپذیرفته است.

نکته مهم ماجرا :

به استناد اظهارات  مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت سهامی آب منطقه‌ای گیلان با کد خبر: 2682 مورخ  26 مرداد 1404، در آغاز سال آبی 1404-1403، حجم ذخیره آب در مخزن سد سفیدرود 179 میلیون متر مکعب بود و از ابتدای مهرماه 1403  تا 20 مرداد 1404، حجم ورودی آب به سد به 805 میلیون متر مکعب رسید که کمترین میزان آورد سد در طول 63 سال بهره‌برداری محسوب می‌شود که نسبت به سال گذشته و میانگین بیست سال اخیر به ترتیب 34 درصد و 130 درصد کاهش داشت. با این توصیف اگر برای هر هکتار کشت برنج 10000 متر مکعب آب در نظر بگیریم برای دوره کشت 1404 – 1403 مقدار1/7  میلیارد متر مکعب نیاز آبی استان بوده است که اگر فرض ( فرض محال ) کنیم تمام آب سد را  آزاد و صرف کشاورزی کرده باشیم 50% کسری  در تامین اب زراعی داشتیم و در اکثر نقاط استان کشاورزان عزیز با هزارو یک گرفتاری از سایر منابع تامین آب نموده و یا دچار خسارت کم آبی شدند شدند ،  شرکت اب منطقه ای با توجه به کاهش 34 درصدی آب سد ، چرا و چگونه آب بهاء کشاورزی امسال  83 درصد افزایش قیمت داشته است !!.

 نمایندگان استان : کشاورزان زحمتکش استان از شما درخواست و انتظار دارند به موضوع اجحاف شرکت  آب منطقه ای به کشاورزان رسیدگی نموده و احقاق حق نمایید و منتظر دستگاه های نظارتی ( نظاره گر ) و ... نباشید، از طرف دیگر  «قانون ماده واحده تثبیت آب بهای زراعی مورخ ۱۳۶۹»  که غیر کارشناسی و مبهم می باشد و مستقیما دسترنج کشاورزان ایران و گیلان را نشانه گرفته است را  لغو و با  الهام ازماده 33  قانون توزیع عادلانه آب مصوب1361/12/16 و مواد 1، 5 ،6  آیین‌نامه نحوه اجرای قانون تثبیت آب بهای زراعی مصوب1369/11/30 اصلاح گردد.  

بخش اول - عملکرد شرکت آب منطقه ای گیلان در تعیین آب بهاء کشاورزی در سال 1403 و 1404

(هر چند روش تعیین آب بهاء کشاورزی شرکت اب منطقه ای گیلان وفق قانون نیست، با این حال روند موجود را مورد بررسی قرار می دهیم )

شرکت اب منطقه ای گیلان جهت تعیین مبلغ آب بهای کشاورزی برای سال 1403،  برای دو فاکتور مهم و موثر بر نرخ آب بهاء کشاوری یعنی مقدار تولید برنج در هکتار و قیمت عمده فروشی برنج را طی نامه شماره16279/111/24 مورخ1403/5/30 ( سند محفوظ ) از سازمان جهاد کشاورزی استان استعلام می نماید. ریاست محترم سازمان جهاد کشاورزی طی نامه شماره104/73447  مورخ1403/6/25 ( سند محفوظ )متوسط عملکرد را 1700 کیلو در هکتار و قیمت عمده فروشی را هر کیلوگرم65/000  ریال اعلام می نماید. متاسفانه  شرکت آب منطقه ای گیلان در اعتراض به اظهارنظر رسمی سازمان، طی نامه  شماره24/03/111/20219  مورخ1403/7/7 ( سند محفوظ ) اعلام می نماید که میانگین تولید در هر هکتار معادل 2400 کیلو گرم برنج سفید و با کسر 15% برنج شکسته میزان تولید کیفی برنج در استان نباید از 2000 کیلوگرم در هکتار کمتر باشد و در خصوص قیمت عمده برنج نیز  با توجه به بررسی هایی که خودشان بعمل اوردند مبلغ900/000 ریال اعلام می نماید و در کمال ناباوری مدیر عامل فعلی آب منطقه ای نامه و اظهارنظر رسمی سازمان کشاورزی را برگشت ( عودت) می‌دهد و درخواست می نماید که در مقدار تولید در هکتار و  و مبلغ معاملاتی  برنج تجدید نظر افزایشی اعمال گردد و فراتر از آن مقدار و قیمت برنج نیم دانه را نیز طلب می نماید. از آنجائیکه سازمان جهاد کشاورزی بطور تخصصی و با در نظر گرفتن همه فاکتورها ی موثر بر مقدار تولید و قیمت برنج اعلام نظر کرده بودند تقاضای  شرکت آب را بی پاسخ و بر مواضع خود استوار می ماند.

اول، شرکت آب منطقه ای گیلان برابر ماده10  آیین نامه اجرایی" قیمت واحد محصول در مورد محصولاتی که دارای قیمت تثبیتی مصوّب شورای اقتصاد نیستند، قیمت متوسط مورد عمل در پای مزرعه خواهد بود."

به عبارت دیگر شرکت آب منطقه‌ای گیلان می بایست نسبت به قیمت عمده فروشی محصول پای مزرعه یعنی شلتوک ( جو ) را استعلام قیمت می نمود نه نسبت به محصول نهایی برنج در بازار عمده فروشی !! زیرا کشاورزان حدود 20  روز قبل از استحصال شلتوک ( درو ) آب زراعی را قطع می نمایند و نقش آبیاری و آب منطقه ای در روند فراوری محصول نهایی برنج  صفر می گردد به همین علت است که  در آیین نامه اجرایی ذکر گردیده " قیمت متوسط مورد عمل در پای مزرعه " ( پایان  نیاز آبی ) یعنی متوسط قیمت معاملاتی شلتوک  !! از شرکت آب منطقه ای سوال شد به چه علت از سازمان جهاد کشاورزی قیمت برنج را در بازار عمده فروشی استعلام قیمت می نماید پاسخ می دهد ما8/5%  از قیمت برنج کم می کنیم و به قیمت محصول پای مزرعه می رسیم ،  شرکت آب منطقه ای به نفع خود  لقمه را از پس گردن می خورد، آیا چنانچه نوسانات و افزایش  قیمت محصول برنج  به دلیل سیاست های حمایتی دولت، تورم، عرضه و تقاضا و صادرات و واردات و ... چه ربطی به نقش آبیاری و آب منطقه ای دارد که سهم خواهی می نماید. بدین لحاظ در آیین نامه به صراحت درج گردیده " قیمت متوسط مورد عمل در پای مزرعه "یعنی قیمت معاملاتی شلتوک پای مزرعه نه قیمت معاملاتی برنج در بازار آزاد.

دوم، شرکت آب منطقه ای گیلان می بایست برابرماده 1، 5 و 6 آیین‌نامه نحوه اجرای قانون تثبیت آب بهای زراعی مصوب1369/11/30 از دوفاکتور موثر بر تعیین آب بهاء یعنی  مقدار آب مورد نیاز محصول و قیمت تمام شده آب  بر حسب متر مکعب را مورد بررسی قرار می دادند به عبارت دیگر تعیین مقدار اب مورد نیاز محصول وفق ماده 6 در اختیار شرکت آب منطقه ای (فروشنده ) نمی باشد و قیمت تمام شده هر متر مکعب وفق ماده 5 آیین نامه اجرایی و ماده 33 قانون توزیع عادلانه آب می بایست تعیین گردد.

سوم، شرکت آب منطقه ای بدون توجه به نظرات رسمی و تخصصی اعلامی از سوی سازمان جهادکشاورزی، به دستور مدیرعامل فعلی،  مقدار تولید و قیمت برنج توسط کارشناسان شرکت آب منطقه ای  ( فروشنده آب )   برآورد می گردد برهمین اساس مقدار تولید در هکتار را  1800 کیلوگرم و قیمت عمده فروشی را745/000 ریال را ملاک محاسبه آب بهاء قرارمی دهد و تعرفه آب بهاء  در سال 1403 را برای شبکه مدرن مبلغ 36/720/000 ریال در هکتار و برای شبکه نیمه مدرن24/480/000  ریال در هکتار صدور قبض و وصول می نماید. هرچند افزایش جهشی آب بهاء موجب نارضایتی کشاورزان زحمتکش استان  و نمایندگان مجلس و امامان جمعه گردید ولی با بی توجهی، تاثیری در تغییر و تعدیل آب بهاء نگردید . بنا به دلایل فوق دریافت آبها آن هم به تشخیص شرکت اب منطقه ای را خلاف قانون واجحاف به کشاورزان زحمتکش استان دانسته و می بایست اضافه دریافتی سال 1403 بشرح ذیل  به کشاورزان عودت گردد.

90 میلیارد تومان اجحاف به کشاورزان گیلانی  در عدم توجه به اعلام نظر تخصصی سازمان جهاد کشاورزی در سال 1403: شرکت آب منظقه ای در سالهای گذشته میزان تولید و قیمت عمده فروشی برنج را از سازمان جهاد کشاورزی استعلام می نمود و نظر کارشناسی سازمان جهاد کشاورزی ملاک نرخ اب کشاورزی  قرار می داد. به عنوان نمونه آب منطقه ای گیلان متوسط عملکرد ( تولید در هکتار) و قیمت عمده فروشی محصول برنج را در سال 1401 طی نامه شماره24/01/111/6409 مورخ1404/5/21  ( سند محفوظ)  استعلام نمود و جهاد کشاورزی طی نامه شماره140/78198 مورخ1404/6/9  ( سند محفوظ) مقدار متوسط عملکرد را 1850 کیلو در هکتار و قیمت عمده فروشی580/000 ریال را اعلام می کند وجالب اینکه آب منطقه ای عین اظهارنظر سازمان جهاد کشاورزی را ملاک محاسبه و تعیین آب بهاء  قرار دادند.

ولی در سال 1403 به نظرات رسمی و کارشناسانه سازمان جهاد کشاورزی بی توجهی نمودند و راسا" با ارقام غیر کارشناسی و غیر تخصصی برای شبکه های مدرن هکتاری36/720/000 ریال و شبکه نیمه مدرن هکتاری24/480/000 ریال صدور قبض و از کشاورزان دریافت گردید. درحالیکه چنانچه مانند سنوات گذشته اگر با نظرات کارشناسی سازمان جهاد کشاورزی عمل می نمودند برای شبکه مدرن30/332/250 ریال و برای شبکه نیمه مدرن20/221/500 ریال باید دریافت می نموند ولی با بی توجهی به نظر کارشناسی سازمان جهاد کشاورزی در شبکه مدرن مبلغ 6/387/750 ریال در هکتار  دو  در شبکه  نیمه مدرن4/258/500 ریال در هکتار بیشتر ازواقع کشاورزان دریافت نموده است. اگر چنانچه برابر آمار شرکت آب منطقه ای از کل 171 هزار هکتار  اراضی کشاورزی تحت پوشش سد سفید رود و 84 هزار هکتار را شبکه مدرن و بقیه تلفیقی و نیمه مدرن در نظر بگیریم. در مجموع شرکت آب منطقه ای گیلان در سال 1403 مبلغ906/478/500/000 ریال بر خلاف قانون و مقررات از کشاورزان زحمتکش گیلانی اضافه دریافتی داشته  است . و باید به کشاورزان گیلانی برگشت دهد.

3 - عملکرد شرکت آب منطقه ای گیلان در تعیین آب بهاء کشاورزی در سال 1404

در ادامه روند خلاف قانون و مقررات در تعیین آب بهاء کشاورزی توسط شرکت اب منطقه ای گیلان ، در سال 1404 بدون رعایت مواد 1 ،5 و6 آیین نامه اجرایی و صرفا با نظر کارشناسی خود مبلغ آب بهای کشاورزی سال 1404 را برای شبکه مدرن67/252/500 ریال در هکتار  و برای شبکه تلفیقی و نیمه مدرن44/835/000 ریال در هکتار  مصوب ( سند محفوظ) و قبض صادر می نماید . شرکت اب منطقه ای به بهانه افزایش قیمت برنج در بازار آزاد 83%  قیمت اب بها ء  کشاورزی را افزایش می دهد و عملا  دست در سفره کوچک  کشاورزان زحمتکش نموده و سهم خواهی می نماید. در صورت اعمال قیمت تمام شده و رعایت قانون بشرح ذیل  قیمت آب بها کشاورزی به کمتر از یک پنجم کاهش می یابد .   

تعرفه برحسب قیمت تمام شده آب کشاورزی

شرکت آب منطقه ای گیلان  بر خلاف  بند الف ماده 33 قانون توزیع عادلانه اب و ماده 1، 5 و 6 آیین‌نامه نحوه اجرای قانون تثبیت آب بهای زراعی ( عین قوانین اشاره شده در پاورقی گرازش آمده است )، هر ساله درصدی از محصول را به عنوان آب بهاء ( سهم مالکانه !! ) از کشاورزان گیلانی دریافت می نماید این در حالیست که باید هر ساله نرخ قیمت تمام شده هر متر مکعب آب را برای مصارف مختلف (محصول ) در همان سال بصورت حجمی محاسبه ودریافت نماید.

بنابراین برابر ماده 5 و 6 آیین‌نامه نحوه اجرای قانون تثبیت آب بهای زراعی ، بهاء آب  زراعی از حاصل ضرب قیمت تمام شده آب برحسب مترمکعب در مقدار آب مورد نیاز بدست می آید. با این توصیف دریافت آب بهاء برحسب درصدی از ارزش محصول خلاف مقررات بوده و باید اصلاح گردد. حال با توجه به تحقیقات بعمل آمده میزان اب مصرفی برنج از کاشت تا برداشت حداکثر  10000 متر مکعب در هکتار می باشد که با توجه به آمار حداقل 35% آب مصرفی کشاورزان شامل شخم زمستانه و باران های فصلی زمستان و بهار تامین می گردد به عبارت دیگر تامین آب توسط شرکت آب منطقه ای گیلان بطور متوسط 6500 متر مکعب در هکتار بوده است . با توجه به قیمت فروش آب خام از سد سفید رود به شرکت آب و فاضلاب استان ( تعرفه تجاری)  مندرج در صورتحساب نیمه اول سال 1403 ( سند محفوظ ) تحویلی در تصفیه خانه رشت برای هر متر مکعب آب خام با قابلیت شرب را 566  ریال در نظر بگیریم و با احتساب100%  افزایش بابت طول شبکه و ...  در انتهای ترین نقطه بهره برداری  ( ماسال و لنگرود ) تعمیم دهیم  نرخ هر متر مکعب آب خام معادل با احتساب دو برابر نسبت به فروش تعرفه آب تجاری  1132 ریال در نظر بگیریم  با این اوصاف  اب بهاء حداکثری کشت برنج در استان گیلان با مصرف آب حداکثر 10000 متر مکعب برابر11/320/000 ریال ( یک میلیون و صد و سی و دو هزار تومان ) در هکتار و برای مصرف 6500 مترمکعب در هکتار معادل7/358/000  ریال می شود . این درحالیست که شرکت آب منطقه ای گیلان بطور میانگین در سال 1403 برای شبکه مدرن36/720/000 ریال در هکتار و برای شبکه های تلفیقی و نیمه مدرن24/480/000 ریال در هکتار در سال 1404 برای شبکه مدرن67/252/500 ریال در هکتار  و برای شبکه تلفیقی و نیمه مدرن44/835/000 ریال در هکتار از کشاورزان گیلانی آب بهاء دریافت نمود ه و می نماید.

در بخش دوم گزارش،  ماده 33  قانون توزیع عادلانه آب مصوب 1361/12/16 ،  «قانون ماده واحده تثبیت آب بهای زراعی مورخ ۱۳۶۹، آیین‌نامه نحوه اجرای قانون تثبیت آب بهای زراعی، شبکه مدرن و نیمه مدرن، آلودگی آب کشاورزی و تلفیق آن با فاضلاب و تعیین اب بهاء استخر های پرورش ماهی را مورد کنکاش قرار خواهد گرفت .

پاورقی گزارش:

ماده 5: سازمان‌های آب منطقه‌ای و سازمان آب و برق خوزستان بر اساس درصدهای تعیین شده به‌عنوان آب بهای هر محصول هر ساله نرخ هر متر مکعب آب را برای مصارف مختلف در همان سال محاسبه و ملاک دریافت آب‌بها قرار می‌دهند.

بند الف  ماده 33- در مواردی که استحصال آب به وسیله دولت انجام پذیرفته و به صورت تنظیم شده در اختیار مصرف‌کننده قرار گیرد، نرخ آب با در نظر‌گرفتن هزینه‌های جاری از قبیل: ‌مدیریت، نگهداری، تعمیر، بهره‌برداری و هزینه استهلاک تأ:سیسات و با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی هر منطقه تعیین و از مصرف‌کننده وصول‌می‌شود.

ماده 6 : نیاز آبی هر محصول در هر منطقه (مصرف معقول) از طرف هیأت‌های 3 نفره موضوع ماده 19 قانون توزیع عادلانه آب مشخص خواهد شد، در صورت عدم تشکیل این هیأت‌ها نیاز آبی معقول هر کشت از مراجع ذیصلاح و ترجیحاً مراکز تحقیقات کشاورزی اخذ می‌گردد.