چگونه فولاد مبارکه زیربنای یک مسیر ماندگار را پی‌ریزی می‌کند؟

تحلیل حاضر، این پروژه‌ها را ذیل ۴ ستون استراتژیک کلیدی بررسی می‌کند و به «چرایی» و «چگونگی» انتخاب هر مسیر می‌پردازد. ۴ ستون اصلی این تحلیل برگرفته از استراتژی موفق بازیگران اصلی فولاد جهان و مبتنی بر ۴ اصل تضمین پایداری و تاب‌آوری زنجیره ارزش، ارتقای بهره‌وری، توسعه بازارهای نو و آینده‌نگری و خلق ارزش مشترک بوده که با توزیع متناسبی پروژه‌های این گروه را دربرگرفته است.

اصل اول: تضمین پایداری و تاب‌آوری زنجیره ارزش
این اصل که با الهام از استراژی یکپارچه‌سازی عمودی نیوکور -بزرگترین فولادساز آمریکا- استخراج‌شده بر لزوم تضمین تاب‌آوری زنجیره ارزش برای بقای شرکت تاکید دارد. مساله ای که در کلام رهبران فولاد مبارکه نیز به خوبی بیان شده و تسریع در پروژه های مرتبط با این اصل به عنوان یک اولویت سرمایه گذاری قلمداد می شود.

بزرگترین ریسک برای صنایع انرژی‌بر و آب‌بر در فلات مرکزی ایران، ناترازی منابع است. فولاد مبارکه با درک عمیق این واقعیت، سرمایه‌گذاری‌های عظیمی را در این بخش متمرکز کرده است. این رویکرد، یادآور استراتژی نیوکور (Nucor) است که برای اطمینان از تأمین پایدار و کم‌هزینه خوراک کارخانه‌های آهن اسفنجی خود، در استخراج گاز طبیعی سرمایه‌گذاری نمود. فولاد مبارکه نیز با همین منطق، نه تنها برای امروز، بلکه برای دهه‌های آینده، شریان‌های حیاتی خود را تضمین می‌کند.

مدیریت ریسک مواد اولیه

سرمایه‌گذاری‌های گسترده در کنسانتره سازی و گندله‌سازی در مناطق مختلف (سنگان و مناطق غرب کشور): این پروژه‌ها، استراتژی گروه فولاد مبارکه برای کاهش وابستگی به بازار خارجی یا داخلی مواد اولیه را نشان می‌دهند. کنترل کیفیت و کمیت مواد اولیه از معدن تا محصول نهایی، به شرکت قدرت چانه‌زنی می‌دهد و از نوسانات قیمت جهانی مواد اولیه مصون می‌دارد. این رویکرد، ریسک‌های کلان زنجیره تأمین را به مزیت رقابتی تبدیل می‌کند.

مدیریت ریسک تأمین آب

پروژه نمک‌زدایی و انتقال آب از دریای عمان (۲۰۰ میلیون متر مکعب در سال): این یک پروژه حیاتی و تغییردهنده بازی است. در منطقه‌ای که با بحران آب دست و پنجه نرم می‌کند، این سرمایه‌گذاری عظیم، نه تنها بقای بلندمدت فولاد مبارکه بلکه کل زیست‌بوم صنعتی اطراف آن را تضمین می‌کند. این اقدام، ریسک «فروپاشی منطقه‌ای» ناشی از خشکسالی را به یک مزیت استراتژیک (کنترل منبع حیاتی) تبدیل می‌کند. علاوه بر این تصفیه پساب شهرهای اطراف مجتمع فولاد مبارکه و بازچرخانی پساب کارخانه نیز در حال گسترش است و هر سال به ظرفیت آن افزوده می شود.

مدیریت ریسک انرژی (گاز و برق)

توسعه میدان گازی مدار (۱۳ میلیون متر مکعب گاز طبیعی در روز): این پروژه، پاسخ مستقیم به ناترازی گاز کشور و تضمین‌کننده خوراک پایدار برای واحدهای احیاء مستقیم (تولید آهن اسفنجی) است. کاهش وابستگی به شبکه ملی گاز در فصول پیک مصرف، یک مزیت رقابتی غیرقابل چشم‌پوشی و یک سپر در برابر قطعی‌های مکرر محسوب می‌شود.

علاوه بر طرح مذکور، طرح های احداث بخش بخار نیروگاه سامان و نیروگاه خورشیدی آفتاب شرق نیز از جمله مواردی است که به ارتقای ظرفیت تولید برق گروه منجر خواهد شد که توضیحات آن در بخش های بعد ارائه گردیده است.

اصل دوم ارتقای بهره‌وری و تعالی عملیاتی

اگرچه فولاد مبارکه به طور ذاتی یک شرکت با بهره‌وری بالاست، اما پروژه‌های این بخش نشان‌دهنده تعهد مداوم به «بهتر شدن» و کاهش هزینه‌هاست. این فلسفه، هسته اصلی موفقیت پوسکو (POSCO) در دستیابی به یکی از کم‌هزینه‌ترین و سودآورترین تولیدکنندگان فولاد جهان است.

طرح احداث بخش بخار نیروگاه سامان (افزایش راندمان نیروگاه و در نتیجه افزایش ظرفیت به میزان۳۶۰ مگاوات افزایش راندمان): نیروگاه سیکل ترکیبی قدس سمنان، معروف به نیروگاه شهید باکری، یکی از پروژه‌های مهم در تأمین برق پایدار برای صنایع و شبکه سراسری کشور است.

فاز نخست این نیروگاه شامل دو واحد گازی هر یک به ظرفیت ۱۶۲ مگاوات بود که در دی‌ماه ۱۳۹۱ به بهره‌برداری رسید. در ادامه، فاز دوم توسعه با افزودن دو واحد گازی دیگر، هر یک به ظرفیت ۱۸۳ مگاوات، اجرا شد و ظرفیت تولید نیروگاه را به ۷۳۲ مگاوات افزایش داد.

در راستای افزایش بهره‌وری و کاهش مصرف سوخت، پروژه احداث بخش بخار نیروگاه با ظرفیت ۳۶۰ مگاوات آغاز شده است و با تکمیل این بخش، ظرفیت کل نیروگاه به بیش از ۱۰۵۰ مگاوات خواهد رسید و راندمان آن از ۳۶ درصد به ۵۴ درصد افزایش خواهد یافت. این پروژه با هدف تأمین برق پایدار برای صنایع، نقش مهمی در توسعه پایدار منطقه و کشور ایفاء می‌کند.

مشابه این پروژه در نیروگاه سیکل ترکیبی ۹۱۴ مگاواتی شرکت فولاد مبارکه در جریان است که سال آینده به بهره برداری می رسد.

طرح احداث واحد تولید بلک پلیت (۱۵۰ هزار تن): این پروژه، تولید ماده اولیه برای ورق‌های قلع‌اندود را هدف قرار داده است که در صنایع بسته‌بندی کاربرد فراوانی دارد. عدم تولید ورق های با ضخامت پایین و کیفیت های خاص، از مسایل مرتبط با تولید این محصول بوده و اجرای این طرح در شرکت صنایع فولاد توان آور آسیا، موجب ارتقا و تعالی عملیاتی شرکت خواهد شد.

اصل سوم: رشد استراتژیک و توسعه بازارهای جدید
این اصل با الهام از استراتژی مقیاس‌گذاری و تنوع‌بخشی لاکشمی میتال (بنیان‌گذار آرسلورمیتال) در نظر گرفته شده است و این ستون، جاه‌طلبی فولاد مبارکه برای رشد و حرکت به سمت محصولات با ارزش افزوده بالاتر را به نمایش می‌گذارد.

این رویکرد، مشابه فلسفه لاکشمی میتال در گسترش امپراتوری آرسلورمیتال، اما با تمرکز بیشتر بر رشد ارگانیک و توسعه محصول جدید به جای ادغام و تملک صرف، عمل می‌کند و نگاهی به تاریخچه توسعه در فولاد مبارکه نشان می‌دهد که همواره این استراتژی در صدر اولویت گروه بوده است.

افزایش ظرفیت در محصولات کیفی

طرح احداث خط نورد گرم ۲ شرکت فولاد مبارکه (۴.۲ میلیون تن ورق گرم ویژه): این پروژه نه تنها منجر به افزایش ظرفیت محصول ورق گرم خواهد شد، بلکه با تأکید بر “ورق گرم ویژه”، به شرکت امکان تولید محصولاتی با کیفیت و ارزش افزوده بالاتر و کاربردهای متنوع‌تر را می‌دهد. این به معنای حرکت از رقابت صرف بر سر قیمت، به رقابت بر سر کیفیت و ارزش افزوده است. طرح نورد گرم ۲ از این منظر بسیار حیاتی است که تمامی ویژگی‌های کیفی، سودآوری، ارزش‌آفرینی و محیط زیستی را در دل خود داشته و به نوعی آینده صنعت فولاد کشور در گرو راه‌اندازی آن است.

طرح احداث خط ورق رنگی لوازم خانگی شرکت فولاد مبارکه اصفهان: با توجه به رشد صنایع لوازم خانگی در کشور و افزایش تولید سالانه، نیاز به ورق رنگی با کیفیت و حجم بالا به شدت افزایش یافته است که در حال حاضر سهم بسیار بالایی از ورق های رنگی لوازم خانگی از خارج از کشور تامین می گردد. گروه فولاد مبارکه به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد کشور، با هدف پاسخگویی به نیازهای صنعت لوازم خانگی و کاهش وابستگی به واردات، تصمیم به راه‌اندازی خط تولید ورق رنگی شماره ۲ با ظرفیت سالانه ۱۲۰ هزار تن (رنگی لوازم خانگی و رنگی ساختمانی) نموده است.

استفاده از پوشش‌های مقاوم در برابر خوردگی، رنگ‌های متنوع با دوام بالا، کنترل دقیق ضخامت و کیفیت سطحی از ویژگی ممتاز این خط خواهد بود که برای اولین بار در کشور احداث خواهد شد. این پروژه علاوه بر افزایش ظرفیت تولید ورق رنگی، موجب افزایش کیفیت محصول و توسعه تنوع رنگ و پوشش‌های ویژه خواهد شد که توان رقابتی محصولات فولاد مبارکه را در بازارهای داخلی و بین‌المللی به طور قابل توجهی ارتقا می‌دهد.

فتح بازارهای با ارزش افزوده بالا و تخصصی

طرح احداث خطوط ورق‌های آلیاژی (سیلیکونی و زنگ‌نزن، مجموعاً ۵۰۰ هزار تن): این یک حرکت استراتژیک مهم برای ورود به بازارهای فولادهای خاص است که حاشیه سود بالاتری دارند و البته نیازمند دانش فنی پیشرفته دارند. ورق‌های آلیاژی سیلیکونی و ضد زنگ به دلیل ویژگی‌های منحصر به فردی مانند خواص مغناطیسی بهینه، مقاومت بالا در برابر خوردگی و دوام طولانی، کاربردهای گسترده‌ای در صنعت برق و لوازم خانگی دارند. این به معنای ورود و رقابت در بازار متفاوت و کاهش وابستگی به بازارهای کالایی است که نیاز ارزی کشور را نیز تا حد زیادی رفع می‌کند.

طرح احداث خطوط سرد و گالوانیزه خودرویی (مجموعاً ۱.۸ میلیون تن ورق ویژه خودرو): صنعت خودرو، یکی از سخت‌گیرانه‌ترین صنایع از نظر استانداردهای کیفیت فولاد است. سرمایه‌گذاری در این بخش، نشان‌دهنده توانایی شرکت در تولید محصولات با بالاترین استانداردهای جهانی است و به خودروسازان داخلی کمک می‌کند تا وابستگی خود به واردات را کاهش دهند.

طرح احداث واحد بلک پلیت شرکت صنایع فولاد توان آور آسیا که در بخش های پیشین به آن اشاره گردید، علاوه بر تعالی عملیاتی، در حوزه محصولات با ارزش افزوده بالا نیز قابل ارائه و بررسی است.

طرح احداث کارخانه تولید لوله های بدون درز شرکت صنایع آتیه لوله پارتاک: محصول این طرح به دلیل ساختار یکپارچه و عدم وجود درز جوشکاری، از مقاومت مکانیکی، دوام و قابلیت اطمینان بسیار بالاتری نسبت به لوله‌های درزدار برخوردار است که گزینه‌ای ایده‌آل برای کاربرد در صنایع حساس و پرتقاضایی همچون نفت، گاز، پتروشیمی، حفاری، صنایع هیدرولیک، خطوط انتقال سیالات تحت فشار و دمای بالا و پروژه‌های زیرساختی است. ظرفیت اسمی این کارخانه، ۱۶۰ هزار تن در سال است و این حجم تولید می‌تواند بخش عمده‌ای از نیاز بازار داخلی را پوشش داده و زمینه‌ساز توسعه صادرات به کشورهای منطقه و بازارهای بین‌المللی باشد.

احداث واحد تولید لوله بدون درزCRA (به ظرفیت 45 هزار تن): لوله های بدون درز آلیاژی با خاصیت ضد خورندگی با توجه به مقاومت بالاتر و تکنولوژی پیچیده‌تر کاربرد بسیار بالایی در صنایع سرویس با فشار بالا مانند پالایشگاه ها، فرآیند انتقال نفت و گاز، صنایع هیدروکربنی در کشور دارد که در حال حاضر بخش عمده ای از این محصولات از محل واردات تامین می‌گردد. تولید لوله‌های بدون درز آلیاژی نسبت به لوله‌های بدون درز کم‌آلیاژی به دلیل استفاده در صنایع حساس کشور، کاربردهای تخصصی‌تر و فناوری تولید متفاوتی دارند و نیازمند تجهیزات و دانش فنی بالایی است و سرمایه‌گذاری در این حوزه به دلیل کاربرد استراتژیک باعث انتقال دانش فنی و افزایش توانمندی‌های صنعتی کشور می‌شود.

انتظار می رود سرمایه‌گذاری در این طرح، منجر به افزایش ظرفیت تولید محصولات فولادی تخصصی، توسعه بومی‌سازی اقلام و تجهیزات مورد نیاز صنعت فولاد و صنایع پایین‌دستی و در نهایت باعث کاهش وابستگی به واردات، افزایش کیفیت محصولات داخلی و صرفه‌جویی ارزی گردد.

تنوع‌بخشی استراتژیک (ورود به صنعت مس)

طرح احداث کارخانه لیچینگ و تولید کنسانتره مس جانجا (۱۳۰ هزار تن کنسانتره و ۳ هزار تن کاتد مس): این یک حرکت جسورانه و هوشمندانه است. با توجه به اهمیت روزافزون مس در صنایع انرژی‌های تجدیدپذیر و خودروهای الکتریکی، ورود به زنجیره ارزش مس، گروه فولاد مبارکه را برای آینده اقتصاد جهانی آماده می‌کند و از وابستگی صرف به فولاد می‌کاهد.

اصل چهارم: آینده‌نگری، نوآوری و خلق ارزش مشترک
این اصل با الهام از مفهوم خلق ارزش مشترک مایکل پورتر و چالش‌های پایداری جهانی در نظر گرفته شده و رد پای آن در همه پروژه‌های گروه به چشم می خورد. این ستون، نشان‌دهنده بلوغ استراتژیک گروه فولاد مبارکه در درک این نکته است که بقاء در بلندمدت، فراتر از سودآوری مالی است. این پروژه‌ها به دنبال کسب “مجوز اجتماعی برای فعالیت” (Social License to Operate) و آماده‌سازی شرکت برای چالش‌های نوظهور جهانی مانند کربن‌زدایی هستند.

رهبری در فولاد سبز

طرح احداث نیروگاه تجدید پذیر خورشیدی آفتاب شرق (۶۰۰ مگاوات): این طرح، به عنوان بزرگترین نیروگاه خورشیدی کشور، تنها یک سرمایه‌گذاری در انرژی نیست؛ بلکه یک بیانیه استراتژیک برای حرکت به سمت فولاد سبز و کاهش ردپای کربنی است. در دنیایی که فشار بر صنایع برای کاهش آلایندگی رو به افزایش است، این اقدام، گروه فولاد مبارکه را به‌عنوان یک رهبر در پایداری در منطقه مطرح می‌کند و مزیت رقابتی برای صادرات به بازارهای حساس از نظر محیط زیستی را ایجاد می‌کند.

طرح احداث نیروگاه تجدیدپذیر بادی (۲۰۰ مگاوات): این طرح با هدف افزایش امنیت انرژی، تضمین تولید پایدار، ایفای نقش مسئولیت پذیری اجتماعی و محیط زیستی در کشور و به عنوان مکمل استراتژی انرژی‌های پاک و تنوع‌بخشی در سبد انرژی تجدیدپذیر در دستور کار قرار دارد.

مسئولیت‌های اجتماعی و توسعه فراگیر

طرح احداث بیمارستان اسپادانا شرکت امین طب سپانو: این پروژه، نماد بارز خلق ارزش مشترک (CSV) است. با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اجتماعی، گروه فولاد مبارکه نه تنها به جامعه محلی و کارکنان خود خدمت می‌کند، بلکه پیوند خود را با جامعه تقویت کرده و به مسئولیت‌های اجتماعی خود عمل می‌کند. این امر به ارتقای برند و پایداری بلندمدت کسب و کار کمک می‌کند.

توسعه منطقه‌ای در مناطق کمتر برخوردار

سرمایه‌گذاری‌های عظیم در استان‌هایی مانند کردستان، سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی، به وضوح نشان‌دهنده ایفای نقش این شرکت به‌عنوان یک موتور توسعه ملی، ایجاد اشتغال و توزیع متوازن فرصت‌ها در کشور است. این رویکرد، از تنش‌های اجتماعی می‌کاهد و به گروه مشروعیت عمیق‌تری می‌بخشد.

یک مسیر ماندگار

پرتفوی سرمایه‌گذاری گروه فولاد مبارکه، فراتر از جمع‌بندی پروژه‌هاست که ارزش آن از ۶ میلیارد یورو فراتر می‌رود؛ این نقشه راه، روایت‌گر استراتژی گروهی است که به صورت همزمان، با واقعیت‌های سخت اقتصاد داخلی (ناترازی آب و انرژی، محدودیت مواد اولیه) کنار آمده و برای آن‌ها راه‌حل‌های ریشه‌ای می‌یابد، در عین حال که با جسارت به فرصت‌های بازارهای جهانی (فولادهای تخصصی، مس) چشم دوخته و خود را برای چالش‌های بلندمدت پایداری (فولاد سبز) آماده می‌کند.

این یک استراتژی متوازن، جسورانه و هوشمندانه است که فولاد مبارکه را نه‌تنها یک تولیدکننده فولاد، بلکه به یک گروه صنعتی تاب‌آور، نوآور، پایدار و موتور محرکه توسعه ملی در قرن ۲۱ تبدیل می‌کند.