یک کارگردان تئاتر مطرح کرد؛
عنوان «تئاتر معلولین» غلط است/ معلولیت ابزار شده
نماینده شهرستان مشهد در بخش خیابانی هفتمین جشنواره منطقهای تئاتر افراد دارای معلولیت کویر گفت: استفاده از عنوان تئاتر معلولین باعث میشود برخی از بازیگران شرطی شوند و فکر کنند تنها در گروههای خاص میتوانند کار کنند و این تفکیک ذهنی آسیبزا است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، هفتمین جشنواره منطقهای تئاتر افراد دارای معلولیت «کویر» با هدف حمایت از هنرمندان دارای معلولیت و ارتقای جایگاه تئاتر فراگیر، به میزبانی شهر کرمان، روز پنجشنبه چهارم دیماه به کار خود پایان داد.
طی این رویداد چندین گروه از شهرهای مختلف در بخشهای صحنهای و خیابانی حضور یافتند و در نهایت برگزیدگان نیز معرفی شدند.
«هولوگرام» به کارگردانی دانیال قاسمیان یکی از آثاری بود که در این جشنواره تئاتر افراد دارای معلولیت «کویر» حضور یافت.
دانیال قاسمیان، کارگردان نمایش خیابانی «هولوگرام»، با اشاره به همکاری مشترک خود با علیرضا ترابی و حضور این اثر در بخش خیابانی جشنواره منطقهای تئاتر افراد دارای معلولیت کویر گفت: شکلگیری این نمایش از دغدغههای شخصیام ناشی شده است. ایدهها معمولاً از دغدغههای شخصی شکل میگیرند و اینبار هم ما به اینکه فاصلهای بین انسانها وجود دارد که نباید باشد، فکر میکردیم.
قاسمیان درباره نگارش متن نمایش «هولوگرام»، بیان کرد: نویسندگی این اثر برعهده آقای علیرضا ترابی بود و در ادامه تلاش شد این دغدغهها به صورت ملموس و در قالب یک نمایش خیابانی به تصویر کشیده شود تا مخاطب بتواند با آن ارتباط برقرار کند.
وی با اذعان به اینکه عنوان «تئاتر معلولین» اساساً غلط است، خاطرنشان کرد: این واژه باعث تفکیک از ابتدا میشود و محدودیتهای ذهنی برای هنرمندان ایجاد میکند. من همیشه سعی کردهام افرادی که معلولیت ندارند هم در آثارم حضور داشته باشند تا جامعه و تجربه واقعی زندگی افراد دارای معلولیت به درستی برای مخاطب به نمایش گذاشته شود.
هنرمند معلول باید برای هنر به صحنه بیاید؛ معلولیت
قاسمیان با بیان این نکته که افراد دارای معلولیت باید براساس مهارت و استعداد هنری خود دیده شوند، افزود: هنرمند دارای معلولیت باید برای هنر و مهارتش روی صحنه بیاید و نه صرفاً به این دلیل که معلولیت دارد. استفاده از عنوان تئاتر معلولین باعث میشود برخی از بازیگران شرطی شوند و فکر کنند تنها در گروههای خاص میتوانند کار کنند و این تفکیک ذهنی آسیبزا است. این تفکیک حتی در ذهن خود هنرمندان نیز ایجاد محدودیت میکند و باعث میشود که تصور کنند نمیتوانند در گروههای دیگر حضور پیدا کنند و این آسیب ناشی از تفکیک است.
هنر یعنی درمانگری
قاسمیان با تاکید بر اینکه باید بر ماهیت هنر و تئاتر توجه داشت، گفت: یکی از مهمترین جنبههای هنر درمانگری است و این ویژگی تنها به افراد دارای معلولیت محدود نمیشود؛ بلکه برای تمامی جامعه نیز کاربرد دارد. هنر و تئاتر ابزاری برای تعالی روح هستند. تئاتر جایی است که روح انسان، حتی در سطوح بالاتر، بر جسم اولویت پیدا میکند.
وی افزود: در شرایطی که جسم محدودیت ایجاد میکند، به ویژه در معلولیتهای جسمی، هنر معنای واقعیتر و درمان واقعیتری پیدا میکند. تصور کنید فرد نابینا نقش پزشک یا رئیس جمهور را بازی میکند؛ تجربهای که در آن لحظه شکل میگیرد، فراتر از محدودیتهای جسمی است و تأثیر بسزایی بر روح و روان او دارد.
«هولوگرام»؛ یادآوری رفتارهای روزمره انسانها
قاسمیان در بخش دیگری از صحبتهایش به مضمون نمایش خود پرداخت و گفت: نمایش «هولوگرام»، تجربیات روزمره تکتک انسانها را به تصویر میکشد و نشان میدهد که برای تخریب یک زندگی همیشه اتفاقات عجیب و غریب لازم نیست؛ بلکه رفتارهای روزمره انسانها به مرور مسیر تخریب را ایجاد میکنند. این اثر به نوعی یادآوری برای انسانهاست تا از کوچکترین رفتارها و تصمیمات روزمره خود آگاه شوند.
جشنوارهها دلخوشیهای کوتاهمدت هستند
این کارگردان درباره تجربه حضور در جشنوارههای تئاتر معلولین بیان کرد: در سالهای گذشته داوران جشنوارهها صرفاً به بازیگری فرد دارای معلولیت توجه داشتند و محدودیتهای جسمی یا معلولیت او را ملاک ارزیابی قرار نمیدادند. هدف داوران، مشاهده مهارت، تلاش و کیفیت اجرایی بود و ترحم جایی نداشت. همه به عنوان هنرمند دیده میشدند و احترام و درک محدودیتها حفظ میشد.
وی ادامه داد: امروزه فضای جشنوارهها بیشتر رقابتی شده و نگاهها به سمت ابزار کردن حوزه معلولیت رفته است. بهترین خاطرات زندگی من در جشنوارههای معلولین شکل گرفته است؛ زمانی که گروهها به یکدیگر کمک میکردند، تجربه مشترک و صادقانه داشتند و رقابت سالم و حمایت متقابل وجود داشت.
تئاتر معلولین نباید بهانهای برای توجه ویژه باشد
قاسمیان با بیان اینکه برخی کارگردانها نگاه ابزاری به تئاتر معلولین دارند، خاطرنشان کرد: مشکل اصلی وقتی ایجاد میشود که کارگردان فکر میکند چون با افراد دارای معلولیت کار میکند، باید احترام ویژهای دریافت کند یا توجه خاص نشان دهد. آسیب واقعی از داخل دایره است، نه از خارج.
وی ادامه داد: اگر گروهها و کارگردانها این نگاه را کنار بگذارند و صرفاً افراد را به عنوان هنرمند ببینند، آثار واقعیتر، خلاقانهتر و اثرگذارتر خواهند بود.
تفکیک هنرمندان دارای معلولیت اشتباه است
کارگردان نمایش «هولوگرام» با اذعان به اینکه تفکیک هنرمندان دارای معلولیت از دیگر هنرمندان مشکلساز است، تصریح کرد: همه باید کمک کنند تا تفکیک وجود نداشته باشد. وجود بخش فراگیر و بخش ویژه نعمتی است، اما نباید باعث شود هنرمندان دارای معلولیت تنها در آن بخش دیده شوند و حق حضور در بخش اصلی را نداشته باشند.
وی بیان کرد: اگر اثری فاخر توسط هنرمندان دارای معلولیت تولید شود، جای آن در بخش اصلی جشنواره است و نباید صرفاً به عنوان اثر بخش ویژه نمایش داده شود. هنر زمانی معنا دارد که شعارها واقعی باشند، امید شکل بگیرد و تلاش و هدفمندی در روند کار وجود داشته باشد.
قاسمیان در پایان تأکید کرد: قبل از اینکه فرد دارای معلولیت باشد، یک هنرمند است و باید همانگونه دیده شود. محدودیتها و تفکیکها نباید بهانهای برای کاهش فرصت و دیده شدن او باشد و همه باید تلاش کنند تا این نگاه اصلاح شود.
