روایت امید در مستند «سهیل» از دل حادثه/ وحید فرجی: سهیل برای من نماد ایستادگی است
وحید فرجی کارگردان مستند «سهیل» با روایت زندگی مردی که پس از سانحه‌ای تلخ و از دست دادن توان جسمی، دوباره ایستادن را انتخاب می‌کند، گفت: یکی از دغدغه‌های اصلی‌ام این بود که فیلم فقط نگاه فردی نداشته باشد؛ بلکه الهام‌بخش جامعه هم بشود.
وحید فرجی، کارگردان، تهیه‌کننده و فیلم‌بردار مستند «سهیل» که با همکاری مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی ساخته شده است، در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره شکل‌گیری ایده اولیه این فیلم گفت: دو سه سال پیش مجموعه مستندی با عنوان «هم رکاب» با دوچرخه در مسیر خط ساحلی خلیج فارس می‌ساختم. در همان دوران، با دنیای دوچرخه‌سوارها بیشتر درگیر شدم و از خلال همان تجربه با سهیل آشنا شدم.
وی ادامه داد: وضعیت زندگی و شخصیتش برایم جذاب بود. ابتدا از طریق یکی از خبرنگارانی که قبلاً با او مصاحبه کرده بود، شماره‌اش را گرفتم، تماس گرفتم و دیداری ترتیب دادم. بعد از گفت‌وگو فهمیدم با فردی روبه‌رو هستم که با وجود معلولیت، به‌جای توقف، زندگی تازه‌ای را طراحی کرده است. همین روحیه باعث شد احساس کنم باید این داستان به فیلم تبدیل شود.
فرجی درباره روند ساخت مستند توضیح داد: آشنایی من با سهیل از تابستان ۱۴۰۱ آغاز شد. به‌صورت تدریجی با او همراه شدم، فیلم‌برداری‌های پراکنده انجام دادم، اما شکل رسمی پروژه از بهار ۱۴۰۲ شروع شد. فیلم‌برداری حدود شش ماه به طول انجامید و تدوین آن زمان زیادی برد. در واقع، از اولین روز دیدارمان تا آماده شدن نسخه نهایی فیلم، بیش از دو سال زمان صرف شد.
کارگردان مستند «هم رکاب» درباره علت طولانی شدن روند تولید گفت: شرایط زندگی سهیل پیچیده بود و نمی‌خواستیم به او فشار بیاوریم. از طرفی، خودمان هم می‌خواستیم با حوصله پیش برویم تا لحظه‌ای دراماتیک و صادقانه شکل بگیرد. سهیل علاقه‌ای نداشت که خیلی به زندگی شخصی‌اش وارد شویم، پس با ملاحظات انسانی جلو رفتیم. همین احترام به حریم او، زمان پروژه را طولانی‌تر کرد اما به اصالت فیلم کمک کرد.
این مستندساز درباره سوژه و دغدغه اصلی خود گفت: برای من، سهیل یک نماد است. آدمی که در اوج زندگی حرفه‌ای‌اش ناگهان دچار معلولیت می‌شود، اما تسلیم نمی‌شود. او با توان نیمه‌جان جسمش مغازه، کارگاه و باشگاه خودش را اداره می‌کند، قطعات دوچرخه می‌سازد و برای دیگران اشتغال ایجاد کرده. من در طول فیلم‌برداری بارها دیدم که او چطور الهام‌بخش است؛ حتی برای من شخصاً. روزهایی بود که سر فیلم‌برداری کم می‌آوردم، ولی وقتی او را می‌دیدم که با انرژی رکاب می‌زند، خودم هم انگیزه می‌گرفتم.
این تصویر بردار درباره ساختار فیلم توضیح داد: بستر اصلی فیلم، سفری است که از سواحل دریای خزر آغاز می‌شود و تا لاهیجان ادامه دارد. در طول این مسیر، سهیل با دوچرخه‌اش رکاب می‌زند و ما با او همراه می‌شویم. این سفر فقط یک حرکت فیزیکی نیست؛ نمادی است از مسیر درونی و ذهنی او برای بازتعریف زندگی.
کارگردان «سهیل» در ادامه گفت: یکی از دغدغه‌های اصلی‌ام این بود که فیلم فقط درباره فرد نباشد؛ بلکه الهام‌بخش جامعه هم بشود. سهیل می‌تواند الگویی باشد برای همه کسانی که درگیر ناامیدی‌اند. حتی در سطح جهانی هم این فیلم می‌تواند معنا داشته باشد، چون مضمونش جهانی است. ما همه در برابر رنج، واکنش‌های مشابهی داریم و دیدن انسانی که توانسته دوباره برخیزد، برای هر فرهنگی قابل درک است.
این تصویر بردار درباره چالش‌های فنی پروژه گفت: فیلم‌برداری در مسیرهای طولانی و در حال حرکت، واقعاً دشوار بود. باید فاصله و زاویه درست را پیدا می‌کردیم تا هم صدا خوب ضبط شود و هم تصویر. از تجربه قبلی‌ام در مجموعه هم رکاب استفاده کردم، اما باز هم همراهی با سهیل که دائم در حال حرکت بود، انرژی زیادی می‌خواست.
در بخش دیگری از گفت‌وگو، او به ملاحظات انسانی کار اشاره کرد و گفت: وقتی با یک کاراکتر واقعی کار می‌کنی، باید مرزها را بشناسی. سهیل اجازه داده بود وارد زندگی‌اش شویم، اما این اعتماد مسئولیت می‌آورد. باید مراقب خطوط قرمزش می‌بودیم، بدون اینکه جذابیت فیلم از بین برود. ساخت فیلمی انسانی روی این مرز باریک، سخت ولی ارزشمند بود.»
فرجی درباره بازخوردهای فیلم گفت: خوشبختانه بازخوردها تا الان مثبت بوده. فیلم را برای چند گروه از مستندسازان و منتقدان نشان دادیم و اغلب گفتند فیلم انرژی‌بخش و صادقانه است. حتی کسانی که فیلم‌ساز نبودند هم گفتند احساس امید کرده‌اند. برای من همین مهم است که تماشاگر حس کند ادامه دادن ممکن است.
این کارگردان درباره نمایش فیلم تشریح کرد: فکر می‌کنم فیلم قابلیت نمایش در جشنواره‌های داخلی و خارجی را دارد، ولی هدف اصلی‌ام پخش گسترده است. اگر از تلویزیون پخش شود، بیشترین تأثیر را خواهد داشت. همچنین نمایش آن در دانشگاه‌ها، انجمن‌های معلولان و حتی باشگاه‌های ورزشی می‌تواند الهام‌بخش باشد.
فرجی در پایان درباره همکاری خود با مرکز گسترش گفت: این اولین تجربه همکاری من با مرکز بود و واقعاً از صبر و همراهی‌شان ممنونم. پروژه طولانی شد، اما دوستان مرکز با حوصله برخورد کردند و اجازه دادند فیلم به بلوغ برسد. اگر عجله می‌کردیم، کیفیت پایین‌تر می‌آمد. این اعتماد و صبر باعث شد خروجی کار برای هر دو طرف رضایت‌بخش باشد.
