یک مستندساز مطرح کرد؛
سینمای مستند رشته دانشگاهی می‌شود/ اهمیت توجه به مستندنگاری دولتی
یک کارگردان معتقد است توجه دولت به موضوع ساخت مستند از پروژه‌های ملی، میتواند به نفع سینماگران مستند باشد.
میثم شاه‌بابایی تهیه‌کننده و کارگردان سینمای مستند که اخیرا مستند «مراسم ویژه» را در سینماهای هنروتجربه روی پرده برده است، در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره استقبال از این اکران گفت: به طور کلی گمان میکنم به غیر از اکران فیلم‌های تجاری که رقابتی سنگین و تبلیغاتی پر هیاهو برایش هست، اکران هنر و تجربه با همه برنامه‌ریزی‌هایی که دارد، صرفا یک ادای تکلیف است و تا رسیدن به پویایی فاصله بسیاری دارد.
او در ادامه تأکید کرد: البته اینکه امکان نمایش در سینماهای هنروتجربه وجود دارد، خوب است اما مثل این می‌ماند که بذری را در خاکی بکارید و با خود بگویید که خودش رشد خواهد کرد درصورتی که اینگونه نیست و ما باید از طریق رسانه به تبلیغات فیلم‌ها نیز بپردازیم، فیلم‌هایی که به سختی و با مشقت بسیار ساخته می‌شوند اما تنها یک امکان رسمی در فضای هنروتجربه برای نمایش آن درنظر می‌گیریم و از تبلیغات آن هم غافل می‌شویم.
شاه‌بابایی درباره تبلیغات مستند «مراسم ویژه» تاکید کرد: من برای تبلیغات پروژه خودم دست به دامن هر جایی که شما فکرش را کنید، شدم تا توانستم ۱۰ بیلبورد در اختیار فیلم قرار دهم. وقتی جایی مثل مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی متولی اکران هنروتجربه است، چرا با مراجع همتراز خود مثل سازمان زیباسازی شهرداری یا دیگر مجموعه‌های تبلیغاتی، همکاری نمی‌کند تا امکان تبلیغات شهری برای فیلم‌هایش به وجود آید؟ این مسئله به بحث اقتصاد در هنر برمی‌گردد؛ می‌دانیم که یک جریان آشفته اقتصادی وجود دارد که اجازه نمی‌دهد، مدیر به تمام جنبه‌های اجتماعی، فرهنگی واقتصادی یک فیلم بپردازد و این سوال را به وجود می‌آورد که چرا مراکز فرهنگی ما، بال اقتصادی یا معاونت اقتصادی ندارند تا به این جنبه‌ها بپردازد؟ بنگاه‌های بزرگ اقتصادی و بانک‌ها می‌توانند به فرهنگی که آینده را ترسیم می‌کند، اعتماد کنند و بستر سرمایه‌سازی را فراهم کنند.
این کارگردان درباره اهمیت اقتصاد در فرهنگ خاطرنشان کرد: سینما زمانی پویا می‌شود که با سالن پرشور سینما مواجع باشد اما حیات آن صرفا با فروش بلیت گره نخورد. مدیرانی وجود دارند که در حوزه اقتصاد هنر فعالیت می‌کنند پس چرا آن‌ها به مشاوره درنمی‌آیند؟ چرا از این نیروهای اقتصادی استفاده نمی‌شود؟ این مسائل بحران بشمار می‌آیند و تا وقتی که حل نشوند، شما بهترین فیلم‌ها را هم که بسازید، کم شانس خواهید بود.
کارگردان «بی‌مکان، بی‌زمان» با اشاره به اینکه اکران آنلاین، تنها ۲ تا ۳ میلیون مخاطب را در کشور مورد هدف قرار می‌دهد، توضیح داد: وقتی صحبت از تولید اثر هنری می‌کنیم، مثل هر جریان تولید دیگری باید به فروش آن نیز توجه داشته باشیم، نمی‌شود صرفا کاری را تولید کرد و آن را در گوشه‌ای گذاشت. بلکه فروش محصول ساخته شده میتواند به کمک تولید محصول فرهنگی دیگری بی‌انجامد. درغیر این صورت سرخوردگی برای فیلمساز و پشتیبان مالی آن باقی خواهد ماند. گمان میکنم سیاست فرهنگی میتواند چالش اقتصاد را ابتدا در خود و به مرور در فضای اجتماعی حل کند که البته مسیری دشوار است. امیدوارم در سینما شرایط به نحوی شودکه فیلمساز جز تولید فیلم، به مسائل دیگری فکر نکند.
عضو هیات مدیره انجمن کارگردانان سینمای مستند در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره اعلام کف دستمزد مستندسازان و اهمیت آن مطرح کرد: انجمن ما نزدیک به ۳۷۰عضو دارد که هرکدام سالیان سال چون مراجع طرف قراردادشان، تلویزیون و یا مرکز گسترش بوده است و با بودجه محدودی روبه‌رو بوده‌اند، همیشه در جفا به ساخت فیلم می‌پرداختند. چرا مستندسازی که ممکن است سالی یک بار به ساخت فیلم بپردازد و بخش عمده‌ای از کارش به پژوهش می‌پردازد، باید تحت تسلط مراکز دولتی قرار گیرد و با حداقل قرارداد وارد عرصه تولید شود؟
کارگردان «من یک نشانه‌ام» در ادامه افزود: دولت بجای حمایت حداقلی در صندوق مراکز حمایتی (مثل مرکز گسترش) باید بستر حرفه ای‌سازی را احیا کند (مستندسازی پروژه‌های ملی). در غیر این صورت قراردادهای سلطه‌گر باعث می‌شود که سینمای مستند حتی در جریان تولید مهجور باشد و از جریان حرفه‌ای مستند دور شوند؛ سینمای حرفه‌ای، سینمایی است که فیلمبردار پشت دوربین و صدابردار پشت بوم صدا باشد، موسیقی مستقل برای آن ساخته شود و جریان تبلیغاتی مستقلی داشته باشد و به پخش ایدال برسد. وقتی باوری را از کسی بگیریم، او فرو می‌ریزد و به حداقل‌ها قانع می‌شود. ما در هیات مدیره فعلی برای این امر کار کارشناسی انجام دادیم و بر اعلام کف دستمزد کارگردانان مستند پافشاری کردیم و حتی اگر مستندسازان خودشان معترض باشند بدین علت است که باورشان را از دست داده‌اند. فیلمساز مستند باید در رفاه زندگی کند تا به دور از هر دغدغه دیگری به ایده‌های فکری خود بپردازد.
شاه‌بابایی در پاسخ به این پرسش که اگر نهادها و مراکز متولی با این شرایط دستمزد، حاضر به همکاری با مستندسازان نشدند، چه باید کرد، تصریح کرد: این که یک مجموعه‌ای برای ساخت مستند سراغ فیلمساز حرفه‌ای می‌رود، باید بهای درست آنرا پرداخت کند. چانه زنی برای تولید ارزان، محصول خوبی به بار نمی‌آورد. برای مثال مرکز گسترش به‌عنوان متولی ساخت آثار مستند که درصد زیادی از آثار خود را با همکاری اعضای انجمن صنفی کارگردانان سینمای مستند به تولید می‌رساند، میتواند آغازگر این ماجرا باشد تا فیلمسازان باور کنند که می‌توانند بدون دغدغه مالی و تنها با تمرکز بر ساخت اثر خود، به فیلمسازی بپردازند.
او درباره اینکه چرا تاکنون کف دستمزد کارگردانان مستند اعلام نشده بود، عنوان کرد: این مساله به اراده هیات مدیره‌ها و شرایطی که داشته‌اند برمی‌گردد، من و بقیه اعضای هیئت مدیره زمانی که وارد انجمن شدیم، پای این دغدغه‌های صنفی ماندیم.
کارگردان «می‌نویسم نامت را» در پایان با اشاره به اینکه انجمن صنفی کارگردانان سینمای مستند برنامه‌ها و کلاس‌های آموزشی یک روزه را در دستور کار دارد، اعلام کرد: سعی داریم که رشته سینمای مستند را دانشگاهی کنیم و به‌عنوان صنف، این مسئولیت را به نتیجه برسانیم. البته نمی‌دانم که این موضوع به این زودی به نتیجه برسد اما قدم‌های آن را برداشته‌ایم.
