گام نخست «اینستکس» را نباید زیاد بزرگ کنیم/ سقف تحمل اروپا در برابر آمریکا بسیار پایین است/انتظار مردم از دستاوردهای ساز و کار مالی را بالا نبریم

نادر انتصار در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایلنا، درخصوص راه‌اندازی و آغاز بکار سازوکار ویژه مالی اتحادیه اروپا موسوم به اینستکس گفت: در شکل کنونی‌اش اینستکس نمی‌تواند منافع ناشی از حضور ایران در برجام را تامین کند. قرار بود بعد از برجام رابطه تجاری ایران با دنیای خارج به صورت عادی برگردد در صورتی که اینستکس در مورد اجرای کامل تعهدات اروپا در چهار چوب برجام هیچ تضمینی نمی‌دهد.

وی در پاسخ به این سوال که اینستکس تا چه اندازه از توانایی خنثی‌سازی و حفاظت از شرکت‌ها و موسسات اقتصادی در برابر تحریم‌های ایالات متحده برخودار است؟ اظهار داشت: اگر آمریکا تصمیم بگیرد که شرکت‌ها و موسسات اقتصادی اروپائی که با ایران رابطه برقرار کنند را تحریم‌ کند، اینستکس توانایی خنثی‌سازی و حفاظت از آنها را دارا نیست.‌  

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی درباره ظرفیت اینستکس برای شامل شدن کشورهای غیراروپایی برای همکاری با ایران، تصریح کرد: اگر اینستکس کارکرد خوبی داشته باشد، در آینده احتمال همکاری کشورهای دیگر غیراروپایی با آن وجود دارد ولی اگر در شکل کنونی خود باقی بماند، احتمال همکاری کشورهای غیراروپایی با آن بسیار کم خواهد بود. 

انتصار درباره ظرفیت این سازوکار مالی برای مقابله با سلطه دلار در اقتصاد جهانی هم خاطرنشان کرد: من به اینکه راه‌اندازی اینستکس چالشی بزرگ در برابر «قدرت اقتصادی» آمریکا و تحریم‌های این کشور باشد، عقیده ندارم. اقتصاد اروپا در اقتصاد آمریکا ادغام شده و اتحادیه اروپا تاکنون نشان نداده است که نه می‌خواهد و نه می‌تواند رقیب جدی برای آمریکا باشد.

وی ادامه داد: اینستکس خیلی ضعیف‌‌تر از آن است که چالشی در برابر قدرت اقتصادی آمریکا و تحریم‌های این کشور باشد.  

استاد علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی در پاسخ به سوالی درباره ابعاد همکاری‌ها با ایران و همکاری در خرید کالاهای بشردوستانه ابراز داشت: کالاهای بشردوستانه که در بیانیه وزرای امور خارجه سه کشور به آن اشاره شده است، شامل کالاهای تحریم شده نبوده‌اند. بنابراین گام نخست اینستکس را نباید زیاد بزرگ کنیم چون در حقیقت اروپا امتیازی به ایران نداده و بعد از ماه‌ها تاخیر هنوز به تعهدات خود در چهارچوب برجام عمل نکرده است و تا امروز هیچ نشانه‌ای که اروپا تعهدات خود را اجرا خواهد کرد، وجود ندارد.   

انتصار درباره استراتژی احتمالی ایالات متحده برای مختل‌سازی و از بین بردن اینستکس بیان کرد: اگر اینستکس در سطح کنونی خود باقی بماند، آمریکا برخورد خصمانه‌ای در مقابل آن نخواهد داشت و دلیلی برای مختل‌سازی و از بین بردن اینستکس وجود نخواهد داشت. 

وی افزود: اگر اینستکس بخواهد وسیع‌‌تر عمل کند آن وقت آمریکا جلوی اروپا خواهد ایستاد و اروپا در مقابل آمریکا عقب‌نشینی خواهد کرد.    

استاد علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی در پاسخ به این سوال که سقف تحمل اروپا در برابر اقدامات عملی ایالات متحده تا کجاست؟ یادآور شد: اروپا توانایی مقابله با آمریکا را ندارد. به علاوه، اروپا به هیچ عنوان منافع رابطه خود با آمریکا  را برای ایران به خطر نخواهد انداخت. بنابراین سقف تحمل اروپا در برابر اقدامات عملی ایالات متحده بسیار پایین است. 

انتصار با بیان اینکه امیدوارم که ایران نگاه واقع‌بینانه‌ای به اروپا داشته باشد و دنیایی خیالی از توانایی اروپا در ذهن خود نسازد. عنوان کرد: به نظر می‌رسد که این بار مسئولان ذوق‌زده نشده‌اند و نگاهی واقع‌‌گرانه داشته‌، برخلاف برجام در مورد اینستکس تاکنون قول‌های غیرقابل اجرا نداده‌اند و انتظارات مردم از دستاوردهای احتمالی اینستکس را بالا نبرده‌اند.