فارن پالیسی گزارش داد:
واکنش‌های پراکنده به حملات آمریکا در کارائیب و افول نظم جهانی مبتنی بر قواعد
ادامه حملات آمریکا به قایق‌های مظنون به قاچاق مواد مخدر در منطقه کارائیب، بار دیگر موجب آشکار شدن شکاف‌ها در قواعد نظم جهانی شد.
به گزارش ایلنا، حملات ادامه دار ارتش ایالات متحده به قایق‌های مظنون به قاچاق مواد مخدر در منطقه کارائیب، در کنار آن که موجب نگرانی‌های فزاینده در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی شده، واکنش‌های متفاوتی را در میان سیاستمداران آمریکای لاتین به همراه داشته است.
مجله فارن پالیسی، به بررسی علل این واکنش‌های متفاوت و همچنین اثرات این حملات بر نظم و قواعد جهانی پرداخت:
با توجه به سابقه پرتنش مداخلات ایالات متحده در آمریکای لاتین و کارائیب، شاید تصور شود که کشورها و مردم این منطقه همگی مخالف جنگ فزاینده دولت ترامپ علیه قایق‌های مظنون به حمل مواد مخدر و همچنین چشم‌انداز تغییر رژیم در ونزوئلا هستند. اما واقعیت بسیار پیچیده‌تر و چندلایه‌تر از این فرض ساده است.
واکنش منطقه‌ای به این کارزار نظامی و احتمال قریب‌الوقوع عملیات آمریکا علیه «نیکولاس مادورو»، رئیس‌جمهور ونزوئلا به‌شدت پراکنده و ناهماهنگ بوده است، با وجود آنکه حملات دریایی و پیامدهای ژئوپلیتیکی گسترده آن تمام منطقه را تحت تاثیر قرار داده است.
این وضعیت تا حدی با شکاف‌های ایدئولوژیک موجود در منطقه قابل توضیح است. رهبران چپ‌گرای کلمبیا، مکزیک و برزیل با لحن‌هایی متفاوت از منتقدان اصلی این حملات بوده‌اند.در همین‌حال، کشورهایی با رهبران راست‌گرا مانند پاراگوئه، آرژانتین و اکوادور عموما با رویکرد دولت ترامپ در قبال قاچاق مواد مخدر و مادورو همسو شده‌اند، از جمله با پیروی از واشنگتن در معرفی «کارتل د لوس سولس» مستقر در ونزوئلا به عنوان سازمانی تروریستی.
با این حال، حتی نزدیک‌ترین متحدان راست‌گرای ترامپ در منطقه، مانند «نایب بوکله»، رئیس‌جمهور السالوادور، نیز آشکارا از حملات قایق‌ها حمایت نکرده‌اند هرچند گزارش‌ها نشان می‌دهد کشور او میزبان هواپیماهای آمریکایی در این عملیات است.
«خوان گابریل توکاتلیان»، استاد روابط بین‌الملل و معاون دانشگاه «تورکواتو دی تلا» در بوئنوس آیرس آرژانتین، به فارین پالیسی گفت: «سطح تفرقه‌ای که امروز میان کشورهای آمریکای لاتین شاهدش هستیم، در نیم قرن گذشته بی‌سابقه است».
این به آن معنا نیست که کشورهای آمریکای لاتین همیشه هم‌نظر بوده‌اند یا ساختار سیاسی منطقه همگن است، مرور کوتاهی بر تاریخ منطقه خلاف آن را نشان می‌دهد. اما در گذشته، دوره‌هایی وجود داشته که کشورهای آمریکای لاتین در برابر اقدامات آمریکا دست به تلاش‌های مشترک زده‌اند.
وی به «گروه کونتادورا» اشاره کرد که در اوایل دهه ۱۹۸۰ توسط مکزیک، پاناما، کلمبیا و ونزوئلا در واکنش به بحران آمریکای مرکزی تشکیل شد بحرانی که دولت ریگان در تشدید آن، از طریق حمایت از دولت‌های راست‌گرا و نیروهای ضدکمونیست، نقش کلیدی داشت.
به گفته توکاتلیان، امروزه اما دیگر هیچ عرصه مهمی وجود ندارد که آمریکای لاتین بتواند تلاش‌های مشترکی در آن انجام دهد. اتحادیه ملت‌های آمریکای جنوبی نابود شده، جامعه کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب، بی فایده است و سازمان کشورهای آمریکایی نیز ظاهرا نگران است که هرگونه انتقاد از عملیات آمریکا به مجازات اقتصادی از سوی ترامپ منجر شود.
حقیقتا هم نگرانی از تمایل ترامپ به استفاده از قدرت اقتصادی آمریکا به‌عنوان ابزار فشار دیپلماتیک، به‌ویژه با ادامه حملات لفظی‌اش به آمریکای لاتین در موضوع مهاجرت، یکی از عوامل کلیدی در واکنش محتاطانه رهبران منطقه است.
با این حال، برخی رهبران از موضع‌گیری قاطع علیه عملیات آمریکا ابایی نداشته‌اند. «گوستاوو پترو»، رئیس‌جمهور کلمبیا، به‌شدت این حملات را محکوم کرده و دولت ترامپ را به «قتل عمد» متهم کرده است. «کلودیا شینبائوم»، رئیس‌جمهور مکزیک، و «لوئیز ایناسیو لولا دا سیلوا»، رئیس‌جمهور برزیل، نیز ضمن محکوم‌کردن حملات، حضور نظامی آمریکا در کارائیب را نکوهش کرده‌اند.
با این حال، شینبائوم و لولا، که هر دو ناچارند در روابط تجاری و تعرفه‌ای با ترامپ محتاطانه رفتار کنند، در انتقاد خود بسیار ملایم‌تر از پترو بوده‌اند تا شاید از خشم اقتصادی ترامپ در امان بمانند. رئیس جمهور ایالات متحده در پاسخ به انتقادات پترو، کمک‌های مالی به کلمبیا را کاهش داد کشوری که به‌طور سنتی متحد کلیدی آمریکا در آمریکای جنوبی محسوب می‌شود. اما پترو، که ترامپ او را رهبر مواد مخدر غیرقانونی خوانده، از انتقادات تند خود از رئیس جمهور ایالات متحده دست نکشیده است.
«ویل فریمن»، پژوهشگر آمریکای لاتین در شورای روابط خارجی گفت: «رویکرد پترو تعجب‌برانگیز نیست. چنین نبردی دقیقا میدان طبیعی اوست. او سیاستمداری است که شهرتش را با گفتن حرف‌های تند و اغلب درست، به‌رغم نارضایتی دیگران، به دست آورده است».
فریمن افزود: «این واقعیت که او همه پل‌های ارتباطی با ایالات متحده را می‌سوزاند و با بی‌عملی تمام در پی ساختن یک روایت سیاسی داخلی است، عجیب نیست در حالی که رهبرانی چون شینبائوم و لولا رویکردی محتاط تر و عمل‌گراتر دارند».
در سوی مقابل، «کاملا پرساد-بیسسار»، نخست‌وزیر ترینیداد و توباگو، آشکارا از عملیات آمریکا حمایت و از استقرار نظامی واشنگتن در منطقه استقبال کرده است. او از امضای بیانیه اخیر جامعه کارائیب (کاریکوم) که خواستار حفظ منطقه به‌عنوان «منطقه صلح» بود، خودداری کرد. این بیانیه تاکید داشت که گرچه کشورهای کاریکوم با قاچاق مواد مخدر مخالف‌اند، اما چنین چالش‌هایی باید از راه همکاری جهانی و با احترام به حقوق بین‌الملل حل شود.
پرساد-بیسسار شاید پرشورترین حامی عملیات آمریکا در منطقه باشد. او در مورد قاچاقچیان مواد مخدر گفته است ایالات متحده باید همه‌شان را با خشونت نابود کند. همچنین، اخیرا به رغم نگرانی عمومی از حملات اخیر و اعتراضات مقابل سفارت آمریکا در پورت آو اسپین، اجازه داده یک ناو جنگی آمریکایی در پایتخت کشورش پهلو بگیرد.
در واکنش، ونزوئلا توافق‌های انرژی خود با ترینیداد و توباگو را لغو کرد و مادورو نخست‌وزیر این کشور را متهم کرده که کشورش را به ناو هواپیمابر امپراتوری آمریکا علیه ونزوئلا بدل کرده است.
با این حال، پرساد-بیسسار ظاهرا بر این باور است که ایستادن در کنار ترامپ در بلندمدت برای او و کشورش سودآور خواهد بود، به‌ویژه اگر مادورو سرنگون شود و مسیر برای توافق‌های انرژی بهتر هموار گردد.
در همین راستا، به وضوح مشخص است که نارضایتی‌ها از دولت مادورو در سرتاسر آمریکای لاتین و کارائیب به واکنش‌های متناقض نسبت به عملیات آمریکا دامن زده است.
بر اساس نظرسنجی‌های اخیر، سطح قابل‌توجهی از حمایت مردمی در منطقه از مداخله نظامی آمریکا برای برکناری مادورو وجود دارد. در واقع، پاسخ‌دهندگان در خود ایالات متحده کمتر از مردم این مناطق از چنین سناریویی حمایت کرده‌اند. کارشناسان می‌گویند این نتیجه چندان تعجب‌آور نیست، چرا که دولت مادورو عامل اصلی بحران مهاجرت میلیون‌ها ونزوئلایی به کشورهای همسایه شناخته می‌شود.
جیمز باسوورث، بنیان‌گذار شرکت تحلیل ریسک سیاسی «هگزاگون»، گفت: «بسیاری از مردم آمریکای لاتین مادورو را دیکتاتور می‌دانند. آن‌ها از رفتنش استقبال می‌کنند و معتقدند تنها ارتش آمریکا می‌تواند تضمین کند که او از قدرت کنار گذاشته شود».
وی افزود: «هرچند بیشتر پژوهشگران تاریخ آمریکای لاتین از پیامدهای منفی مداخلات آمریکا آگاه‌اند، اما باید توجه داشت آخرین مداخله نظامی آمریکا در منطقه بیش از دو دهه پیش بوده و اکثر شهروندان امروزی آمریکای لاتین تجربه مستقیمی از آن ندارند».
فریمن از شورای روابط خارجی نیز گفت که اگرچه تاریخ مداخلات آمریکا منطقه را شکل داده است، اما این موضوع اکنون دغدغه اصلی مردم نیست.
وی اظهار داشت: «امروز آنچه در ذهن مردم است، جرم، فساد، رشد اقتصادی پایین و ناکارآمدی نخبگان داخلی است. این‌ها چیزهایی هستند که مردم را خشمگین کرده‌اند و همین امر باعث شده برخی رهبران از حملات آمریکا حمایت کنند، زیرا در شرایط کنونی، برای هر دولتی در منطقه خطرناک است که متهم شود که در کنار جنایت سازمان‌یافته ایستاده است».
در همین راستا، رئیس‌جمهور برزیل، در موقعیتی دشوار قرار گرفته است، پس از آنکه در ریو دو ژانیرو مرگبارترین عملیات پلیس تاریخ کشور انجام شد. در حالی که لولا آن را فاجعه‌بار و کشتار خواند، نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد اکثریت مردم برزیل از این عملیات حمایت کرده‌اند، زیرا نگران افزایش جرم‌وجنایت هستند.
با وجود تمایل عمومی برای اتخاذ رویکردی سخت‌گیرانه در برابر جرم و مزایای سیاسی احتمالی همسویی با ایالات متحده علیه کارتل‌های مواد مخدر، سکوت نسبی منطقه در برابر کارزار گسترش‌یابنده حملات آمریکا علیه مظنونان به قاچاق، قماری پرخطر است که هم‌اکنون نیز پیامدهایی داشته است.
از اوایل سپتامبر، ایالات متحده ۱۹ حمله در نزدیکی آمریکای لاتین انجام داده است — ابتدا در دریای کارائیب و سپس در اقیانوس آرام. این عملیات تاکنون دست‌کم ۷۶ کشته بر جای گذاشته است. نگرانی‌های جدی در واشنگتن و فراتر از آن درباره مشروعیت و کارآمدی این حملات مطرح شده، و کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل آن‌ها را غیرقابل قبول و ناقض حقوق بین‌الملل دانسته است.
این عملیات آشکارا موجب نگرانی در منطقه شده است، به‌ویژه با توجه به پرسش‌های بی‌پاسخ درباره اینکه چه کسانی هدف قرار گرفته‌اند. هفته گذشته، جمهوری دومینیکن اعلام کرد به دلیل شماف‌های عمیق که مانع گفت‌وگوی سازنده در قاره آمرکیا شده، برگزاری اجلاس قاره آمریکا ۲۰۲۵ را به تعویق می‌اندازد. رهبران اتحادیه اروپا نیز در پی اختلاف پترو با ترامپ، از حضور در نشست مشترک اتحادیه اروپا وکشورهای آمریکای لاتین در کلمبیا انصراف دادند.
کارشناسان هشدار می‌دهند که افزایش فعالیت نظامی آمریکا احتمالا بخش‌های مختلف اقتصادی منطقه را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد.
کریستوفر هرناندز-روی، پژوهشگر ارشد در «مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی»، گفت: «تاثیر این عملیات در بخش گردشگری در مکان‌هایی مانند آروبا و کوراسائو، جزایر هلندی در نزدیکی ساحل ونزوئلا، قابل توجه خواهد بود. همین‌طور در ترینیداد و توباگو، که کشتی‌های تفریحی معمولا در بندر پورت آو اسپین پهلو می‌گیرند. و البته، نباید اثر آن بر ماهیگیری را نادیده گرفت، که برای برخی از این جزایر شیوه زندگی است».
دولت ترامپ، بدون اینکه شواهد قانع‌کننده‌ای ارائه دهد، مدعی است هدفش «نارکوتروریست‌هایی» هستند که با مواد مخدر و جنایت، آمریکا را مسموم می‌کنند،. بسیاری از کارشناسان می‌گویند این حملات نه‌تنها غیرقانونی‌اند، بلکه تاثیر قابل‌توجهی بر جریان ورود مواد مخدر به آمریکا نیز نخواهند داشت.
ترامپ و اطرافیانش در اظهارات عمومی خود، در رابطه با اینگه آیا قصدشان فراهم کردن زمینه برای سرنگونی مادورو است یا خیر، پیام‌های متناقضی داده‌اند. اما گزارش‌ها حاکی از آن است که دولت ترامپ به‌طور خصوصی گزینه‌های خود را بررسی می‌کند، و میزان نیروهایی که آمریکا در کارائیب مستقر کرده، تردیدها را درباره ماهیت واقعی این عملیات افزایش داده است.
اینکه ایالات متحده در نهایت دست به حمله مستقیم علیه دولت مادورو بزند یا نه، هنوز مشخص نیست. اما روشن است که حملات علیه قایق‌های مظنون به قاچاق مواد مخدر در آینده نزدیک ادامه خواهد داشت. مادورو، از جانب خود، خواستار واکنش واحد کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب در برابر حضور نظامی آمریکا در منطقه شده است.
توکاتلیان گفت که از نبود واکنش حقوقی و هماهنگ کشورهای منطقه هم در برابر آنچه در حال وقوع است و هم آنچه ممکن است رخ دهد، شوکه شده است.
وی با بیان اینکه این نشانه‌ای از فروپاشی نظم جهانی مبتنی بر قواعد است افزود: «امروز دیگر هیچ محدودیتی برای توسل به زور وجود ندارد. هر اقدام نظامی آمریکا علیه ونزوئلا، ضمیمه‌ای دیگر بر جهانی خواهد بود که در آن قوانین در حال از هم گسیختن‌اند».
