آمریکا با خارج کردن تحریرالشام از فهرست تروریستی به اسرائیل پیام داد/احتمال پیوستن سوریه به پیمان ابراهیم

صباح زنگنه، کارشناس ارشد مسائل منطقه در تشریح دلایل خارج کردن نام هیأت تحریرالشام از فهرست تروریستی آمریکا در گفت‌وگو با ایلنا اظهار کرد: آنچه اهمیت دارد این است که آمریکا نه تنها به عنوان مدیر پروژه‌های خاورمیانه‌ای محسوب می‌شود، بلکه در واقع به‌عنوان واسطه عمل می‌کند. هدف اصلی‌اش رفع مشکلات پیرامونی اسرائیل است و برای این منظور، با هر وسیله‌ای که در اختیار داشته باشد تلاش می‌کند نیروهای منطقه را با تطمیع، تشویق یا تهدید به تنظیم روابط با اسرائیل ترغیب و وادار به همکاری کند. اما سوال این است که چرا اکنون ترامپ به شدت نیازمند ارائه یک دستاورد است؟ دلیل اصلی این است که وعده‌هایی که تا به امروز داده، نتیجه روشنی نداشته است؛ از جمله وعده توقف جنگ‌ها در اوکراین، فلسطین و سایر نقاط. در فلسطین، حدود شش ماه است که موضوع آتش‌بس ادامه داده شده تا به توافقی بین حماس و اسرائیل برسد؛ اما تاکنون حداقل پنج بار متن آتش‌بس نوشته، امضا و سپس توسط اسرائیل نقض شده و نتیجه‌ای حاصل نشده است. مگر اینکه در آینده با ترفندی بتوانند این توافق را به مرحله اجرا برسانند.

وی ادامه داد: ترامپ وعده داده بود که آرامش را در منطقه برقرار کرده  و جنگ یمن را متوقف می‌کند. وی  حتی وارد تعهداتی با یمن شد که آنها را نقض کرد. بنابراین، هدف اصلی او این است که هر کشور، منطقه، ملت، حزب یا گروهی که بتواند برای اسرائیل تهدیدی ایجاد کند را با هر وسیله‌ای تحت فشار قرار دهد تا آنها را از مخالفت با اسرائیل بازدارد. حتی اگر در ظاهر این فشارها نرم باشد، همچنان معلوم نیست که توافقات یا نرمش‌های سوریه در برابر اسرائیل دائمی و پایدار باشد. به همین دلیل، خارج کردن جبهه النصره سابق یا تحریرالشام از فهرست گروه‌های تروریستی توسط آمریکا، که معیارهای اخلاقی و قانونی را رعایت نمی‌کند، امری عادی است؛ مشابه کاری که با طالبان و گروه‌های دیگر انجام داده‌اند. تنها معیار آنها این است که اگر گروهی اعلام کند دیگر با اسرائیل کاری ندارد، حتی اگر دستش به خون آمریکایی‌ها آغشته باشد، آن را می‌پذیرند و این معیار را عملیاتی می‌کنند تا به تبلیغات صلح‌طلبی ترامپ کمک کنند.

این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: در این فرایند چندین اتفاق رخ داده است؛ از جمله لغو تحریم‌ها، دیدار ترامپ با جولانی در عربستان با حضور بن سلمان، و گزارش‌هایی درباره مذاکرات غیرمستقیم بین اسرائیل و سوریه تحت نظارت ایالات متحده. همچنین چند روز پیش، انگلیس پس از ۱۴ سال روابطش را با سوریه از سر گرفت و سفارت خود را باز کرد و حتی دیوید لمی، وزیر خارجه این کشور، در دمشق با جولانی دیدار کرد و حالا باید بپرسیم آمریکا، اروپا، انگلیس و حتی اسرائیل چه برنامه‌ای برای  سوریه در حوزه نظامی و چه سیاسی و اقتصادی دارند. با توجه به انهدام گسترده تسلیحات و مراکز تحقیقاتی سوریه توسط اسرائیل، عملاً مقاومت سوریه در برابر اسرائیل و مطالبه حقوقش ده‌ها سال عقب افتاده و به این ترتیب، شرایطی مطمئن‌تر برای اسرائیل فراهم شده است. باید توجه شود که این توافق تنها بین آمریکا و اسرائیل نیست؛ بلکه توافقی چندجانبه است که شامل آمریکا، اروپایی‌ها (خصوصاً انگلیس و آلمان و شاید فرانسه) و برخی کشورهای عربی است تا سوریه را به رویکردی جدید وادار کرده و امنیت اسرائیل را تضمین کنند. این طرح چندجانبه، به معنای خارج کردن سوریه از وضعیت پیشین و ارائه امتیازات ظاهری است تا زمینه‌های عملیاتی شدن آن فراهم شده و فضای مطمئن‌تری برای اسرائیل ایجاد شود.

وی افزود: علاوه بر این، ترامپ وعده داده که پیمان ابراهیم  را ادامه دهد و کشورهای بیشتری را به آن وارد کند که منظورش احتمالاً سوریه است. همچنین فشار بیشتری بر لبنان وارد می‌شود تا روند مشابهی آنجا نیز پیگیری شود. بنابراین، ما شاهد طراحی گسترده‌ و چندجانبه هستیم که هر کشوری در این طرح، منافعی را کسب خواهد کرد. اینکه آیا احتمال دارد سوریه مجبور شود به پیمان ابراهیم بپیوندد یا خیر، مشخص نیست؛ چراکه تاکنون مذاکرات به‌صورت غیرمستقیم و پنهانی میان اسرائیل و سوریه گزارش شده است، اما احتمال دارد به تدریج تحت فشار قرار گیرد تا به این پیمان ملحق شود. با این حال، وضعیت کنونی سوریه بسیار پیچیده و متلاطم است و بعید به نظر می‌رسد بتوانند آن را به سرعت مجبور به این پیوستن کنند. احتمالاً ابتدا اقدامات مقدماتی، از جمله فراهم کردن آثار اقتصادی، آغاز خواهد شد تا مخالفت عمومی در سوریه کاهش یابد.

زنگنه در پایان خاطرنشان کرد: مردم سوریه از زمان تأسیس اولیه اسرائیل مخالف آن بوده‌اند؛ این مخالفت ریشه‌ای و تاریخی است و طیف‌های مختلف مذهبی و قومی، از علوی تا سنی، و حتی در لبنان، همواره با گسترش جمعیت یهودی و فعالیت‌های صهیونیستی مخالفت کرده‌اند. فرماندهان و رهبران قیام‌های ضد اسرائیلی اغلب از اهل تسنن و علوی بوده‌اند و این ترکیب پیچیده مخالفت‌ها، با توافق‌نامه‌ها و مصالحه‌های محدود، حل‌شدنی نیست. بنابراین، ممکن است روند همکاری و تغییرات گام‌به‌گام پیش رود و هرجا که مخالفت‌ها جدی و گسترده باشد، تدابیر لازم اتخاذ شود تا آن‌ها را کنترل کنند.