«فناوری مالی» یا همان «فین‌تک» که روزی فقط یک کلمه جدید و دهان‌پرکن بود، امروز به یک ابرقدرت اقتصادی تبدیل شده و با سرعتی باورنکردنی در حال تصاحب جایگاه بانکداری سنتی است. امیر ایزدی، مدیرعامل فدکس، با بررسی گزارش‌های معتبر جهانی مثل مکنزی، ابعاد این جهش خیره‌کننده را باز کرده است. او باور دارد که ایران برای عبور از گردنه‌های سخت اقتصادی و رسیدن به توسعه‌ای پایدار، باید این فرصت تاریخی را جدی بگیرد.

رشد اقتصاد دیجیتال

امیر ایزدی با اشاره به آمارهای تکان‌دهنده در این حوزه می‌گوید: «وقتی به اعداد نگاه می‌کنیم، عمق این تحول را بهتر درک می‌کنیم. ارزش سهام شرکت‌های فین‌تکی که در بازارهای بورس جهانی حضور دارند، تنها در چهار سال، از ۲۵۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ به بیش از ۵۵۰ میلیارد دلار در پایان سال ۲۰۲۳ رسیده است. این یعنی رشد بیش از ۱۰۰ درصدی در یک بازه زمانی کوتاه که در کمتر صنعتی مشاهده می‌شود.»

مدیرعامل فدکس به رشد خیره‌کننده تعداد شرکت‌های یونیکورن (شرکت‌های نوپای با ارزش بیش از یک میلیارد دلار) در این صنعت نیز اشاره می‌کند: «در سال ۲۰۱۹ ما تنها ۳۹ یونیکورن فین‌تک در جهان داشتیم. امروز، این عدد به حدود ۳۰۰ شرکت رسیده است. ارزش مجموع همین یونیکورن‌ها که تا چند سال پیش وجود خارجی نداشتند، در جولای ۲۰۲۳ به رقم حیرت‌انگیز ۹۳۶ میلیارد دلار رسید که عملاً با مرز یک تریلیون دلار فاصله چندانی ندارد.»

به گفته ایزدی، این «سیر صعودی و رشد بسیار انفجاری فین‌تک در دنیا» یک پیام روشن برای اقتصادهایی مانند ایران دارد: «ظرفیت‌های عظیمی در این حوزه نهفته است که می‌تواند موتور محرک جدیدی برای رشد اقتصادی، ایجاد اشتغال تخصصی و افزایش شفافیت مالی باشد. ما در نقطه‌ای قرار داریم که دیگر نمی‌توانیم این پدیده را نادیده بگیریم.» این رشد سریع نشان می‌دهد که فین‌تک دیگر یک انتخاب لوکس برای سیستم‌های مالی نیست، بلکه یک ضرورت انکارناپذیر برای بقا و رقابت در اقتصاد آینده است.

نقش فینتک در توانمندسازی قشر متوسط

مقایسه سطح فعلی درآمد صنعت فین‌تک (۳۵۰ میلیارد دلار) با بانکداری سنتی (۶.۵ تریلیون دلار) ممکن است تصویری گمراه‌کننده از واقعیت بازار ارائه دهد. امیر ایزدی، مدیرعامل فدکس، معتقد است که برای درک صحیح دینامیک قدرت در این حوزه، باید از تحلیل ایستا فراتر رفت و بر متغیرهای پویا تمرکز کرد. او توضیح می‌دهد: «تحلیل سطحی درآمد کل، مقیاس کنونی بازار را نشان می‌دهد، اما آینده را پیش‌بینی نمی‌کند. متغیر استراتژیک و کلیدی که مسیر آینده را مشخص می‌کند، نرخ رشد مرکب سالانه (CAGR) است. در حالی که رشد بانکداری سنتی در بهترین حالت به ۶ درصد در سال می‌رسد، صنعت فین‌تک با نرخ رشد پایدار ۱۵ درصدی در حال گسترش است. این شکاف در سرعت رشد، به وضوح نشان می‌دهد که توازن قدرت در اکوسیستم خدمات مالی جهانی به سرعت در حال تغییر است.»

این تحلیل با پیش‌بینی‌های معتبر جهانی نیز همخوانی دارد. انتظار می‌رود درآمد فین‌تک‌ها تا سال ۲۰۲۸ با سرعتی تقریباً سه برابر بخش بانکداری سنتی رشد کند که این امر به معنای بازتعریف ساختار بازار در کمتر از یک دهه آینده است.

به گفته مدیرعامل فدکس، این تحول صرفاً یک رقابت بین دو صنعت نیست، بلکه پیامدهای عمیق اجتماعی و اقتصادی به همراه دارد. ایزدی تاکید می‌کند: «اثر واقعی این رشد در توانمندسازی طبقه متوسط نمایان می‌شود. مدل‌های کسب‌وکار فین‌تک بر پایه کاهش هزینه‌های عملیاتی از طریق فناوری و حذف واسطه‌های غیرضروری بنا شده‌اند. این ساختار به آن‌ها اجازه می‌دهد محصولاتی مانند وام‌های خرد، پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری با سرمایه اندک و ابزارهای مدیریت مالی شخصی را که پیش از این در انحصار مشتریان خاص بانک‌ها بود، برای بخش وسیعی از جامعه قابل دسترس کنند.»

این فرآیند، دسترسی به ابزارهای مالی را دموکراتیزه کرده و می‌تواند به طور مستقیم بر بهبود سبک زندگی در ایران و سایر اقتصادهای مشابه تأثیر بگذارد. زمانی که یک کسب‌وکار کوچک یا یک خانواده بتواند بدون درگیر شدن با بروکراسی‌های پیچیده و با هزینه کمتر به اعتبار و خدمات مالی مدرن دسترسی پیدا کند، در عمل یک چرخه مثبت اقتصادی از قاعده هرم به سمت بالا آغاز می‌شود که به افزایش تاب‌آوری اقتصادی خانوارها و رشد فراگیر منجر خواهد شد.

فرصت فین‌تک برای ایران

رشد نمایی یک صنعت، نیازمند پشتوانه قدرتمند سرمایه است. صنعت فین‌تک در سال ۲۰۲۱ با جذب بیش از ۹۲ میلیارد دلار سرمایه خطرپذیر (VC) به اوج خود رسید. هرچند با تغییر متغیرهای اقتصاد کلان جهانی، این حجم از سرمایه‌گذاری دچار اصلاح شد، اما این دوره یک واقعیت استراتژیک جدید را آشکار کرد: تغییر جهت سرمایه‌گذاری از بازارهای اشباع‌شده غرب به سمت بازارهای نوظهور، به ویژه خاورمیانه.

امیر ایزدی این تحول را یک فرصت و در عین حال یک هشدار برای اکوسیستم مالی ایران می‌داند و می‌گوید: «داده‌ها به وضوح نشان می‌دهند که منطقه خاورمیانه با نرخ رشد مرکب سالانه ۳۵ درصدی در جذب سرمایه فین‌تک، حتی از بازاری مانند آمریکا نیز پیشی گرفته است. دلیل این جذابیت، وجود جمعیت جوان و آشنا با فناوری است که خدمات مالی سنتی نتوانسته نیازهای آن‌ها را به شکل کارآمد برآورده کند. فین‌تک‌ها دقیقاً برای پر کردن همین خلاء استراتژیک وارد میدان شده‌اند.»

اما این جریان سرمایه اکنون با یک خواسته جدید همراه است: سودآوری پایدار. مدیرعامل فدکس در این باره نتیجه‌گیری می‌کند: «عصر “رشد به هر قیمت” و تمرکز صرف بر جذب کاربر به پایان رسیده است. سرمایه‌گذاران امروز به دنبال مدل‌های کسب‌وکاری هستند که مسیری روشن به سوی سودآوری داشته باشند. این بلوغ، صنعت را وادار می‌کند تا از ارائه خدمات صرفاً جذاب به سمت خلق ارزش واقعی حرکت کند؛ ارزشی که مشتری حاضر است برای آن هزینه بپردازد.»

این پارادایم جدید، در نهایت به نفع مصرف‌کننده و اقتصاد کلان است. شرکت‌هایی که بر سودآوری پایدار تمرکز می‌کنند، محصولاتی باثبات‌تر، امن‌تر و کارآمدتر ارائه می‌دهند. این همان نقطه‌ای است که مأموریت فین‌تک برای توانمندسازی طبقه متوسط به بلوغ می‌رسد. وقتی یک پلتفرم مالی بتواند به طور پایدار خدمات خود را ارائه دهد، به یک شریک قابل اعتماد برای خانوارها و کسب‌وکارهای کوچک تبدیل می‌شود.

ایزدی در پایان تاکید می‌کند: «آینده فین‌تک و تأثیر آن بر بهبود سبک زندگی در ایران، در گروی همین تفکر است. ما باید از هیجانات اولیه عبور کرده و شرکت‌هایی بسازیم که ریشه‌های عمیق اقتصادی داشته باشند. با تمرکز بر حل مشکلات واقعی مردم و ساختن مدل‌های کسب‌وکار پایدار، می‌توانیم از این موج جهانی نه تنها برای رشد صنعت، بلکه برای ایجاد رفاه اجتماعی فراگیر و تقویت واقعی طبقه متوسط بهره‌برداری کنیم.»