وزیر علوم در نشست خبری:
خوابگاه دانشجویی به اندازه کافی نداریم/ وضعیت‌مان هم‌سطح با توقعات دانشجویان نیست
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری گفت: در مورد حوزه فضای دانشگاه، وضعیت ما خیلی مناسب و هم‌سطح با توقعات دانشجویان نیست. خوابگاه به اندازۀ کافی نداریم و این قابل قبول نیست.
به گزارش خبرنگار ایلنا، حسین سیمایی صراف وزیر علوم، تحقیقات و فناوری صبح روز شنبه (۲۹ شهریور ماه) در نشست خبری، اظهار کرد: قصد دارم در آغاز این کنفرانس خبری تصویری از مفهوم دانشگاه برای خبرنگاران نهاد علم ارائه کنم. همیشه تصویر دانشگاه را به‌عنوان یک آموزشگاه عالی می‌شناختند، اما این تصویر امروز دیگر تمام واقعیت نیست.امروزه دانشگاه از آموزش شروع می‌شود و تا مرحله فناوری و نوآوری ادامه پیدا می‌کند. لذا یک سر این جریان را داخل دانشگاه و سر دیگر آن را در پارک‌های علم و فناوری می بینیم.
وی ادامه داد: پارک‌های علم و فناوری در دهه ۶۰ میلادی به‌طور مشخص آغاز شدند. نقطه آغازین آن در سیلیکون‌ولی بود، جایی که شرکت‌های بزرگ فناوری گرد آمدند و یک دهکده بزرگ علمی – فناوری را ایجاد کردند که امروز به پایتخت فناوری جهان تبدیل شده است. در ایران، این مفهوم در دهه ۷۰ شمسی بومی شد. نخستین شهرک علمی، شهرک علمی تحقیقاتی اصفهان بود که کار خود را آغاز کرد.
وی تصریح کرد: امروز خوشبختانه تعداد آن‌ها از یک پارک به ۵۸ پارک علم و فناوری رسیده و بیش از ۱۴ هزار هسته فناور و شرکت دانش‌بنیان در این مراکز مشغول فعالیت هستند. بیش از ۱۶۰ هزار فناور و شاغل در این پارک‌ها حضور دارند، که عمدتاً فارغ‌التحصیل دانشگاه‌ها هستند و بسیاری از آنان تحصیلات تکمیلی دارند. پارک‌های علم و فناوری در سال گذشته ۱۲۹ همت درآمد داشتند. این محیط‌ها، محیط‌هایی پرهیجان، شاداب و پرانرژی هستند.در واقع، دانشگاه و پارک‌های علم و فناوری یک اکوسیستم هستند.
او با اشاره به سیر حرکت از آموزش به فناوری، بیان کرد: ما اکنون چهار نسل دانشگاهی داریم؛ نسل اول، آموزش‌محور بود و تمرکز بر آموزش و انتقال علم بود. در این مرحله، دانشگاه چندان پژوهش‌محور نبود. نسل دوم، پژوهش‌محور است؛ در این مرحله علم تولید می‌شود، حقیقت کشف می‌شود، و پژوهشکده‌ها و آزمایشگاه‌ها اهمیت می‌یابند.تا سال ۵۷، دانشگاه‌های ما عمدتاً آموزش‌محور بودند. نه اینکه هیچ پژوهشی صورت نگیرد، اما تمرکز بر پژوهش نبود. البته استادان و پژوهشگران بزرگ هم داشتیم، اما فضای قالب دانشگاه پژوهشی نبود. از سال ۵۷ به بعد، دانشگاه‌های ما به سطح پژوهش ارتقا یافتند؛ تحصیلات تکمیلی، پایان‌نامه‌ها، پژوهشکده‌ها و پژوهشگاه‌ها راه‌اندازی شد و ما از آموزش به پژوهش ارتقا یافتیم.
وزیر علوم اضافه کرد: نسل سوم، دانشگاه کارآفرین و نوآور است. در این نسل، علاوه بر آموزش و پژوهش، ایده‌ها به فناوری و ارزش اقتصادی تبدیل می‌شوند. ایده‌ها تجاری و کاربردی می‌شوند و به محصول تبدیل می شوند. در این مرحله بود که به فکر احداث پارک‌های علم و فناوری افتادیم تا این زنجیره آموزش، پژوهش و فناوری تکمیل شود.به همین دلیل نام وزارت علوم نیز از «وزارت فرهنگ و آموزش عالی» به «وزارت علوم، تحقیقات و فناوری» تغییر یافت. این تغییر نام تصادفی نبود، بلکه اعلام رسمی ورود ما به نسل سوم دانشگاه بود.
او با اشاره به نسل چهارم دانشگاه ها، گفت: یکی از شعار های ما در نسل چهارم دانشگاه ها، «دانشگاه با مسئولیت اجتماعی» است؛ دانشگاهی که حل مسئله کند، دانشگاهی که به بیرون از خود فکر کند، یعنی برای توسعه و فرهنگ کشور تعهد داشته باشد. این نسل دانشگاهی در خدمت جامعه و توسعه است.این دانشگاه مسئولیت‌پذیر و پاسخگوست و در نهایت این دانشگاه به‌دنبال تأثیرات اجتماعی و اقتصادی است. در واقع، آورده ما در جمهوری اسلامی همین است.
وی افزود: البته باید توجه داشت که دانشگاه‌های ما همگی در یک سطح نیستند و نمی‌توان از همۀ آن‌ها یک کارکرد و یک مأموریت واحد انتظار داشت. دانشگاه‌ها در سطوح مختلف‌اند. با این حال، خوشبختانه دانشگاه‌های متعددی داریم که هر چهار مسئولیت را بر عهده دارند: آموزشی‌اند، پژوهشی‌اند، فناورند و با احساس مسئولیت اجتماعی، نسبت به مسائل کشور حساسیت نشان می‌دهند و ورود می‌کنند.
او با بیان تعداد دانشگاه‌های کشور گفت: گاهی گفته می‌شود ما ۲۶۰۰ دانشگاه داریم. این عدد خیلی عجیب است. لازم است این آمار را اصلاح کنم، ما در کشور ۱۰۵ دانشگاه دولتی داریم. یک دانشگاه ملی داریم به نام پیام نور که حدود ۴۰۰ شعبه دارد. یک دانشگاه آزاد داریم با حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ واحد دارد. از طرفی دانشگاه علمی – کاربردی که یک دانشگاه ملی است با حدود ۲۰۰ واحد داریم. همچنین دانشگاه ملی مهارت با حدود ۲۰۰ واحد داریم.
وی افزود: اگر این‌ها را یک واحد در نظر بگیریم، تعداد کل دانشگاه‌های کشور حدود ۱۱۰ است. اگر تمام این دانشگاه ها را با تعداد واحد های آن ها جمع کنیم، جمعاً حدود ۱۸۰۰ واحد دانشگاهی به دست می‌آید. با این حال، همان‌طور که تکلیف رهبری، مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی و مطالبه دولت و شخص رئیس‌جمهور است، باید دانشگاه‌ها با هدف کیفی سازی سامان یابند. این گستردگی بیش از اندازه واحدهای دانشگاهی، کیفیت را کاهش می دهند.
وزیر علوم تاکید کرد: در مورد حوزه فضای دانشگاه، وضعیت ما خیلی مناسب و هم‌سطح با توقعات دانشجویان نیست. خوابگاه به اندازۀ کافی نداریم و این قابل قبول نیست. هر ساله خوابگاه‌ها تعمیر و تا اندازه‌ای بازسازی می‌شوند، ولی واقعاً ما دوست داریم وضعیت خیلی بهتر از این باشد.از سال گذشته و امسال بودجۀ بیشتری برای تعمیر خوابگاه و احداث خوابگاه دریافت کردیم.
او اشاره کرد: متأسفانه باید بگویم که ما به طور کلی خدمات‌مان را کمونیستی اداره می‌کنیم؛ یعنی مسئولیت خدمات را به دست می‌گیریم، پول می‌دهیم، اما رضایت جلب نمی‌کنیم. به این می‌گویند مدیریت کمونیستی که در دنیا تجربه شده است. ما سال گذشته بیش از ۱۱ همت پول تغذیه دانشجویان دادیم. این عدد کمی نیست؛ اگر این عدد را با بودجۀ کلی دانشگاه‌ها بسنجید، بالای ۲۲ درصد بودجۀ دانشگاه‌های کشور است.
وی درباره تامین امنیت خوابگاه های دانشجویی، عنوان کرد: امنیت دانشجویان عزیز یک خواست اولیه، بدیهی و طبیعی است که باید تأمین شود. ما یک امنیت در داخل دانشگاه داریم که متعهدیم آن را به هیچ عنوان کم نگذاریم و باید تأمین کنیم. درباره بیرون از دانشگاه هم، من بعد از آن قصۀ غم‌انگیز مرحوم امیرمحمد خالقی، کارگروهی ویژه تشکیل دادم. دستگاه‌های امنیتی و انتظامی حضور داشتند و توافق شد که امنیت معابر دانشگاهی تأمین شود. خود من به تعدادی از محیط‌ها و پردیس‌های دانشگاهی سر زدم.
وی اضافه کرد: علی‌رغم اینکه دانشگاه مدعی بود که امنیت این خیابان، این کوچه و این معبر باید به طور مثال نیروی انتظامی تأمین امنیت شود یا شهرداری باید روشنایی فراهم کند، اما من دانشگاه‌ها را مکلف کردم که در محدوده خودشان روشنایی اطراف را تأمین کنند. نسبت به تأمین امنیت هم، قرارهایی که با نیروهای انتظامی و امنیتی داشتیم همچنان پابرجاست و پیگیر هستیم. در عین حال، به بعضی از دانشگاه‌هایی که محیط اطرافشان پرخطر بود، دستور دادم که از بخش خصوصی پلیس و نگهبانی استفاده کنند. حدود سه یا چهار ماه قبل تمام عملکرد این کارگروه منتشر شد.
وی درباره فعال شدن مکانیزم ماشه و بازگشت تحریم ها، تصریح کرد: این تحریم ها شامل حوزه‌های علمی نمی‌شود. من در سفری که سال گذشته به یونسکو داشتم، این موضوع را با بعضی از مقامات مطرح کردم. طبق توصیه‌نامه‌ها و پروتکل‌های یونسکو، تحریم به هیچ عنوان نباید شامل حوزه علم، دانش و فناوری شود. جالب است که آن‌ها خیلی صادقانه تأیید کردند که این حوزه نباید مشمول تحریم باشد. بنابراین اگر دنیا پایبند به حقوق بین‌الملل باشد، این تحریم‌ها نباید تأثیر بگذارد. اما متأسفانه تأثیرات غیرمستقیم خواهد داشت. ان‌شاءالله امیدواریم با خلاقیت ایرانی و فکر ایرانی بتوانیم اثر این تحریم‌ها را خنثی کنیم یا کاهش دهیم.
وزیر علوم درباره مهاجرت نخبگان و دانشجویان، گفت: مهاجرت انواع مختلفی دارد. انصافاً مهاجرت یک زیان برای کشور است. ما در گزارش رسمی دیدیم استادانی که با استادان خارجی مقاله یا پروژه مشترک داشتند، راندمان کارشان دو برابر استادانی بود که هیچ کار مشترکی با خارجی‌ها نداشتند. تعداد مقالات آن‌ها دو تا چهار برابر بیشتر بوده است. دوم اینکه از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۲ ما ۱۲ هزار پژوهشگر داشتیم که از کشور خارج شدند. این‌ها از کشور خارج شده‌اند و در نشریات معتبر بین‌المللی با نام دانشگاه یا پژوهشگاه خارجی مقاله منتشر کرده‌اند. فقط در یک سال اخیر تعداد مقالات این افراد حدود ۲۸ هزار مقاله بوده است.اگر این تعداد مقاله با نام دانشگاه‌های ایرانی منتشر می‌شد، رتبه علمی ما در دنیا به همین امسال از ۱۷ به ۱۴ می رسید.
وزیر علوم اعلام کرد: ایران در تولید دانش و علم در حوزۀ هوش مصنوعی در جهان رتبه ۱۴ و در منطقه جایگاه اول را دارد. جای تأسف دارد که ما با این نیروی انسانی مستعد نتوانیم آن‌ها را در کشور نگه داریم یا احیاناً وسایل کار پژوهشی را برایشان فراهم کنیم.
وی در پایان خاطرنشان کرد: خوابگاه متأهلین ما ۹۸۰ واحد بود که تکمیل کردیم؛ بعضی از آن‌ها افتتاح شده و دو مورد باقی مانده که افتتاح خواهد شد. علاوه بر آن، ۶ هزار و ۱۰۰ واحد خوابگاه دیگر در مرحلۀ ساخت داریم که پیشرفت‌های متفاوتی دارد؛ برخی حدود ۲۰ درصد و برخی بالای ۵۰ درصد پیشرفت داشته‌اند. امیدواریم بتوانیم با دانش و امکانات موجود، حداقل رفاهی برای دانشجویان عزیز تأمین کنیم و فضای بهتری برای آموزش و پژوهش فراهم آوریم.
