در گفت‌وگو با ایلنا تاکید شد:
جلسات ستاد مبارزه با مواد مخدر باید با حضور رئیس‌جمهور برگزار شود
مدیرکل پیشین درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: جلسات ستاد مبارزه با مواد مخدر باید با حضور رئیس‌جمهور برگزار شود. رئیس‌جمهور به عنوان رئیس ستاد مبارزه با مواد مخدر در کشور، می‌تواند تأثیر زیادی بر روی تصمیمات و مصوبات داشته باشد. متأسفانه در بسیاری از جلسات، تنها یکی یا دو وزیر حضور دارند و بقیه فقط معاونان وزیر هستند.
«سعید صفاتیان» مدیرکل پیشین درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر، کارشناس و پژوهشگر حوزه اعتیاد در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا با تاکید بر اینکه درمان اعتیاد تنها به دارو محدود نمی‌شود و به‌طور کلی، حدود ۲۰ درصد از درمان به دارو مربوط می‌شود، گفت: ارتباط مستمر بیمار با پزشک و کادر درمانی برای موفقیت در درمان اعتیاد بسیار حیاتی است. این ارتباط می‌تواند به بیمار کمک کند تا در فرآیند درمان خود پیشرفت کند و از حمایت‌های روانی و اجتماعی بهره‌مند شود. بنابراین، نیاز به بازنگری در این سیاست‌ها و توجه به نظرات متخصصان در این زمینه احساس می‌شود. هشتاد درصد درمان اعتیاد به روانشناسی و حمایت‌های روانی مربوط می‌شود. وقتی که ما می‌بینیم در داروخانه‌ها به راحتی می‌توان هر دارویی را تهیه کرد، اما متادون به‌سختی قابل دسترسی است، این موضوع می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند.
این کارشناس اعتیاد افزود: اگر بیمار معتاد بخواهد درمان شود، باید ابتدا به پزشک مراجعه کند تا دارو برایش تجویز شود و سپس به داروخانه برود تا دارو را بگیرد. این فرآیند می‌تواند یک سیکل معیوب ایجاد کند که در نهایت به نفع بیمار نیست و ممکن است او را از ادامه درمان بازدارد. متأسفانه، سازمان غذا و دارو فشار زیادی به مراکز درمانی وارد می‌کند و در طی چند سال گذشته مصوبات خوبی در این حوزه گرفته شده، اما این مصوبات به‌طور عملیاتی اجرا نشده‌اند. وزارت بهداشت به عنوان متولی این حوزه، با وجود اینکه سیاست‌گذار و تصمیم‌گیرنده، ستاد مبارزه با مواد مخدر و کمیته‌های مرتبط است، هنوز به این موضوع به طور جدی نپرداخته است.
وی در ادامه گفت: این مراکز که حدود یک میلیون نفر را تحت پوشش دارند، نیاز به حمایت و توجه بیشتری دارند. به عنوان یک کارشناس، اگر این مشکلات حل نشود و سیاست‌های بهتری اتخاذ نشود، موفقیت در درمان اعتیاد به چالش کشیده خواهد شد. اگر این اتفاق بیفتد و داروخانه‌ها به‌جای مراکز درمانی متادون را توزیع کنند، بسیاری از بیماران از سیستم درمان خارج خواهند شد و این می‌تواند بزرگ‌ترین ضربه به کشور باشد.
صفاتیان اظهار داشت: برنامه درمان با متادون یکی از برنامه‌های بسیار مهم و خاص است که باید به آن توجه ویژه‌ای شود. اگر دارو به داروخانه‌ها منتقل شود، این می‌تواند به معنای پایان کار مراکز درمانی باشد و این یک میلیون نفر به تدریج از درمان خارج شده و به سمت مواد مخدر یا مواد جدید روی خواهند آورد.
این تحلیلگر مسائل اعتیاد در ادامه خاطرنشان کرد: نکته بعدی فعال کردن سازمان‌های مردم نهاد است. هر چه بیشتر سازمان‌های مردم نهاد و بخش خصوصی را در این سیستم درگیر کنیم، به نفع بهبود وضعیت درمان اعتیاد خواهد بود. این سازمان‌ها می‌توانند به عنوان حامیان و تسهیل‌کنندگان در فرآیند درمان عمل کنند و به افزایش اثربخشی برنامه‌ها کمک کنند. باید از سیستم مراکز دولتی استفاده کنیم و سیستم‌های بیمه در ایران را تقویت کنیم.
وی افزود: طبق ماده ۱۶ قانون مبارزه با مواد مخدر، وزارت رفاه موظف است که معتادان را تحت پوشش برنامه‌های درمانی قرار دهد، اما متأسفانه این کار به‌طور کامل انجام نمی‌شود. همچنین، بیمه‌های تکمیلی نیز به‌طور مؤثر در این زمینه عمل نمی‌کنند. در مورد مراکز درمان اجباری که در ایران وجود دارد، هزینه‌های زیادی در طول سال صرف می‌شود. سوال این است که این مراکز چقدر مؤثر هستند؟ اینجا نیاز به یک طرح تحقیقاتی داریم که به بررسی این موضوع بپردازد و ارزیابی دقیقی از عملکرد این مراکز ارائه دهد.
صفاتیان بیان داشت: در حوزه برنامه‌های پیشگیری نیز، بودجه‌هایی به سازمان‌ها اختصاص می‌دهیم، هرچند که این بودجه‌ها به نسبت کم هستند. ستاد مبارزه با مواد مخدر یکی از وظایفش این است که در حوزه بودجه‌گیری در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی ورود کند و با صحبت و تعامل، بودجه‌های بیشتری را به‌دست آورد و آن‌ها را هدفمند کند.
وی عنوان داشت: متأسفانه برنامه‌های پیشگیری ما به اندازه کافی قوی نیستند. البته این ضعف در برنامه‌های پیشگیری در بسیاری از کشورها وجود دارد و مختص ایران نیست. بنابراین، باید به دستگاه‌ها ورود کنیم و بررسی کنیم که کدام برنامه‌ها در حوزه پیشگیری موفق بوده‌اند و آن‌ها را فعال کنیم.
مدیر کل درمان سابق ستاد با اشاره به اینکه برنامه‌های پیشگیری قدیمی باید کنار گذاشته شوند، گفت: به‌جای آن، تمرکز بیشتری بر روی مواد روانگردان و جدید داشته باشیم. ما شاهد افزایش کشفیات هستیم، اما نکته مهم این است که در آن سوی خط، تولید مواد مخدر نیز در حال افزایش است و مواد مخدری بیشتری وارد کشور می‌شود. به‌عنوان مثال، در عراق، تولید ماده روانگردان کاپتاگون به شدت در حال افزایش است و این یک زنگ خطر برای ماست. همچنین، کشت حشیش در عراق نیز به میزان بسیار زیادی در حال انجام است. این مسائل نشان می دهد که به یک رویکرد کلان و استراتژیک در برنامه‌ریزی‌ها نیاز داریم.
این کارشناس اعتیاد در ادامه تحلیل خود گفت: از نظر من، ستاد مبارزه با مواد مخدر باید به‌طور جدی به این موضوعات بپردازد. یازده سال در این ستاد بودم و در آن زمان، قدرت ستاد بسیار زیاد بود و مدیران از هر سازمان و نهادی به جلسات می‌آمدند و کارشناسان احساس می‌کردند که اینجا مانند خانه خودشان است. اما اکنون، بسیاری از کارشناسان بزرگ در حوزه اعتیاد ممکن است ارتباط کمتری با ستاد داشته باشند و این موضوع نیاز به توجه و بازنگری دارد. باید تلاش کنیم تا ارتباطات و همکاری‌ها را تقویت کنیم و به‌ویژه در زمینه مواد روانگردان، برنامه‌های مؤثری را طراحی کنیم تا بتوانیم از بروز بحران‌های جدی جلوگیری کنیم.
وی تاکید کرد: واقعاً این موضوع بسیار مهم است که کارشناسانی که به ستاد مبارزه با مواد مخدر می‌آیند، تجربه و دانش کافی داشته باشند. وقتی کارشناس جدیدی مثلا می‌گوید که فقط سه ماه سابقه دارد و از سازمان دیگری آمده، این نشان‌دهنده نیاز به تعریف جایگاه افراد و تجربه آن‌ها در جلسات است. باید افرادی با تجربه و سابقه در این حوزه در جلسات حضور داشته باشند تا بتوانند به‌طور مؤثر در بحث‌ها شرکت کنند و نظرات ارزشمندی ارائه دهند.
صفاتیان تاکید کرد: نکته بعدی این است که جلسات ستاد مبارزه با مواد مخدر باید با حضور رئیس‌جمهور برگزار شود. رئیس‌جمهور به عنوان رئیس ستاد مبارزه با مواد مخدر در کشور، می‌تواند تأثیر زیادی بر روی تصمیمات و مصوبات داشته باشد. متأسفانه، در بسیاری از جلسات، تنها یکی یا دو وزیر حضور دارند و بقیه فقط معاونان وزیر هستند. این موضوع می‌تواند به مشکلات قانونی و حقوقی منجر شود و مصوبات را دچار اشکال کند.
صفاتیان خاطرنشان کرد: حضور رئیس‌جمهور در جلسات ستاد می‌تواند به تأمین بودجه‌های لازم کمک کند. وقتی رئیس‌جمهور در جلسات حضور دارد و نامه‌ای را امضا می‌کند، این موضوع می‌تواند فشار زیادی بر روی دستگاه‌ها ایجاد کند و به تأمین منابع مالی و اجرای برنامه‌ها کمک کند. بنابراین، برگزاری جلسات در سطح بالاتر و با حضور مقامات ارشد می‌تواند به بهبود وضعیت مبارزه با مواد مخدر و افزایش اثربخشی برنامه‌ها کمک کند.
