گزارشی از یک پروژه میان‌رشته‌ای برای بازآفرینی فوتبال ایران؛
چگونه فوتبال به پیشران اقتصاد، فرهنگ و دیپلماسی تبدیل می‌شود؟
در حالیکه فوتبال ایران سال‌هاست با چالش‌های زیرساختی، مدیریتی و فنی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، یک پروژه میان‌رشته‌ای با رویکردی علمی و بومی، نقشه راهی برای تحول زیرساختی، حرفه‌ای‌سازی و میزبانی بین‌المللی ترسیم کرده است.
به گزارش ایلنا، فوتبال در ایران تنها یک ورزش پرطرفدار نیست؛ بلکه پدیده‌ای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است که با زندگی روزمره میلیون‌ها ایرانی گره خورده است. با این حال، کاستی‌ها و کمبودهای زیرساختی و مدیریتی، سال‌هاست که مانعی جدی در مسیر پیشرفت آن بوده‌اند.
طبق داده‌های موجود، از میان بیش از ۵۰۰ زمین رسمی فوتبال کشور، تنها ۱۶ درصد زمین‌ها از استانداردهای ایمنی و فنی لازم برای میزبانی مسابقات ملی برخوردارند. افزون بر آن، بیش از ۷۰ درصد ورزشگاه‌های بزرگ کشور، قدمتی بالای ۲۵ سال دارند و فاقد سامانه‌های هوشمند، نورپردازی استاندارد یا صندلی‌های ایمن‌اند.
تجربه‌های تلخ فوتبال ایران
در سال‌های اخیر، فوتبال ایران بارها قربانی کمبود زیرساخت‌های حرفه‌ای شده است. نبود استادیوم‌های مجهز و ایمن، فقدان کمپ‌های تخصصی تمرینی، کمبود تجهیزات پزشکی ورزشی و عدم وجود امکانات مناسب اقامتی برای تیم‌ها و هواداران، موجب لغو یا تعویق مسابقات، برگزاری بازی‌های بدون تماشاگر و نارضایتی تیم‌ها و هواداران شده و این‌ها، تنها بخشی از پیامدهای این نارسایی‌هاست.
طبق آمارهای غیر رسمی، ده‌ها مسابقه لیگ و بازی بین‌المللی در یک دهه اخیر به دلیل مسائل و مشکلات زیرساختی، تغییر مکان داده یا بدون حضور تماشاگر برگزار شده‌اند، رخدادهایی که نه تنها اعتبار فوتبال ایران را در رسانه‌های بین‌المللی خدشه‌دار کرده، بلکه بر کیفیت بازی‌ها، سلامت بازیکنان و تجربه هواداری نیز سایه افکنده‌اند.
جوانان دانشگاهی؛ معماران تحول فوتبال
گروهی از پژوهشگران جوان دانشگاهی با همکاری جمعی از متخصصان حوزه طراحی، مدیریت و فناوری، طرحی جامع با عنوان «طرح توسعه زیرساخت‌های فوتبال ایران» را ارائه کرده‌اند.
سرپرستی این پروژه بر عهده علیرضا جباری‌زادگان، مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه طراحی ورزشی است. تیم پژوهشی متشکل از آمیتیس پسندیده، آتنا صباغیان، پری‌ناز میثاقی، سارا مشهدبان کوچک‌سرائی، مبینا اسدی، شبنم نرمی‌زاده و امین صفا، با ترکیبی از دانش معماری، شهرسازی، فناوری و مدیریت، به دنبال ارائه مدلی علمی و بومی برای تحول در زیرساخت فوتبال کشور هستند.
پنج محور تحول؛ از زمین خاکی تا دیپلماسی ورزشی
این طرح جامع، با محوریت پنج حوزه کلیدی به شرح زیر طراحی شده است.
۱. زیرساخت‌های ورزشی
- ساخت ۱۵ استادیوم هوشمند ورزشی در پهنه‌های جغرافیایی منتخب
- نوسازی و تجهیز ۲۰ ورزشگاه تا سطح استاندارد AFC و FIFA
- اجرای سامانه‌های روشنایی ۲۵۰۰ لوکس، VAR، دوربین‌های امنیتی و کنترل هوشمند ورود به ورزشگاه‌ها
- بازسازی زمین‌های چمن با سیستم‌های آبیاری هوشمند و فیلترهای ضد آلودگی
- احداث ۶ کمپ تمرینی مجهز به زمین‌های چمن طبیعی و مصنوعی، سالن بدن‌سازی، استخر شنا و سامانه آنالیز خودکار عملکرد بازیکنان
۲. زیرساخت‌های اقامتی
- طراحی ۱۲ مرکز اقامتی ورزشی در مجاورت ورزشگاه‌ها
- اجرای کمپ‌های موقت با ظرفیت ۱۰ هزار تخت برای هواداران و خبرنگاران
- استقرار مراکز تغذیه ورزشی و خدمات رفاهی پیرامون ورزشگاه‌ها
۳. زیرساخت‌های حمل‌ونقل
- طراحی مسیرهای اختصاصی تردد تیم‌ها و داوران با پشتیبانی پلیس راهور
- پیش‌بینی افزایش ۳۰ درصدی ظرفیت حمل‌ونقل عمومی در روزهای برگزاری مسابقات
- احداث پارکینگ‌های هوشمند طبقاتی مجهز به سیستم خروج اضطراری در اطراف ورزشگاه‌ها
۴. زیرساخت‌های مدیریتی و فناوری
- سامانه ملی مدیریت مسابقات فوتبال ایران (IMMS) شامل بلیت‌‌فروشی، کنترل امنیتی و پخش زنده
- هوشمندسازی داده‌های بازیکنان، داوران و تیم‌ها برای ارزیابی عملکرد
- اتصال استادیوم‌ها به شبکه ملی داده‌های ورزشی
۵. زیرساخت‌های فرهنگی و تفریحی
- احداث موزه فوتبال ایران، مراکز فرهنگی و فروشگاه‌های هواداری رسمی
- طراحی فضاهای خانوادگی و تفریحی پیرامون ورزشگاه‌ها برای ارتقای تجربه هواداری
- توسعه تعامل فرهنگی از طریق برگزاری جشنواره‌ها، برنامه‌ها و رویدادهای مشترک با حضور گردشگران ورزشی
ایران در جمع ۵ میزبان برتر آسیا
پژوهشگران این طرح معتقدند اجرای کامل آن می‌تواند اثرات چندوجهی به شرح زیر در سطح ملی داشته باشد.
۱. زیرساختی: افزایش ۵۰ درصدی ظرفیت استادیوم‌های استاندارد در ۱۰ سال
۲. اقتصادی: ایجاد ۱۲ هزار فرصت شغلی مستقیم و ده‌ها هزار فرصت شغلی غیر مستقیم
۳. گردشگری ورزشی: جذب سالانه ۶۰ هزار گردشگر خارجی برای حضور در رویدادهای ورزشی
۴. اجتماعی و فرهنگی: رشد ۴۰ درصدی مشارکت عمومی در فوتبال همگانی
۵. دیپلماسی ورزشی: ارتقای جایگاه ایران در میان ۵ کشور برتر آسیا از نظر میزبانی مسابقات ورزشی
آغاز فصل جدید فوتبال ایران
علیرضا جباری‌زادگان، سرپرست این پروژه پژوهشی در گفت‌وگو با ایلنا تأکید کرد: «ما در این طرح، فوتبال را صرفاً از منظر ورزشی ندیدیم، بلکه آن را به عنوان یک سامانه توسعه ملی در نظر گرفتیم؛ سیستمی که می‌تواند همزمان در حوزه اقتصاد، فرهنگ، سلامت و دیپلماسی اثرگذار باشد.»
جباری‌زادگان خاطرنشان کرد: «طرح جامع توسعه زیرساخت‌های فوتبال ایران، پاسخی دقیق به کاستی‌ها و کمبودهایی است که سال‌ها فوتبال کشور را با چالش روبه‌رو کرده‌اند. با اجرای این طرح، ایران می‌تواند به یکی از مقاصد اصلی میزبانی مسابقات بین‌المللی در آسیا تبدیل شود.»
