بررسی آخرین وضعیت خصوصی سازی سرخابی‌ها؛ واگذاری برای رهایی از ورشکستگی
بحث واگذاری سرخابی‌های پایتخت این روزها بار دیگر داغ شده است.
به گزارش ایلنا، این روزها بحث بر سر آغاز فرایند خصوصی‌سازی پرسپولیس و استقلال بار دیگر داغ شده است. تقریبا به فاصله هر یک روز در میان خبر یا اظهار نظری شنیده می‌شود و این در حالی است که بحث خصوصی سازی به طور کلی در همه حوزه‌ها داغ شده است و این مساله با توجه به عدم دستیابی به اهداف سال ۹۸، اصلا عجیب نیست. در این میان البته بین سخن گفتن درباره انجام کاری و انجام درست و دقیق آن تفاوت اساسی وجود دارد.
این روزها هم باید خوشحال باشیم که قرار است این مهم به انجام برسد و هم باید نگران بابت اتفاقاتی که روی می‌دهد و بیم آن می‌رود بعضی از مهمترین مسایل نادیده گرفته شود. این مساله می‌تواند برای پرسپولیس جدی‌تر باشد و اصلا این‌طور که تصور کنیم اتفاقات برای پرسپولیس و استقلال مشابه خواهد بود.
* فرمان رییس‌جمهور علیه تابوی واگذاری پرسپولیس
از آخرین اخبار در حوزه خصوصی‌سازی به دستورالعمل رییس‌جمهور به وزیر اموراقتصاد دارایی مربوط می‌شودکه طی آن دستور داده شد؛ سریعا طبق مصوبه اخیر دولت، سازوکار عرضه سهام بنگاه هایی که در اختیار دولت، نهادهای عمومی و نیروهای مسلح هستند، در بورس فراهم شود. طبعا پرسپولیس هم با وجود حساسیت‌های خاصی که نسبت به آن وجود دارد، از این قاعده مستثنی نیست. باید داد این دستور حداقل در این حوزه، آن تابویی که وجود دارد را کنار خواهد زد یا نه؟
قبل از هر گونه جانبداری از این رویداد یا عدم ان باید توجه داشته باشیم که پرسپولیس با این شکل دولتی بودن دو سر سوخت است اما بعضی اشتباهات در فرایند واگذاری سهام می‌تواند حکم از چاله درآمدن و به چاه افتادن باشد. پس صرفا انجام این کار به معنای راه نجات نیست. در وهله کنونی انجام این‌کار با هر کمیت و کیفیت می‌تواند برای همیشه سند خصوصی‌سازی دو باشگاه را به نام دولت کنونی بزند. ضمن آن که تسریع خصوصی‌سازی می‌تواند راهی برای جبران بعضی در‌آمدهای دیگر دولت باشد که با توجه به تحریم‌ها و کرونا، تحقق نمی‌یابد. پس هنوز برای ذوق کردن خیلی زود است.
* راهی با گذر از حساسیت‌های پیدا و پنهان
برای گذر از این تابو البته راهکارهایی از سوی دولت اتخاذ شده است. طبق آخرین مصوبه هیات وزیران در خصوصی‌سازی پرسپولیس و استقلال قرار بر واگذاری صد در صدی سهام است ولی جدای از این‌که به نظر نمی‌رسد تا سالهای سال واگذاری صددرصدی اتفاق بیفتد، لزومی هم ندارد این امر به یکباره اتفاق بیفتد.
دولت باید برای تحقق این امر شرایط ورود دو باشگاه به یکی از بازارهای بورس یا فرابورس را فراهم می‌آورد. انجام این امر برای دو شرکت زیان‌ده که هیچ دورنمایی برای سود آوری ندارند و حداقل برای پرسپولیس با کاهش شدید درآمد و افزایش زیان‌دهی در سال مالی منتهی به پایان خرداد ۹۹ پیچیده‌تر هم خواهد شد، آسان نیست ولی هر قانونی یک ضد قانون هم دارد. راهکار اندیشیده شده در این ارتباط پیش از این‌ها مطرح شده بود و آن هم افزایش دارایی‌ها است تا آن‌جا که حداقل با بدهی‌ها سر به سر شود.
جمعه شب نیز علیرضا صالح ،رییس سازمان خصوصی‌سازی، عنوان کرد: این دو شرکت مشمول ماده ۱۴۱ هستند، ولی اگر کار واگذاری ورزشگاه‌ها به آن‌ها انجام شود، آن‌ها از ورشکستگی خارج می‌شوند. البته برای پرسپولیس دارایی‌های دیگری هم اعلام می‌شود. مثلا آپارتمان‌هایی که چندی پیش هم صحبتش به میان امده بود. همچنین ۷۰ درصد از سهام شرکت صدرا سیستم پاسارگاد هم از جمله دارایی‌های باشگاه خوانده می‌شد که هنوز وضعیت این موارد به صورت شفاف اعلام نشده است.
در شرایط کنونی به نظر می‌رسد وارد کردن دو باشگاه به بازار بورس و واگذاری درصد اندکی از سهام که باید دید آن را هم چه افرادی در اختیار می‌گیرند، یکی از راه‌های کم کردن حساسیت‌ها و گذر از تابوی عدم واگذاری باشد.
* سهامدارانی بدون دغدغه مالی
داغ شدن بحث خصوصی‌سازی پرسپولیس و استقلال، از اولین روزهای سال۹۹ با اظهار نظر مسعود سلطانی‌فر شکل گرفت و پس از آن نیز، هیات واگذاری شرکت‌های دولتی، در اولین جلسه سال جدید در وزارت امور اقتصاد و دارایی با حضور وزرای اقتصاد، ورزش و جوانان، دادگستری و نیز رییس سازمان خصوصی‌سازی، نمایندگان اتاق بازرگانی و سازمان بورس اوراق بهادار برگزار شد، برنامه اجرایی پیشنهادی سازمان خصوصی‌سازی برای واگذاری قطعی دو باشگاه استقلال و پرسپولیس در سال ۱۳۹۹ مورد بحث و بررسی قرار گرفت و به تصویب رسید.
این درحالی است که رییس سازمان خصوصی‌سازی در اظهارات خود می‌گوید تغییرات مدیریتی در پرسپولیس از دلایل تاخیر در انجام بعضی امور بوده است. با این فرض یک پارادوکس تمام عیار است که از یک سو این همه بر تعجیل خصوصی‌سازی تاکید می‌شود و از جهت دیگر هیات مدیره باشگاه عملا طبق موازین قانونی از درجه اعتبار خارج شده است و وزارت ورزش و جوانان برای حل این مشکل کاری نمی‌کند. اقدامی که قرار است صورت بگیرد از جهت رعایت مصالح خود پرسپولیس تا چه میزان حساب شده است.
رییس سازمان خصوصی سازی می‌گوید هر شرکتی برای ورود به بورس، باید برنامه سه ساله داشته باشد. پرسپولیسی که از این هفته تا هفته بعد نمی‌داند چه می‌کند واقعا چگونه برنامه سه سالهای دارد؟ ایا این برنامه بیش از چند برگه کاغذ است؟ نتیجه این تضاد‌ها در آینده باشگاه و سهام آن چه خواهد بود؟ آیا ممکن است پرسپولیس سر از بازارهای فرعی فرابورس در بیاورد؟
داد و ستد در فرابورس، به‌طور مستقیم بین دو طرف بدون هیچ گونه نظارتی از جانب یک بورس انجام می‌گیرد. فرابورس در مقابل داد و ستد بورسی که در بازارهای سازمان یافته رخ می‌دهد، قرار دارد و البته بر اساس توضیحات رییس سازمان خصوصی‌سازی قرار نیست چنین اتفاقی روی دهد. چون وی از عرصه ۵ درصد سهام برای کشف قیمت سهام سخن می‌گوید. سهام‌هایی که خریدارانش هر دغدغه‌ای هم داشته باشند بعید است دغدغه ارزش سهام و سود سهام را داشته باشند. این رفتار در هیچ یک از فرمول‌های اقتصادی و بورسی دیده نمی‌شود.
* پرسپولیس در کنار ۲۶۳ شرکت در اولویت واگذاری
نکته قابل تامل این‌که در بهار هرسال همیشه خبرهای هیجان‌برانگیزی درباره واگذاری سهام شرکت‌های دولتی توسط سازمان خصوصی‌سازی به گوش می‌رسد. در حال حاضر، ۴۳۰ بنگاه دارای اولویت عرضه و یا مشمول واگذاری وجود دارد. پرسپولیس و استقلال شامل بنگاه‌های دارای اولویت عرضه هستند که بالغ بر ۲۶۴ بنگاه می‌شوند. البته این اولین بار نیست که پرسپولیس و استقلال در چنین فهرستی قرار می‌گیرند. وزارت ورزش و جوانان به تنهایی در این فهرست ۲۹ بنگاه را از مجموعه انقلاب و پیست‌های اسکی شمشک و دیزین تا پرسپولیس و استقلال در اختیار دارد. پس ، آن جلسه‌ای که گفته شد فقط مربوط به این دو باشگاه نبوده‌است.
* سهام پرسپولیس یا سهام پیروزی مالک برند پرسپولیس
واما نگرانی‌ها امری طبیعی است. تا اکنون هر‌آن‌چه واگذار می‌شد، پای سرمایه کشور و البته انسان‌ها و خانواده‌هایی را به میان می‌کشید که در مجموعه‌ها مشغول به کار بودند اما حالا صحبت از مجموعه‌هایی است که ده‌ها میلیون نفر روی سرنوشت ان ها حساس هستند. در این شرایط حداقل در حوزه پرسپولیس، یک مشکل لاینحل باقی مانده است. پیروزی یا پرسپولیس؟ در مورد استقلال تکلیف روشن است ولی در مورد پرسپولیس این‌طور نیست.
به صورت کلی گفته می‌شود که شرکت پیروزی مالک برند پرسپولیس است و هر کسی که مالک پیروزی باشد، مالکیت برند پرسپولیس را هم در اختیار می‌گیرد. ما اسناد مالی و حسابرسی و اسناد تحویل شده به سازمان خصوصی‌سازی را دیدیم و در آن جا به موردی برنخوردیم که برند پرسپولیس را جزو اموال موسسه یا شرکت پیروزی آورده باشند. شاید با توجه به مالکیت شرکت بر برند پرسپولیس در ثبت علائم تجاری، عنوان شود که حساسیت ما بی دلیل است ولی محتمل است که رد اینده مشکل ساز شود. این دوگانگی به چه دلیل وجود دارد؟
* موسسه یا شرکت؟
نکته دیگر این که در اسناد تحویل شده به سازمان خصوصی‌سازی هم شرایط متفاوتی برای دو باشگاه وجود دارد. در مورد استقلال، اساسنامه شرکت استقلال در مدارک رویت می‌شود ولی در مورد پرسپولیس به اساسنامه موسسه فرهنگی ورزشی پیروزی(پرسپولیس) مصوبه آبان سال ۱۳۸۱ بر می‌خوریم! این در حالی است که باشگاه پرسپولیس اولین باشگاه در ایران بود که از دارای اساسنامه شرکتی شد و پس از توصیه کنفدراسیون بود که این اساسنامه به عنوان فرمت استاندارد در اختیار دیگر باشگاه‌ها قرار گرفت و اصولا اساسنامه باشگاه استقلال را از روی آن نوشتند. ضمن ان که از مدت‌ها قبل از حداقل معیار‌های دریافت مجوز حرفه‌ای برخورداری از چنین اساسنامه‌ای بود و تردیدی در وجود آن برای باشگاه وجود ندارد.
این قبیل مسایل این نگرانی را ایجاد می‌کند که شاید مسوولان در امر خصوصی‌سازی در جوانب امر و پیامدهای هر موضوع برای آینده ، دقت نظر لازم را به کار نگیرند و میلیون‌ها هوادار، سال‌ها بعد با اعمالی انجام شده روبرو شوند.
مهدی وفامنش
