زنجیره تأمین صنعت لوله و پروفیل فلج شده است/فقط ۱۵ درصد ظرفیت فعال است

آنوش رحام، دبیر سندیکای تولیدکنندگان لوله و پروفیل فولادی ایران در گفتگو با خبرگزاری ایلنا با اشاره به سابقه این سندیکا اظهار کرد: این مجموعه  از سال ۱۳۵۱ فعالیت دارد و یکی از قدیمی‌ترین تشکل‌های صنعتی و صادراتی کشور محسوب می‌شود. این سندیکا ۳۵۰ عضو دارد، اما تنها ۱۵ درصد از ظرفیت اسمی تولید فعال است. کمبود مواد اولیه، به‌ویژه ورق فولادی و توزیع ناعادلانه آن، مهم‌ترین عامل این وضعیت است.

به گفته وی، رانت‌ها و سهمیه‌های رانتی در بورس کالا باعث حذف بسیاری از تولیدکنندگان از چرخه رقابت شده‌اند.

وابستگی زیرساخت‌های ملی به لوله و پروفیل

رحام با تأکید بر نقش استراتژیک صنعت لوله و پروفیل در توسعه کشور، گفت: در حال حاضر ۷۴۰ هزار کیلومتر شبکه گازرسانی شهری، ۴۸ هزار کیلومتر خطوط انتقال گاز، ۷۰۰ هزار کیلومتر شبکه آبفا و ۴۷ هزار کیلومتر خطوط انتقال آب در کشور وجود دارد که حداقل ۳۰ درصد آن وابسته به محصولات این صنعت است.

وی گفت: این حجم شبکه، ایران را در کنار کشورهایی مانند آمریکا و روسیه قرار می‌دهد. اما در حالی که چنین نقشی بر عهده صنعت لوله و پروفیل است، تولیدکنندگان آن با بحران‌های جدی مواجه‌اند.

با ظرفیت تولید ۲۲ میلیون تن،  تنها ۵ میلیون تن تولید می‌شود

به گفته دبیر سندیکا، ایران ظرفیت تولید ۲۲ میلیون تن لوله و پروفیل فولادی را دارد، اما فقط ۴ تا ۵ میلیون تن تولید می‌کند.

وی صدور بی‌رویه مجوزهای تولید را از دیگر چالش‌ها عنوان کرد  و توضیح داد: ورق موردنیاز فقط ۴۰ درصد توسط فولاد مبارکه تأمین می‌شود و الباقی از شرکت‌هایی مانند گیلان تهیه می‌شود که این وضعیت باعث شده واحدها فقط با ۱۰ تا ۱۵ درصد ظرفیت تولید کنند.

رحام افزود: حدود ۷۰ درصد از تولیدات توسط تنها ۳۰ شرکت تأمین می‌شود و این تمرکز ناشی از ناتوانی دیگر واحدها در تأمین مواد اولیه است.

سقوط صادرات به دلیل سیاست‌های ارزی

رحام در ادامه با اشاره به افت صادرات گفت: در سال ۱۴۰۰ کاهش تعرفه واردات ورق در کمیسیون ماده یک تصویب شد، اما نوسانات ارزی، صدور مجوزهای بی‌ضابطه و استفاده از کارت‌های بازرگانی یک‌بارمصرف موجب توقف صادرات واقعی شدند.

وی با بیان اینکه عمده صادرات محصولات فولادی به کشورهای عراق و حوزه CIS صورت می‌گرفت، گفت: سهم صادرات لوله و پروفیل از کل صادرات فولاد طویل کشور، حدود ۵۰۰ میلیون دلار بود. اما اکنون، این عدد به شدت افت کرده و صادرات صرفاً از طریق کارت‌های بازرگانی انجام می‌شود؛ در واقع تولیدکننده واقعی دیگر در فرآیند صادرات حضور ندارد.

منشأ ۷۰ درصد مشکلات، در داخل کشور است

دبیر سندیکای تولیدکنندگان لوله و پروفیل تأکید کرد: حدود ۷۰ درصد مشکلات این صنعت ناشی از ساختار معیوب داخلی است و  تنها ۳۰ درصد مسائل مربوط به تحریم، نقل و انتقالات ارزی، بیمه و حمل‌ونقل است.

وی گفت: بورس کالا که باید ابزار شفاف‌سازی قیمت و ایجاد بازار رقابتی باشد، به‌دلیل ساختار توزیعی نامناسب وزارت صمت، به محلی برای سهمیه‌بندی تبدیل شده است. دفاتر تخصصی نیز با صدور بخشنامه‌های محدودکننده به جای تسهیل تولید، مسیر را دشوارتر کرده‌اند.

تنظیم بازار؛ مانع توسعه

رحام رویکرد وزارت صمت را تنظیم‌محور و مانع توسعه دانست و گفت: مأموریت‌های اصلی مانند توسعه صنایع و صادرات، به حاشیه رفته‌اند. دخالت‌های دستوری و قیمت‌گذاری‌های غیرواقعی، برخلاف تجارب جهانی است و موجب شده سازمان‌هایی مانند توسعه تجارت، به نهادی برای تولید مقررات بازدارنده تبدیل شوند.

وی افزود: اجزای زنجیره تولید از جمله مواد اولیه، انرژی، ماشین‌آلات و کالاهای واسطه‌ای، همگی دچار اختلال هستند و مشکل اصلی، نبود یک ساختار تصمیم‌گیری کارشناسی است.

مشاورانی که نقش قانون‌گذار یافته‌اند

رحام از عملکرد برخی مشاوران وزیر صمت به شدت انتقاد کرد و گفت: مشاورانی که حتی مجاز به مکاتبه با معاون وزیر نیستند، اکنون با سربرگ وزارتخانه دستورالعمل‌هایی صادر می‌کنند که هم‌تراز با مصوبات هیئت وزیران است.

وی تأکید کرد: بسیاری از این مصوبات با ماده ۲۲ قانون احکام دائمی مغایرت دارند و امکان برنامه‌ریزی را از تولیدکننده گرفته‌اند.

فرصت‌سوزی در حوزه انرژی خورشیدی

وی به تجربه ناموفق تأمین انرژی از طریق پنل‌های خورشیدی اشاره کرد و گفت: بین سال‌های ۹۸ تا ۱۴۰۰ برخی تولیدکنندگان برای تأمین انرژی اقدام به واردات تجهیزات خورشیدی کردند، اما وزارت صمت و نیرو، با رد ۹۰ درصد درخواست‌ها، مانع واردات شدند.

رحام افزود: اگر آن زمان از این تصمیمات حمایت می‌شد، امروز ۲۰ تا ۳۰ درصد انرژی موردنیاز صنایع قابل تأمین بود. اما نه‌تنها حمایت نشد، بلکه با مانع‌تراشی، چشم‌انداز انرژی صنایع با چالش مواجه شد.

راه نجات؛ اعتماد به تولید و تأمین پایدار

دبیر این سندیکا در پایان با اشاره به اینکه لوله و پروفیل شاهرگ زیرساختی کشور است، گفت: برای جلوگیری از بحران بزرگ‌تر باید به تولیدکننده اعتماد کرد، زنجیره تأمین را اصلاح کرد و صادرات را توسعه داد.

وی تأکید کرد: تنظیم بازار راه نجات صنعت نیست. باید تصمیم‌گیری‌های کارشناسی، ثبات در مقررات ارزی، توزیع عادلانه مواد اولیه و حمایت از توسعه واقعی، جایگزین رویه‌های دستوری شود.