در رونمایی از کتاب مطرح شد:
سیاستمداران باید جغرافیدان و فیلسوف باشند/ ایران جغرافیایی دارد که در آن کار اجباری در شان انسان نیست/ «جغرافیای جامع ایران» می‌تواند مرجعی برای تدوین قوانین در مقیاس سرزمینی باشد
در آیین رونمایی از مجموعهٔ پنج‌جلدی «جغرافیای جامع ایران» بر لزوم توجه به سرزمین ایران که تمدنی کهن در آن شکل گرفته و این مهم که سیاستمداران باید جغرافیدان و در نهایت فیلسوف باشند، تاکید شد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، با توجه به تشدید موج سوم بیماری کرونا و اهمیّت حفظ سلامت، آیین رونمایی از مجموعهٔ پنج‌جلدی «جغرافیای جامع ایران» به‌صورت آنلاین با حضور کاظم موسوی بجنوردی، عباس سعیدی و فرهاد عزیزپور روز دوشنبه ۱۴ مهر برگزار شد.
کاظم موسوی بجنوردی در این مراسم درخصوص چگونگی روند شکل‌گیری مجموعهٔ پنج‌جلدی «جغرافیای جامع ایران» گفت: برای آنکه هویت ایران و ایرانی را که شاید اولین امپراتوری جهان را تشکیل داد و بر معارف بشری افزود و اینکه بگوییم چگونه سرزمینی است، این مهم آغاز شد درحالیکه این کار تاکنون انجام نشده بود. البته در مجموعه «تاریخ جامع ایران» مفصل درخصوص تاریخ آغاز تا پایان دوره قاجار را نوشته بودیم و دوره‌های معاصر بعدی هم به دنبال آن خواهد آمد، اما کتابی که در آن به این مهم بپردازد که در سرزمین ایران چگونه چنین تمدنی بوجود آمده انجام نشده بود.
او ادامه داد: ایران فرهنگی وسیع‌تر از ایران کنونی است و ایران کنونی نیز هسته اصلی این سرزمین است همواره مورد توجه بوده و هست. آنچه که الهام بخش ملت ایران است مورد توجه است و ما ایرانی‌ها تمدنی بسیار غنی داریم. به طور مثال در زمان کوروش با وجود آنکه بابل را گرفته بودند اما شهر را خراب نکردند و حتا برده‌ها یا اسرای یهودی را آزاد کردند درحالی که سایر ملل به محض حمله تمام یک شهر را ویران می‌کردند؛ این نشان از تمدن و فرهنگ غنی ایرانی‌ها دارد.
بجنوردی با اشاره به آنکه کوروش می‌گفت انجام کار اجباری در شان انسان نیست، یادآور شد: وقتی چنین فرهنگی در این سرزمین وجود داشت لازم دیدیم این جغرافیا را تالیف کنیم. دراین خصوص چیز مبهمی وجود ندارد. سرزمینی که چنین تاریخ درخشانی دارد باید در اختیار عموم قرار گیرد این کتاب پاسخگوی این نیاز است.
او تصریح کرد: این کتاب سندی است که می‌توانیم به آن استناد کنیم و یک کار علمی است. اساتیدی مانند عباس سعیدی مدیریت و سر ویراستاری آنرا برعهده داشتند و تعداد زیادی از متخصصین در این کار سهیم بودند و این کار بر روی ویرایش‌های بعدی بهبود خواهد یافت وهر چند سال یک بار ویرایش خواهد شد.
«جغرافیای جامع ایران» یک اثر ملی است
عباس سعیدی (مدیرعلمی مجموعهٔ پنج‌جلدی «جغرافیای جامع ایران») نیز در ادامه این نشست با اشاره به آنکه هنوز تصور عامه از جغرافیا آنگونه که باید باشد نیست، یا آور شد: سال‌هاست که جغرافیا ابعاد مختلفی دارد و علمی است جامع. در این مجموعه تمام ابعاد جغرافیا از جغرافیای طبیعی گرفته تا ابعاد جمعیتی، اجتماعی و اقتصادی و سیاسی و... مدنظر قرار گرفته و همچنین توضیح می‌دهد که همه جغرافی‌دانان که بیشتر منظور یونانیان هستند، از فلاسفه بودند و می‌گوید که سیاستمداران باید جغرافیدان باشند.
به گفته او، امروز از جغرافیای نوین صحبت به میان می‌آید. گاهی جغرافیای جهان و گاهی در سطح ملی و منطقه‌ای صحبت می‌شود. این مهم تمام ابعاد زندگی را شامل می‌شود. در این راستا تالیف مجموعهٔ پنج‌جلدی «جغرافیای جامع ایران» در دهه ۸۰ مطرح شد. در ابتدا قرار بود جغرافیا یک جلد از کتاب تاریخ جامع ایران باشد. بعدها پیشنهاد دادم که کافی نخواهد بود چراکه ابعاد مختلفی دارد که باید دیده شود. از این رو بعد از مشورت‌های انجام شده قرار شد طرح جغرافیای جامع ایران را تهیه کنیم.
سعیدی ضمن یادکردن از همکارانی که این گروه را یاری دادند، گفت: یاد افرادی همچون جزیره‌ای که پدر جنگل ایران خوانده می‌شود، مصطفی مومنی و... را گرامی می‌دارم و سپاسگزار همکارانمان هستم. تلاش خواهد شد نواقص احتمالی رفع شود و آنچه از قلم افتاده مورد بررسی قرار گیرد.
البته به گفته او، مجموعهٔ پنج‌جلدی «جغرافیای جامع ایران» اوایل دهه ۹۰ آماده بود اما از آنجایی که جغرافیا علم زنده‌ای‌ست و امروز را روایت می‌کند، بعد از سرشماری در سال ۹۵ کشور ناچار به اعمال تغییراتی در کتاب شدند که تاکنون به طول انجامید.
سعیدی معتقد است: سرزمین ایران ظرفیت‌های شگرفی برای کوه‌زایی و اقلیم دارد. همچنین مباحثی که به طبیعت ایران بازمی‌گردد در مجلدها مورد بررسی قرار گرفته و در ادامه جغرافیای تاریخی و اجتماعی و... را دربرمی‌گیرد و باید این مجموعه را باهم دید چراکه مسائل پی در پی به دنبال هم آمده‌اند و به هم مربوط هستند. ترجیح‌مان آن بود که کار یک اثر ملی باشد و توان علمی ما را در کشور نشان دهد. تنها دو نفر در این مجموعه هستند که ایرانی نیستند و مابقی افراد فعال در این پروژه ایرانی هستند. امیدوارم این روحیه در ما بیشتر و به درستی و منطقی تقویت شود که روی پای خودمان بایستیم اینکه اسم چند خارجی را اضافه کنیم و بگوییم سبب علمیت کار می‌شود، را قبول ندارم. خودمان باید سرزمین خودمان را به خودمان و دیگران معرفی کنیم. ما روح جغرافیای نوین هم در این مجموعه دمیدیم. اینکه چقدر موقف شدیم را جامعه علمی باید پاسخ دهد.
آمایش سرزمین باتوجه به جغرافیا
فرهاد عزیزپور نیز در ادامه با اشاره به توجه به طرح‌های آمایش گفت: این کتاب می‌تواند به ما کمک کند تا به قانونمندی ابعاد مختلفی که در کشور ما وجود دارد، پی ببریم. ما در کشورمان در این بخش با ضعف روبه رو بودیم و می‌توانیم با شناخت آن را در حوزه اقدام قرار دهیم. مجموعهٔ پنج‌جلدی «جغرافیای جامع ایران» می‌تواند منبع جامعی برای تدوین قانونمندی‌ها در مقیاس سرزمینی باشد و در حوزه کلان مورد توجه قرار گیرد.
او درخصوص رویکرد نوین جغرافیا گفت: در جغرافیای نوین در کشور ما، عمدتا از جغرافی‌دانان آلمانی و انگلیسی زبان که بیشتر نگاه آنها به جغرافیا در قالب علم فضاست، الهام گرفته شده است. وقتی از مفهموم فضا صحبت می‌شود عوامل اکولوژیکی و اجتماعی مورد توجه قرار می گیرد. در این خصوص شناخت و تحلیل نظام‌های فضایی را داریم. نظام مکانی و فضایی را مورد توجه قرار می‌دهیم. کاربردی بودن این علم بیشتر مورد توجه است. همچنین شناخت دقیقی که می توانیم از این اطلاعات برای برنامه ریزی توسعه سرزمین بهره جوییم باید مورد توجه قرار گیرد. البته در این نگاه تخصص گرایی که درعلم جغرافیای نوین اتفاق افتاده کمی به این حوزه صدمه نیز زده است چراکه باید نگاه یکپارچه به علم جغرافیا داشته باشیم.
بنابر اطلاعیهٔ قبلی مرکز دایٔرة‌المعارف بزرگ اسلامی، با وجود شرایط حساس کنونی، عرضه و فروش این مجموعه از صبح دوشنبه ۱۴ مهر آغاز خواهد شد و در اختیار علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت.
