برای گرم کردن فضای نقد جشنواره لازم نیست همدیگر را تکه پاره کنیم
دومین جلسه نقد و بررسی نمایش‌های به صحنه رفته بخش مسابقه صحنه جشنواره تئاتر دانشگاهی در حالی برگزار شد که کارشناسان حاضر در این نشست قبل از بررسی آثار به ارائه نقطه نظرات خود پیرامون جریان نقد تئاتر در کشورمان پرداختند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، دومین جلسه نقد و بررسی آثار نمایشی حاضر در بخش مسابقه صحنه بیست و دومین جشنواره بین‌المللی تئاتر دانشگاهی ایران جمعه شب (ششم اردیبهشت) با استقبال مخاطبان و گروه‌های شرکت کننده در محوطه عمارت «نوفل لوشاتو» برگزار شد.
در این نشست رفیق نصرتی (مدرس و پژوهشگر)، عرفان خلاقی (نویسنده، کارگردان و پژوهشگر)، جابر رمضانی (نویسنده و کارگردان)، مرتضی حسین‌زاده (بازیگر) و همایون حجازی (نویسنده، کارگردان و پژوهشگر) به بیان نقطه نظرات خود پیرامون دو نمایش «روزمرگی» به کارگردانی بهنام حسن‌پور و «مشق شب» به کارگردانی امیر نجفی پرداختند. این در حالی است که حاضران در برنامه، قبل از شروع نقد و بررسی دو نمایش جریان نقد در تئاتر کشورمان را مورد واکاوی و بررسی قرار دادند.
جابر رمضانی (نویسنده و کارگردان) در بخشی از این نشست با اشاره به فراموشی جریان نقد در تئاتر کشورمان بیان کرد: در دهه هشتاد بخش نقد تئاتر جریان فعال‌تری داشت که تئاتر ایران را واقعا تحت تاثیر خود قرار داد، اما امروزه ما در شرایطی هستیم که ضرورت نقد و خلاء آن به شدت حس می‌شود.
به اعتقاد رمضانی، دهه گذشته دهه حضور منتقدانی بود که شکل دهنده خوبی برای جریان نقد بودند اما امروزه فضا به گونه‌ای است که این جریان نقد در شرایط کمرنگ‌تری قرار گرفته است.
او ادامه داد: متاسفانه موضوع رفاقت منتقد با هنرمند یکی از مسائلی است که طی این سال‌ها در حوزه نقد وجود دارد و تبدیل به یک بحران شده است. گویی اینکه به‌نوعی منتقدان دوست دارند با آرتیست‌ها دوست باشند، یا بالعکس. به اعتقاد من باید در مناسبات حرفه‌ای، فضای دوستانه‌ای وجود داشته باشد اما قطعا چارچوب‌هایی در حوزه نقد باید باشد که اکنون نیست.
رمضانی خاطرنشان کرد: حتی گاهی شاهدیم برخی از منتقدان از کسی کارت هدیه دریافت می‌کنند تا هنرمندی را سرکوب کنند، یا برخی هنرمندان از منتقدان برای اجرای آثارشان دعوت کرده و به آنها هدایایی می‌دهند تا پس از تماشای تئاتر مورد نظرشان برای آنها مثبت بنویسند تا فروش کارشان بالا برود. این موارد جریان تئاتر کشورمان را تحت تاثیر خود قرار داده است.
رفیق نصرتی (منتقد و مدرس دانشگاه) نیز در این جلسه گفت: برای من جالب است که وقتی درباره نقد حرف می‌زنیم درباره اخلاق نقد هم می‌گوییم. دراین چارچوب باید به این موضوع اشاره کنم که برخی از دوستان هنرمند اساسا نقد نمی‌خوانند و یا اگر هم مطالعه‌ای در این زمینه دارند یا نقدهای کارهای خودشان یا نقدهای جنجالی را مطالعه می‌کنند.
نصرتی با بیان اینکه «بر این باورم هنوز ضرورت نقد را حس نمی‌کنیم» گفت: چون احساس می‌کنم ساز و کار هنر، مبتنی بر ساحت اندیشه نیست و هرچه قدر می‌گذرد از این فضا دورتر می‌شویم. وقتی در این چرخه به موضوع نقد می‌رسیم به واسطه وضعیت بحرانی که به آن اشاره شد هنوز تکلیف‌مان با این موضوع مشخص نیست.
او با ابراز خرسندی از استقبال مخاطبان و هنرمندان پیرامون جلسات نقد و بررسی آثار بخش مسابقه صحنه بیست و دومین جشنواره بین‌المللی تئاتر دانشگاهی ایران گفت: در کنار انتقاداتی که درحوزه نقد به آن اشاره کردم اما بسیار خوشحالم که نقد همچنان کار خود را انجام می‌دهد و این باعث خوشحالی است که طی این چند روز مخاطبان زیادی از جلسات نقد و بررسی به گونه‌ای استقبال کردند که واقعا برایم شگفت‌انگیز بود.
عرفان خلاقی (پژوهشگر، نویسنده و کارگردان) نیز در این برنامه بیان کرد: ما در جایی کار می‌کنیم که نامش میدان تئاتر است و در آن هر نوع صنفی وجود دارد. موضوع جدال در این میدان است که به آن هویت می‌دهد. حال این پرسش مطرح می‌شود که آیا این چرخش سرمایه نمادین وجود دارد یا نه؟ پاسخ به این پرسش موضوع مهمی است که می‌توان درباره آن بحث کرد.
خلاقی ادامه داد: ما اکنون در وضع بینابینی هستیم که در آن تنازع و جدال در حوزه نمادین وجود ندارد. این حوزه چیزهایی را می‌طلبد که می‌توانیم درباره آن صحبت‌های زیادی کنیم.
مرتضی حسین‌زاده (پژوهشگر و بازیگر) نیز پیش از نقد آثار نمایشی به صحنه رفته روز دوم جشنواره بیان کرد: به اعتقاد من، نقد از جهاتی ادامه یک اثر هنری است که همچنان به اثر می‌تواند پیشنهاد دهد. من نقد را همواره از این جهت دوست داشته و دارم چون برای یک کارگردان بحران و حاشیه می‌سازد. یعنی کارگردان دوست دارد نقد خوبی برای کارش نوشته شود و اگر این اتفاق نیفتاد فضای نقد وارد حاشیه‌ای می‌شود که در جهاتی هم می‌تواند تبدیل به بحران شود. البته در فضای رویدادی چون جشنواره تئاتر دانشگاهی لازم نیست برای گرم کردن فضای نقد همدیگر را تکه و پاره کنیم.
او افزود: اساسا یکی از امتیازات جشنواره تئاتر دانشگاهی در این دوره فضای پرهیجان و شورانگیزی است که به وجود آمده چراکه این فضای پر از شلوغی و هیجان در دوره‌های پیشین، قبل از جشنواره وجود داشت و اینکه دوباره شاهدیم جمعیت انبوهی پشت درهای تالار مولوی باقی می‌مانند و نمی‌توانند وارد تالار نمایش شوند آن‌چنان برایم جذاب است که به جای واژه نقد سعی می‌کنم به این فضا فکر کنم.
حسین‌زاده تصریح کرد: تئاتر قطعا همین است و این همه هیجان و انگیزه است که تئاتر را جلو می‌برد و به همین خاطر لازم نیست برای داغ‌تر کردن فضای نقد، این‌چنین خودمان را تکه و پاره کنیم. اگر چه به شدت معتقدم که تئاتر سه ضلع مخاطب، منتقد و گروه اجرایی هستند و صد البته حضور موثر این سه ضلع می‌تواند شرایط موثری را برای تئاتر دانشگاهی فراهم کند.
پس از این صحبت‌ها، کارشناسان حاضر در برنامه به نقد و بررسی آثار بخش مسابقه صحنه دومین روز از برگزاری بیست و دومین جشنواره بین المللی تئاتر دانشگاهی ایران پرداختند.
