دبیر اجرایی چهارمین دورۀ پایتخت کتاب ایران مطرح کرد؛
از ثبت تبلیغ کتاب روی محصولات لبنی تا توصیه‌های امام‌جمعه برای مطالعه/ معیارهای انتخاب پایتخت کتاب ایران کاملا با یونسکو همخوانی دارد
ابراهیم حیدری بیان کرد: اثر اصلی پایتخت کتاب حتما جذب بودجه نیست، یعنی اولویت در برنامه‌های پایتخت کتاب صرف بودجه گرفتن از فلان نهاد و ارگان نیست بلکه بالا بردن برنامه‌های کتابخوانی مدنظر است.
ابراهیم حیدری (دبیر اجرایی چهارمین دورۀ پایتخت کتاب ایران و روستاها و عشایر دوستدار کتاب) در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در پاسخ به این پرسش که سه شهری که تاکنون به عنوان پایتخت کتاب ایران معرفی شده‌اند تا چه حد توانسته‌اند زیرساخت‌های کتاب و کتابخوانی مانند کتابفروشی‌ها و کتابخانه‌های شهری را افزایش بدهند، گفت: در برنامه پایتخت کتاب ما چندین هدف را دنبال می‌کنیم که برخی زیربنایی و زیرساختی هستند و برخی دیگر کوتاه‌مدت یا مثلا اهداف ترویجی و تبلیغی. علاوه بر این‌ها بحث‌هایی مثل افزایش انگیزه و روحیه کتابخوانی، تشکل‌سازی در حوزه کتاب و ترویج کتابخوانی و ... هم در دستور کار این طرح و شهرهایی که به عنوان پایتخت کتاب ایران شناخته می‌شوند، قرار دارند. در مورد مسائلی مثل کمبود کتابفروشی در شهری مثل بوشهری باید در نظر داشته باشیم که برنامه‌ها و طرح‌های این شهر و در کل تمام شهرهایی که در این رویداد شرکت می‌کنند؛ یک‌ساله هستند و برنامه‌های بوشهر که سال ۹۵ ارائه شده؛ امسال در حال اجرا هستند.
حیدری افزود: کارهای زیربنایی مثل تاسیس و گسترس کتابفروشی‌ها، احداث کتابخانه و ... برنامه‌هایی هستند که نیازمند زمانی دست‌کم دو تا سه ساله هستند. در همین باره اقداماتی هم آغاز شده است. مثلا در تسهیلاتی که معاونت فرهنگی برای کتابفروشی‌ها درنظر رفته؛ شهرهای پایتخت کتاب ایران و شهرها و روستاهای دوستدار کتاب یا برگزیده‌های جشنواره‌های کتابخوانی در اولویت هستند و همین حالا هم درخواست‌هایی آمده که بررسی شده و چنانچه تامین اعتیار اتفاق بیفتد، نهایی می‌شود. یعنی در استفاده از تسهیلات ویژه برای کتابفروشی‌ها چندین و چند درخواست از بوشهر داریم که معاونت فرهنگی از آن‌ها حمایت می‌کند و پشتوانه این طرح‌ها برای افزایش کتابفروشی‌های در بوشهر و شهرهای پایتخت کتاب ایران نیز شهرداری‌ها هستند.
دبیر اجرایی چهارمین دورۀ پایتخت کتاب ایران اضافه کرد: از نظر سرانه کتاب و کتابخوانی هم در بوشهر باتوجه به شرایط خاصی که دارد یعنی ۶ ماه اول به دلیل گرما کار کردن سخت می‌شود، فعالیت‌های ترویجی در نیمه دوم سال ۹۶ آغاز شده است. در هفته کتاب معاون فرهنگی و دوستان به بوشهر سفر کرده بودند که در آن سفر گزارش‌هایی از برنامه‌های کوتاه‌مدت که هر سه ماه از شهرهای پایتخت کتاب می‌گیریم؛ ارائه شد و طبق بررسی اولیه تاکنون رضابت‌بخش بوده است. ارزیابی نهایی برنامه‌های کوتاه مدت هم تا اسفندماه استخراج می‌شود و برای برنامه‌های بلندمدت هم یک سری بررسی‌هایی صورت می‌گیرد تا نتایج را نسبت به جدول زمان‌بندی برنامه‌های شهرهای پایتخت کتاب چک کنیم و ببنیم این برنامه‌ها تا چه حد پیشرفت داشته‌اند.
او همچنین یادآور شد: در زمینه فروش کتاب مثلا در نیشابور براساس آمار و گزارش میدانی که از مراکز توزیع و پخش کتاب گرفته‌ایم در حوزه‌های مختلف بزرگسال و کودک تقریبا ۲۵ تا ۵۰ درصد شاهد افزایش فروش کتاب در این شهر بوده‌ایم. رشد فروش کتاب در شهرهای پایتخت کتاب و دوستدار کتاب نیز نشان می‌دهد در این شهرها توجه به کتابخوانی و تقاضای خرید کتاب رشد داشته در غیر این صورت اصلا کتابی به این شهرها ارسال نمی‌شود. در شهرهای پایتخت کتاب همچنین آمار تشکل‌‌ها در حوزه کتاب و ترویج کتابخوانی که در شهرک‌ها و روستاهای اطراف فعالیت می‌کنند نیز رشد داشته است. همچنین در جام باشگاه‌های کتابخوانی برگزیده‌ای از نیشابور و در گروه‌های ترویج کتابخوانی برگزیده‌ای از بوشهر داشتیم. این‌ها همه تاثیراتی است که انتخاب شدن به عنوان پایتخت کتاب ایران به دنبال خود می‌آورد. در شهر بوشهر تمام روستاها و شهرهای استان فعال شده‌اند و همه به نوعی درگیر شده‌اند و برنامه و طرح‌های خود را ارسال کرده و اجرا می‌کنند. می‌توان گفت یک رقابت فرهنگی مثبت برای حضور در فعالیت‌های کتابخوانی در استان شکل گرفته است.
حیدری سپس در توضیح چگونگی و میزان جذب بودجه از شهرداری، ارشاد و سایر ارگان‌ها در حوزه ترویج کتابخوانی در شهرهای پایتخت کتاب، بیان کرد: اثر اصلی پایتخت کتاب حتما جذب بودجه نیست، یعنی اولویت در برنامه‌های پایتخت کتاب صرف بودجه گرفتن از فلان نهاد و ارگان نیست. مثلا در نیشابور یک شرکت لبنیاتی داشتیم که بعد از معرفی این شهر به عنوان پایتخت کتاب؛ شعارهای ترویج کتابخوانی را روی بسته‌بندی تمام محصولات خود درج کرد، یا در بوشهر شعارهای کتاب و کتابخوانی روی لباس‌های تیم‌های فوتبال استان چاپ شد یا در نماز جمعه‌های شهرهای مختلف استان؛ امام‌جمعه هر هفته دست‌کم ۵ دقیقه درباره کتاب و کتابخوانی صحبت می‌کند. البته هستند برخی ارگان‌ها و نهادهای دولتی که به اصطلاح پای کار طرح‌های شهرهای پایتخت کتاب می‌آیند و به عنوان نمونه در استان فارس؛ شهردار شهر صدرا صراحتا اعلام کرده برنامه ویژه برای پایتختی کتاب دارد و می‌خواهد کتاب به عنوان ابزار فرهنگی و مبانی کاری باشد که در تمام شهرها و خیابان‌ها و میدان‌ها و مجتمع‌ها کتاب عرضه شود. یعنی به واسطه طرح پایتخت کتاب ایران؛ دغدغه شهردار جدا از عمران؛ مسائل فرهنگی را هم شامل می‌شود.
دبیر اجرایی چهارمین دورۀ پایتخت کتاب ایران در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه برنامه‌های بلندمدت و زیرساختی در این سه شهر که به عنوان پایتخت کتاب ایران معرفی شده‌اند، چقدر جدی گرفته و اجرایی شده‌اند، اظهار داشت: اینجا دو بحث مطرح است. اول اینکه خود شهرداری‌ها برای پیش‌برد این طرح‌های زیرساختی یک‌سری تسهیلات و خدمات در نظر بگیرند و اصولا باید به دنبال راحت‌تر و تسهیل کردن قوانین و مقررات حوزه کتاب و کتابخوانی ازجمله کاهش تعرفه‌های برق، گاز و کاغذ باشیم. در همین راستا برخی تسهیلات کم‌بهره برای رونق و احداث کتابفروشی‌ها در نظر گرفته شده که اولویت هم با شهرهای فعال در حوزه پایتخت کتاب است. دوم اینکه باید عمل کتابخوانی را بین مدیران و دستگاه‌ها نهادینه کنیم مثلا شبکه شهرها یا روستاهای دوستداران کتاب تشکیل داده‌ایم و هر شهر و شهرستان دبیرخانه خودش را دارد. ائمه جماعت هر شهر، شهرداران، دهیاران و ... هم پای کار آمده‌اند و تشکل‌های حوزه ترویج کتابخوانی گسترش پیدا کرده‌اند. این‌ها هم فعالیت‌های زیرساختی هستند و نتیجه‌اش را ۵ سال آینده می‌بینیم.
او درباره همخوانی معیارهای انتخاب پایتخت کتاب ایران و معیارهای یونسکو در انتخاب پایتخت کتاب جهانی، گفت: اصولا برنامه پایتخت کتاب ما نشات گرفته از همان پایتخت کتاب یونسکو است ولی خب با توجه به برخی مسائل بومی و منطقه‌ای خودمان تفاوت‌هایی هم دارد با این وجود ۸۰ تا ۹۰ درصد از شاخص‌های انتخاب پایتخت کتاب ایران به معیارهای یونسکو در انتخاب پایتخت کتاب جهانی نزدیک است. به هرحال انتخاب پایتخت کتاب برنامه‌محور است و فلان شهر در آفریقا هم شاید زیرساخت‌های فیزیکی نداشته باشد و شناخته شده هم نیست ولی برنامه‌ها و طرح‌هایی دارد و امکانات و بودجه هم در نظر گرفته شده که می‌تواند به عنوان پایتخت کتاب معرفی شود. لزوما داشتن زیرساخت‌هایی مثل کتابفروشی و کتابخانه برای پایتخت کتاب شدن مهم نیست و این موارد تنها یکی از شاخص‌ها و ملاک‌های انتخاب هستند. در این مسئله مهم برنامه‌هایی است که برای این زیرساخت و تدارکات آن دارید و شما با اتکا به بودجه و جمعیت مشخص می‌کنید چه تعداد کتابفروشی، فرهنگسرا و ... باید به شهر اضافه شود.
حیدری در پایان تاکید کرد: یادمان باشد مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و برنامه‌ها در پایتخت کتاب است که می‌تواند یک شهر را در عرصه کتابخوانی معرفی کند و این جشنواره می‌تواند یک امتحان خوب برای برنامه‌ریزی هم باشد و شهرها باید بدانند از صفر به چه رقم و عددی قرار است برسند.
