نگاه ما این بود که دایره‌ی بسته‌ای نداشته باشیم
نشست اعضای هیئت علمی و داوران هشتمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد با حضور سیدعباس صالحی (معاون فرهنگی وزارت ارشاد) ، محمدعلی مهدوی راد (دبیر علمی) و مهدی قزلی (دبیر اجرایی هشتمین دوره جایزه جلال) در بنیاد شعر و ادبیات داستانی برگزار شد.
به گزارش ایلنا، در ابتدای نشست، سیدعباس صالحی (معاون فرهنگی وزارت ارشاد) در جمع اعضای هیئت علمی و داوران هشتمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد در سخنانی اظهار داشت: هدف از برگزاری این نشست، قدردانی معاونت فرهنگی وزارت ارشاد از جمعی است که در برگزاری جایزه ادبی جلال آل‌احمد مشارکت کردند.
وی اعتبار جوایز ادبی را منوط به دو عامل دانست و گفت: یکی از گزاره‌هایی که به جوایز ادبی اعتبار می‌بخشد، قوّه‌ی عاقله و عامله‌ای است که این حرکت را پیش می‌برد، در جایزه هشتم جلال هیئت علمی و داوران قوای عاقله و بنیاد شعر و ادبیات داستانی قوه‌ی عامله بود. گزاره دوم هم خروجی مطلوب، قابل اعتنا و فراگیر این دوره‌ی جایزه بود که نتیجه‌ی همکاری و همراهی قوّه‌ی عاقله و عامله بود.
باید به سلیقه‌های مختلف حوزه ادبیات بها داد
صالحی تاکید کرد: سلیقه‌هایی در جامعه و نظام جمهوری اسلامی وجود دارند و فعالیت می‌کنند که ما باید آن‌ها را محترم شمرده و عرصه را برای فعالیت آن‌ها مهیا کنیم. سلیقه‌ها باید مکمّل هم باشند و در کنار هم قرار گیرند و خود این به ظرفیّت‌سازی در حوزه‌ی ادبیات ایران و انقلاب و نظام کمک می‌کند. با همین نگاه هیئت علمی این دوره جایزه ادبی جلال کنار هم قرار گرفتند. نگاه ما این بود که دایره‌ی بسته‌ای نداشته باشیم، تجربه‌های سال قبل را هم حفظ کنیم و تجربه‌های جدیدی نیز به این تجارب اضافه کنیم.
معاون فرهنگی وزیر ارشاد افزود: با این رویکرد به جمع حاضر رسیدیم. رویکردی که اگر نام جایزه‌ی دولتی یا هر عنوان دیگری روی آن گذاشته شود، امّا بالاخره نمی توان از نظر دور داشت که به اخلاق حرفه‌ای وفادار بوده‌ایم.کار را باید به اهل آن سپرد.
صالحی در ادامه گفت: زمانی‌که کار به اهلش سپرده شد دیگر نباید شخصی خارج از چارچوب بر آن اعمال سلیقه کند. یعنی طرفی که کار به او واگذار شده است، شرعاً، اخلاقاً و قانوناً متولّی شرعی و قانونی و حقوقی آن کار است، همه دغدغه ما در پیدا کردن اهل بود و وقتی که اهل را پیدا کردیم، دیگر خیالمان راحت بود.
افراد با تعهد و تخصص خودشان جلال را پیش بردند
وی در ادامه تصریح کرد: دوستانی که سال گذشته بودند و دوستانی که امسال در خدمت آن‌ها بودیم، حتماً تصدیق می‌کنند که از طرف وزارت ارشاد و معاونت فرهنگی توصیه‌ای یا پیشنهادی یا نظری دریافت نکرده‌اند. بنای ما بر این بود که کاملاً باز و بدون برخی حاشیه‌ها و حتی امر و نهی و توصیه، دست هیئت علمی و داوران را در جایزه جلال باز بگذاریم و اجازه بدهیم افراد با تمام تعهّد و تخصّص خود وارد میدان شوند
صالحی با اشاره به تغییر ساختمان بنیاد تاکید کرد: امسال انجام امور اجرایی جایزه‌ی جلال به علّت تغییر مکان بنیاد قدری با تاخیر آغاز شد و از این جهت، به دوستان در بنیاد و البته هیات علمی و داوران فشار و حجم کاری بیشتری وارد شد ، امّا در مجموع از نگاه بیرونی، جایزه‌ی جلال گام‌های رو به جلویی برداشته است و ما امیدواریم این روندِ مثبتِ رو به جلو را در دورِ بعدِ برگزاری جایزه ادبی جلال نیز شاهد باشیم.
قوانین جایزه جلال لازم‌الاجراست
رییس هیات امنای بنیاد شعر و ادبیات داستانی یادآور شد: یکی از مشکلات موجود در برگزاری برخی جوایز ادبی این بوده که گاه دولت نقش خود را در تولّی‌گری نشان داده است، در حالیکه دولت باید به زمینه سازی بیاندیشد. نتیجه تصدی‌گری این خواهد بود که به مرورِ زمان جایزه‌های دولتی کم‌اعتبار‌تر شوند. تا زمانی‌که ما مبتنی بر ضوابط و مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی مامور به برگزاری جایزه ای ادبی هستیم، باید اجرای این جایزه را مانند هر قانون دیگر اجرا کنیم. البته تلاش ما بر این است که اجرای این قانون به‌گونه‌ای پیش رود که برای اهل ادبیّات اعتماد‌ساز باشد.
صالحی متمرکز کردن داوری کتاب‌های ادبی در جایزه جلال و داوری کتاب‌های شعر در جشنواره شعر فجر را
فرصتی برای بهتر دیده‌شدن کتاب‌های حوزه ادبیات دانست و افزود: اگر داوری کتاب‌های حوزه ادبیات به جایزه کتاب سال واگذار می‌شد ، هم انجام داوری‌ها سخت تر می‌شد و هم باعث می‌شد، کتاب‌های شعر و داستان آن گونه که باید دیده نشوند اما حالا که داوری این دو بخشِ مهمِ ادبیات از کتاب سال خارج و در جایزه جلال و جشنواره شعر فجر متمرکز شد، فرصتی برای بیشتر و بهتر دیده شدن کتاب های ادبیات ایران به وجود آمده است .
جایزه جلال می‌تواند اجتماعی‌تر شود
دکتر صالحی با تاکید بر ضرورت تاثیرگذاری جوایز ادبی بر روند تولید آثار و کیفیت کتاب های تولید شده تصریح کرد: هرچه هیئت علمی جایزه بتواند اعتماد مخاطبان خود را نسبت به صداقت در انتخاب بهترین و برترین‌ها جلب کند، اعتبار و اهمیت جایزه افزایش می‌یابد. امسال شاهد بودیم تعداد زیادی از نویسندگان و ناشران در آیین اختتامیه جایزه جلال شرکت کردند، این اتفاق بسیار خوشحال‌کننده بود. این هم‌افزایی یعنی اینکه جایزه جلال توانِ رسیدن به جایی دارد که مخاطبان بیشتری داشته باشد و طبیعتا از تعریف «دولتی بودن» بیرون آمده بتواند اجتماعی‌تر جلوه کند.
معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد با اشاره به مصوبه خرید کتاب‌های راه‌یافته به مرحله نهایی داوری در جایزه ادبی جلال گفت: در صدد هستیم تا تعداد 400-500 نسخه از منتخبان جایزه جلال در فهرست خرید ارشاد قرار گیرد. باید این کتاب‌ها را به حلقه‌های گفتگو برد و اتفاق جایزه جلال را تبدیل به مساله‌ای جریان‌ساز در طول سال تبدیل کرد.
دکتر صالحی ویترین‌سازی برای کتاب‌های برگزیده جایزه ادبی جلال را از جمله مسائل مهم و موثر در این جایزه دانست و خاطرنشان کرد: در محیط‌های فرهنگی مختلف، در دانشکده‌های ادبیات، کتاب‌فروشی‌های محل رفت و آمدها در شهرکتاب‌ها و... می‌توان با هدف تاثیرگذاری بیشتر، این کتاب ها را مورد حمایت تبلیغاتی قرار داد .
جلال حرکتی ملی بود
سید عباس صالحی ادامه داد: حرکت آموزش داستان‌نویسی در هشتمین دوره جریان جایزه جلال آغاز شد و بنده معتقدم می توان آن را فعال‌تر کرد. به نظر بنده در کادر علمی بنیاد شعر و ادبیات داستانی و نیز افراد صاحبنظر مرتبط با این مجموعه قابلیت آن وجود دارد که حرکت ملی آموزش داستان‌نویسان جوان در کنار جایزه جلال ادامه یابد و استعدادهای جوان را کشف کرده و مبتنی بر افق تعیین شده، بنیاد به پرورش این استعداد های خلاق همت بگمارد
وی در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد : در 2 دوره‌ی گذشته جایزه ادبی جلال آل احمد،گام هایی با هدف اعتمادسازی در حوزه ادبیات داستانی برداشته شد. امیدواریم سال آینده قدم هایی برداشته شود که احساس کنیم اتفاق‌های بهتری برای گرایش‌ها وسلایق مختلفی -که البته در چارچوب نظام مقدس جمهوری اسلامی و منافع ملی و دینی کشورمان گام بر می دارند- رقم بخورد.
این هیئت علمی، اعتبارِ داوری‌های جایزه جلال را تضمین کرد
در ادامه این نشست، مهدی قزلی دبیر اجرایی هشتمین دوره جایزه جلال آل احمد ضمن سپاس از تلاش و همدلی دبیر و اعضای هیات علمی و نیز همکاری همه جانبه معاونت فرهنگی وزارت ارشاد در برگزاری جایزه ادبی جلال آل‌احمد اظهار داشت: جایزه‌ی هشتم جلال با کمک و پشتیبانی آقای صالحی به عنوان قوّه‌ی عاقله از یک سو و همچنین شما بزرگواران در هیئت علمی و گروه‌های داوری به عنوان قوّه‌ی علمی و نیز با حمایت های معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ماجرا به ثمر نشست، بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان هم به عنوان برگزار کننده و مجریِ این دوره از جایزه جلال توانست در خدمت اعضای هیئت علمی و داورانِ این دوره باشد
قزلی با تشکر از دکتر سید عباس صالحی معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد افزود: از پشتیبانی جناب آقای صالحی تشکّر می‌کنم، ایشان با تکیه بر اعتماد کاری، دست ما را در اجرا و در جریان جایزه باز گذاشتند و فقط به ما کمک کردند.
دبیر اجرایی هشتمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد در ادامه با اشاره به جایگاه علمی افراد حاضر در هیئت علمی و گروه‌های مختلفِ داوری هشتمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد تصریح کرد: 21 بزرگوار و صاحب نظر در حوزه ادبیّات که ترکیبی بسیار جدّی و قابل اتکا در نظارت و داوری بر اجرای این دوره جایزه ادبی جلال رقم زده‌اند، به همین جهت بنده بر این باور هستم که حضور این اساتید اعتبارِ داوری‌های جایزه جلال را تضمین کرده است.
وی تاکید کرد: بدون تردید ، باید ترکیبِ اعضای هیئت علمی و داوران این دوره از جایزه جلال را رنگین‌کمانی در آسمان ادبیات ایران دانست. به نظر من حضور این چهره‌ها در نتایج هم خود را نشان داد. در این دوره کار به درستی پیش رفت. وی خطاب به اعضای هیات علمی و داوران هشتمین دوره جایزه ادبی جلال گفت : به هر روی من معتقدم شما پشتوانه‌ی جایزه‌ی هشتم بودید و پشتوانه‌ی جایزه‌ی جلال باقی خواهید ماند.
جایزه جلال به دست اهل ادبیات برگزار شد
مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان گفت: هر چند اسم جایزه جلال دولتی است، اما با این حال این جایزه کاملاً به دست اهلِ ادبیات و صنفِ فعال در عرصه ادب اداره می‌شود و البته این مساله چیزی است که به آن کمتر پرداخته شده است. به نظر می‌‌آید برخی رسانه‌ها در حقّ جایزه کم لطفی کردند. هیچ‌کسی نبود که در ترکیبِ هیئت علمی و گروه‌های داوری هشتمین دوره جایزه جلال حضور داشته باشد و ربطش به حوزه‌ی ادبیّات کم یا قابل اغماض یا مخدوش باشد. این ارتباط بسیار وسیع بوده است.
قزلی تصریح کرد: اگر بین اعضای هیئت علمی و داوران بنگریم تا بینیم کدام یک از بزرگوارانِ حاضر در این دوره در دولت کار می‌کند و از دولت حقوق می‌گیرد یا اگر حقوق دولتی می‌گیرد، اصلاً به وزارت ارشاد مربوط است یا نیست، متوجه خواهیم شد که مجموعه هیئت علمی و داورانِ ما اساسا ارتباطی با تعریفِ جایزه دولتی ندارند. فکر نمی‌کنم چنین جمع غیردولتی و متخصّص و متنوّعی را در هیچ کدام از جایزه‌ها بتوان دید. ما به پشتوانه حضور و اعتبارِ همین اساتید تلاش کردیم در این دوره جلال جایزه را از برگزاری یک اختتامیه فراتر ببریم.
دوره آل جلال، اتفاقی نو در جایزه جلال بود
مهدی قزلی در ادامه دوره متمرکز آموزش داستان‌نویسیِ آل جلال را از جمله دستاوردهای بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان در برگزاری هشتمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد دانست و ادامه داد: دوره متمرکز آموزش داستان‌نویسی آل جلال با حضور 150 نفر از 8 استان کشورمان برگزار شد و تقریبا هفتاد درصد اعضای هیئت علمی و داورانِ این دوره جایزه جلال نیز به عنوان مدرس و استاد در این دوره ی آموزشی ما را یاری کردند. دیگر اساتید و مدرسان دوره آل جلال هم یا از اعضای هیئتِ علمی دوره‌های قبل بودند یا اگر هم ارتباطی با جایزه جلال نداشته‌اند، افراد صاحب نظر و شناخته شده ای در عرصه ادبیات داستانی بودند مثل آقایان رضا امیرخانی و مهدی یزدانی خرم.
وی گفت: از آنجا که همواره تلاش کرده‌ایم تا جایزه‌ی ادبی جلال تنها در قاب یک اختتامیّه و انتخاب کتاب و اهدای یک جایزه و یک لوح باقی نماند ، بلکه ایجادکننده یک موج ادبی باشد، دوره «آل جلال» را برگزار کردیم. شرکت‌کنندگان در دوره آل جلال هر کدام با داستان آمدند، ما هم این داستان‌ها را برّرسی می‌کنیم. داستان‌ها به اساتیدی ارائه خواهند شد و اساتید با توجه به کیفیتِ کارها، امضای خود را پای آن‌ها خواهند گذاشت و بعد از آن، آثار به ناشرین حوزه‌ی ادبیّات عرضه خواهد شد، این آثار حاصل خلاقیت و کوشش جوانان مستعدی هستند که ناشران می توانند به آن ها امید داشته باشند.
وی با اظهار امیدواری بر تکیه به تجربه برگزاری دوره متمرکز آموزش داستان‌نویسی آل جلال در جشنواره شعر فجر خاطر نشان کرد: امیدواریم بتوانیم تجربه «دوره آل جلال» را به شکلی وسیع‌تر و گسترده‌تر در جشنواره شعر فجر برای برگزاری «دوره متمرکز شعر» نیز به کار ببیندیم.
انسجام و آرامش بیشتر، در دوره هشتم جایزه جلال
محمد علی مهدوی راد دبیر علمی جایزه جلال آل احمد نیز ضمن قدردانی از معاونت فرهنگی وزرات ارشاد و همچنین بنیاد شعر و ادبیات داستانی گفت : حالا که پرونده این دوره جایزه جلال آل احمد بسته شده است و می شود با نگاهی جامع تر کارنامه ی این دوره را مورد بررسی قرار داد می شود نتیجه گرفت که امسال، نسبت به دوره های گذشته روند برگزاری جایزه جلال آل احمد با آرامش و انسجام بیشتری اتفاق افتاد. یکی از عوامل این آرامش و انسجام تثبیت موقعیت بنیاد شعر و ادبیات داستانی به عنوان برگزار کننده جایزه جلال آل احمد و همچنین عملکرد موفقیت آمیز معاونت فرهنگی وزارت ارشاد در واگذاری جوایز به بنیاد شعر و ادبیات داستانی ست.
حجت الاسلام و المسلمین مهدوی راد افزود: در این دوره از منظر علمی داوری ها با انسجام و دقت نظر حداکثری انجام شد و شاهد آن بودیم که رویکرد هیات داوران تماما توجه به اثر از دید علمی بود.
دبیر علمی جایزه ادبی جلال همچنین خاطر نشان کرد: احترام به نظر هیات داوران، آن هم هیات داورانی که تماما از صاحب نظران ادبیات این سرزمین هستند و با دقت و وسواس بسیار و پس از برگزاری هم اندیشی های بسیار انتخاب شده اند امری ضروری است و در این راستا جا دارد از معاونت فرهنگی وزارت ارشاد مخصوصا شخص دکتر صالحی که در همه ی مراحلِ داوری استقلال نظر هیات داوران را مدنظر داشته است قدردانی کنیم.
اعضای هیات برگزاری، مانند سرباز در خدمت فرهنگ بودند
در ادامه این نشست راضیه تجار یکی از اعضای هیئت علمی هشتمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد، ضمن سپاس و قدردانی از معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد و دبیران علمی و اجرایی جایزه جلال آل احمد گفت: در این دوره از جایزه بسیاری از چهره های کم تر دیده شده به صحنه آمدند و این هم‌افزایی را می توان جزو دستاورد های این دوره از جایزه جلال به حساب آورد. در این دوره هیات داوران با علاقه و جدیت آثار را مورد بررسی قرار داد تا بتواند نتیجه ای قابل دفاع و در خور جایزه ادبی جلال داشته باشد. به شخصه در روند برگزاری این جایزه شاهد آن بودم که هرکدام از برگزار کنندگان در بنیاد شعر و ادبیات داستانی مانند یک سرباز در خدمت فرهنگ این سرزمین بودند.
موفقیت این دوره امیدواری برای دوره های آتی بود
در ادامه نشست دکتر مریم حسینی از اعضای هیات داوران در بخش نقد ادبی گفت: به زعم من امسال از حیث علمی و اجرایی دوره موفقی را پشت سر گذاشتیم و امید می رود در دوره های آینده شاهد ادامه ی این روند رو به رشد باشیم.
صداقت و بی طرفی در داوری ها تضمین کننده انتخاب هاست
گلعلی بابایی عضو هیات داوران بخش مستند نگاری نیز در این جلسه گفت: رعایت صداقت و بی طرفی که در تمام مراحل داوری این دوره از سوی هیات داوران اتفاق افتاد بی شک می تواند نوید این را بدهد که آثاری که در جوایز مهم حائز رتبه می شوند می توانند نماینده شایسته ی کتاب های منتشر شده در طول یک سال باشند. اتفاقی که در مورد هشتمین دوره جایزه جلال می توان با افتخار آن را اعلام کرد.
جایزه جلال آل احمد در مسیر واقعی ملی شدن است
مصطفی مستور، نویسنده نام‌آشنا و دیگر عضو هیات علمی هشتمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد نیز گفت: جوایزی مثل جایزه جلال آل احمد باید دوره به دوره به سمت ملی شدن حرکت کنند.
وی همچنین در خصوص داوری ها افزود: داوری، میدان تصمیم گیری های حساس و سرنوشت ساز و لحظه ای است، این که تا لحظات آخر برای انتخاب کتاب های منتخب بحث و تبادل نظر با شدت ادامه پیدا می کند نشان از رعایت انصاف است تا آن کتابی که مستحق است انتخاب شود .
مستور خاطر نشان کرد : نام جلال آل احمد برای این جایزه نباید باور نادرستی ایجاد کند که مثلا هر کس مانند جلال آل احمد می نویسد قلم پسندیده تری دارد، بلکه این نام باید مانند دایره ای عمل کند که همه‌ی گونه ها و صدا ها را در بر بگیرد.
معرفی آثار برگزیده در چارچوب علمی
دکتر محمد رضا سنگری عضو هیات داوران در بخش نقد ادبی نیز طی سخنانی ضمن قدردانی از تدابیر معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد و بنیاد شعر و ادبیات داستانی در هر چه بهتر برگزار شدن این دوره از جایزه جلال آل احمد خاطر نشان کرد : باید کتاب های برگزیده بعد از اختتامیه در فضاهای مکتوب و مجازی علمی و جلسات نقد به درستی معرفی شود تا معیار های هیات داوران برای دیگران به خوبی تفهیم و تببین شود .
جایزه جلال، اعتبار ادبیات این سرزمین است
کورش علیانی داور بخش مستند نگاری در سخنانی اظهار داشت: باید به سمتی پیش برویم که یکپارچگی و هم افزایی از اهداف برنامه محسوب شود، نام جلال آل احمد در این جایزه نقشی نمادی را بر عهده دارد و باید سعی بر آن شود که با نگاهی معتدل همه جریان های ادبی این جایزه را حامی خود بدانند و با آن احساس غریبگی نکنند .
در این جلسه مهدی حجوانی و بلقیس سلیمانی (از اعضای هیئت علمی)، فیروز زنوزی جلالی، محمدرضا سنگری، محمد سرور مولایی، حسین فتاحی و عباس پژمان (از داوران جایزه) و اسماعیل امینی، عضوهیئت مدیره بنیاد شعر و ادبیات داستانی نیز حاضر بوده و در خصوص روند برگزاری این جایزه و همچنین دوره‌ی آتی نکاتی را بیان کردند.