شب یلدا؛ آیین کهن همبستگی در جهان نوروز
مونا رحمانی (فعال مدنی) به مناسبت شب یلدا یادداشتی نوشت: شب یلدا، به عنوان یکی از کهنترین آیینهای فرهنگی در گسترهٔ تمدنی نوروز، فراتر از یک مناسبت تقویمی، نمادی ژرف از پیوند انسان با طبیعت، امید جمعی و همبستگی اجتماعی است.
شب یلدا، بهعنوان یکی از کهنترین آیینهای فرهنگی در گسترهٔ تمدنی نوروز، فراتر از یک مناسبت تقویمی، نمادی ژرف از پیوند انسان با طبیعت، امید جمعی و همبستگی اجتماعی است. این شب که مصادف با بلندترین شب سال و آغاز روند افزایشی روشنایی است، در حافظهٔ تاریخی ملتهای حوزهٔ نوروز بهمثابه لحظهای نمادین از غلبه نور بر تاریکی و امید بر ناامیدی ثبت شده است؛ مفهومی که در ذات خود پیام صلح و آرامش انسانی را حمل میکند.
ریشههای یلدا به باورهای کهن ایرانی درباره چرخهٔ طبیعت و نظم کیهانی بازمیگردد. در این سنت دیرپا، گذار از تاریکی به روشنایی صرفاً یک رخداد طبیعی نیست، بلکه استعارهای از توان بشر برای عبور از بحرانها و دستیابی به همزیستی و تعادل است. همین نگاه نمادین سبب شده است که یلدا در طول قرون، به بستری برای تقویت پیوندهای انسانی و اجتماعی تبدیل شود.
در شب یلدا، گردهمآمدن خانوادهها، گفتوگو، روایت خاطرهها و پاسداشت سنتهای مشترک، جلوهای روشن از فرهنگ صلح و همدلی است. این آیین، انسانها را فارغ از تفاوتهای نسلی، اجتماعی یا فرهنگی، در کنار یکدیگر قرار میدهد و بر ارزش گفتوگو، شنیدن و درک متقابل تأکید میورزد؛ ارزشهایی که در جهان امروز، پایههای اصلی صلح پایدار به شمار میروند.
شب یلدا همچنین در پهنهای فراتر از مرزهای ملی معنا مییابد. بسیاری از ملتهای حوزهٔ نوروز، با نامها و جلوههای گوناگون، این شب را گرامی میدارند و در آن مفاهیمی مشترک چون امید، روشنایی، تداوم زندگی و همبستگی اجتماعی را بازتاب میدهند. این اشتراک فرهنگی، سرمایهای ارزشمند برای نزدیکی ملتها و تقویت دیپلماسی فرهنگی در منطقهای است که پیوندهای تاریخی و تمدنی عمیقی میان مردمان آن وجود دارد.
از منظر همگرایی منطقهای، یلدا میتواند بهعنوان نمادی فرهنگی برای تقویت همبستگی کشورهای حوزهٔ نوروز عمل کند. تأکید این آیین بر صلح، مدارا و همزیستی، ظرفیتی بالقوه برای ایجاد زبان مشترک فرهنگی میان ملتها فراهم میآورد؛ زبانی که میتواند فراتر از سیاست و اختلافات مقطعی، بر اشتراکات انسانی و تاریخی تکیه کند.
در جهانی که با چالشهایی چون تنشهای سیاسی، گسستهای اجتماعی و بحرانهای فرهنگی روبهروست، بازخوانی پیام شب یلدا ضرورتی فراتر از حفظ یک سنت کهن دارد. یلدا یادآور این حقیقت است که تاریکترین لحظات نیز پایانپذیرند و همبستگی انسانی، راهی مطمئن برای عبور از دشواریهاست.
شب یلدا، در نهایت، نهفقط آیینی برای پاسداشت گذشته، بلکه فرصتی برای اندیشیدن به آیندهای روشنتر است؛ آیندهای که در آن ملتهای حوزهٔ نوروز با تکیه بر میراث مشترک فرهنگی خود، مسیر صلح، تفاهم و همکاری را هموارتر میسازند.
