پیشنهاد برگزاری جایزه آوازی اکبر گلپایگانی

به گزارش ایلنا،  در چهل‌وهشتمین نشست تخصصی‌آموزشی آیین آواز که به مناسبت یادبود اکبر گلپایگانی (گلپا) در موزه موسیقی ایران برگزار شد،  به همراه اجرای چند آواز و موسیقی، صاحب‌نظران روی صحنه آمدند و درباره گلپا سخن تازه کردند. 

در ابتدای برنامه،  مسعود اعرابی مجری نشست به عنوان یک آوازخوان دوستدار گلپا گفت:  در جهان آوازی گلپا شعر دارای حضوری است که کاملا در خدمت جهان بینی اوست. جهان بینی او ایجاب می‌کرد که متناسب با محتوا و مخاطبی که انتخاب کرده بود شعری درخور بیابد و بخواند. گستره انتخاب او از اشعار، تنوع و گونه‌گونی و رنگارنگی جذابی داشته و قطعاً می‌تواند دستمایه مقاله یا تحقیقی مهم باشد، از اشعار کلاسیک عاشقانه و عارفانه گرفته تا غزل معاصرین و شاعران و ترانه سرایان همنفس و هم‌روزگار خودش.

او ادامه داد: این هم‌نفسی با شاعر و حضور شاعران در جریان ساخت و تولید اثر موسیقایی موجب و موجد اتفاقات خوشایندی بود. حضور شاعر یعنی حضور کلمه و کلمه یعنی سرآغاز خلق همه چیز. همنشینی با صاحبان کلمات، هنرمند خوش محضری چون گلپا را از سرمنشا خلق احساس، آگاه می‌ساخت و قطعا در نحوه ادای کلمات و احساسات ملودیک جملات به او کمک فراوانی می‌کرد. 

وی گفت: گاه خودش نیز در آواز با تاکید و تکرار یک عبارت، آنچه را که به درستی دریافته بود به درستی تفهیم می‌کرد. بعدها متاسفانه با حذف شاعر از منظومه تولید اثر، شاهد رویه‌ای تک بعدی در آواز شدیم.

اعرابی در ادامه افزود: می‌خواهم از این فرصت استفاده کنم و پیشنهادی را مطرح کنم و لااقل افتخار طرح پیشنهادی رو -احتمالا برای اولین بار- به نام برنامه آیین آواز ثبت کنم. این پیشنهاد همانا برگزاری رویدادی است با عنوان جایزه آوازی گلپا و با هدف قدردانی، ترویج و احترام به نسلی که دوست دارند شیوه آوازی گلپا را زنده کنند ارائه خواهد شد. 

او بیان کرد: البته شیوه در اینجا نه در معنای سبک و مکتب آوازی که بینش هنری و نگاه هنری اوست به خواندن شبیه خودش. ارزش این جایزه نه مالی که اعتباری است برای آوازخوانانی که قصد دارند طرحی نو دراندازند و از چنبره تقلیدِ کشنده رایج، رها شوند. 

علیرضا پورامید با عنوان نسل گلپا، میرعلیرضا میرعلی‌نقی با عنوان رازنو، ساز نو، آواز نو و محمود گلپایگانی برادر گلپا نیز با بیان نکته‌ها و خاطره‌هایی از اکبر گلپایگانی دیگر سخنرانان نشست بودند. 

جاوید عباسی‌فلاح سخنران پایانی نشست از گلپا به عنوان مهم‌ترین آشنایی‌زدای آواز ایرانی نام برد و درباره مفهوم «آشنایی‌زدایی» گفت این اصطلاح که توسط فرمالیست‌های شوروی مطرح و توسط محمدرضا شفیعی کدکنی وارد ادبیات و موسیقی ایران شد، به معنای نوآوری و غریب‌سازی در هنر است؛ ویژگی‌ای که در آثار گلپا مشهود است.

این پژوهشگر با ارجاع به نمونه‌هایی مانند «برگ سبز ۱۹۸» و «گل‌های جاویدان ۱۵۷» تأکید کرد: استاد گلپا «به عنوان معمار آواز ایران از دانش و محتوای آوازی پیشینیان بهره برد و بنایی جدید ساخت» و میراثی ناملموس و بی‌نظیر در فرهنگ موسیقی برجای گذاشت. 

این آوازپژوه، با مقایسه نخستین آوازهای ضبط‌شده در دوره قاجار با امروز، به نقش استادانی چون تاج اصفهانی، ادیب خوانساری، غلامحسین بنان و ایرج بر شیوه آوازی گلپا اشاره کرد و گلپا را معمار آواز ایرانی نام نهاد. 

در بخشی دیگر از برنامه، جاوید عباسی‌فلاح همراه با نیِ داود غفاری‌زاده، تارِ کمال خسروی و تنبکِ بابک خواجه‌نوری، آواز و تصنیفی را در دستگاه چهارگاه اجرا کرد. 

این بزرگداشت با پخش فایل ویدئویی صحبت‌های اکبر گلپایگانی در تمجید و حمایت از برگزاری نشست آیین آواز در زمان حیاتش ادامه یافت و سپس با اجراهایی از گروه‌های «گلبانگ» (خوانندگی علیرضا گلبانگ و همراهی کاوه شفیعی – سنتور – و پیروز شفیعی – تمبک – در آواز شوشتری)، «خیام» (خوانندگی امیر عابدی)، و قطعاتی با خوانندگی دانش خوشرو (با ویولنِ هاشم سردابی و تارِ اسماعیل سراوانی) ادامه یافت؛ همچنین آثاری از گلپا با خوانندگی محمود شیخ و همراهی فرشید فرهمند (ویولن)، همایون اولیایی (سنتور) و رضا خراشادی (تمبک) اجرا شد. 

سه شاعر نیز به نام‌های پیمان الوند، نیلوفر عنایت و صبا حسن‌وند سروده‌های خود درباره گلپا را برای حاضران خواندند.