سینمای مستند خلاقانه‌تر و متفکرانه‌تر از سینمای داستانی است/ توجه به سینمای داستانی، بر طراحی پوستر مستند هم تاثیر دارد

محمد تقی پور طراح گرافیک و طراح پوستر فیلم سینمایی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، با تاکید به اینکه در طراحی پوستر فیلم مستند و فیلم داستانی، این دو به لحاظ شیوه مواجهه و برخورد، ملاحظات، انتظارات، و در نهایت نتیجه و بازخورد با هم متفاوت هستند، افزود: در فیلم مستند مستقیم با واقعیت سر و کار داریم و خبری از چهره‌های معروف و مشهور سینمایی نیست. پوسترهای مستند به لحاظ اجرایی مینیمالیستی‌تر و متفکرانه‌تر است و هدف اصلی آن، جذب مخاطب از طریق ایجاد پرسش در ذهن اوست.

وی اضافه کرد: در مقابل در فیلم داستانی با یک داستان ساختگی و شخصیت‌های خلق‌شده مواجهیم که زبان بصری آن غالباً مبتنی بر ترکیب تصاویر چهره‌های بازیگران به صورت طراحی شده و یا ترکیبی از تایپوگرافی تصویرسازی و فتومونتاژ است. هدف اصلی پوستر یک فیلم داستانی، ترغیب و تحریک هیجان مخاطب برای ورود به سینما و سفر به دنیای داستان است که اغلب به واسطۀ چهره‌های تاثیرگذار سینمایی صورت می‌گیرد و مناسب‌سازی برای گیشه و فروش، یکی از ویژگی‌های لاینفک پوستر فیلم داستانی به شمار می‌رود.

این طراح گرافیک در پاسخ به اینکه چرا طراحان بزرگ به فیلم‌های داستانی بیشتر گرایش دارند، ادامه داد: این دیدگاه صرفاً به واسطۀ خروجی بیشترشان در این زمینه، شاید منطقی نباشد، اما اینکه گرایش به طراحی پوستر داستانی بیشتر است به این دلیل است که عرضه فیلم‌های داستانی بسیار بیشتر از مستند است.

تقی پور تاکید کرد: در واقع صنعت سینما و فیلم‌سازی، بر قالب فیلم داستانی استوار است. حال اگر این فرض را بپذیریم که طراحان بزرگ به فیلم‌های داستانی گرایش بیشتری دارند شاید از دلایل دیگرش، آزادی هنری بیشتر، بودجه و اعتبار بیشتر، ارتباط احساسی و دراماتیک قوی‌تر، جشنواره و بازارهای پررنگ‌تر و غیره باشد. پوستر فیلم‌های داستانی غالباً پتانسیل بیشتری دارند تا ویترین رسانه‌ای طراح را تقویت کند.

این هنرمند درباره سطح کیفی آثار گرافیکی گفت: اگر بخواهم صادق باشم خیلی وضعیت ایده‌آلی در این مورد مشاهده نمی‌شود، البته به جز مواردی انگشت شمار که برای تعمیم دادن آن به کل، کفایت نمی‌کند. در مستندها، با اینکه سوژه‌ها عمیق و جذاب‌اند اما طراحی‌ها اغلب سطحی، فاقد تأمل و بدون خلاقیت بصری هستند. در داستانی هم در بسیاری از موارد، پوسترها صرفاً به نمایش چهره بازیگران در ژست‌ها و چیدمان‌های تکراری محدود شده‌اند. به نوعی که می‌توان گفت فرم از معنا و محتوا پیشی گرفته و یا حتی محذوف و مغلوب فرم است؛ البته که این را هم جدا از نگاه کمال‌گرایانه باید متذکر شوم که به آینده این مسیر خوش‌بین هستم.

اکثر طراحان بدون قرارداد رسمی‌کار می‌کنند

این طراح گرافیک معتقد است این گروه از هنرمندان  حمایت ساختاری چندانی ندارند. اکثر طراحان بدون قرارداد رسمی‌ کار می‌کنند، مالکیت آثارشان بعضاً نادیده گرفته می‌شود و نیز بخش قابل توجهی از سفارش‌ها بدون در نظر گرفتن سطح گرافیک حرفه‌ای و سطح کیفی طراح، صرفاً به واسطه ارتباطات محول می‌شود.

وی بیان کرد: باید انجمن صنفی فعالی ایجاد شود که از طراحان در برابر کپی برداری، قیمت گذاری ناعادلانه، نبود قرارداد و  مسائلی از این دست حمایت کند. همچنین لازم است جشنواره‌های تخصصی طراحی پوستر جدی گرفته شوند یا به اقتضای نیاز، جشنواره‌های جدیدی در این خصوص بنیان‌گذاری شود.

تقی پور در خصوص آثاری که طراحی کرده است، ادامه داد: در زمینه فیلم داستانی پوستر فیلم‌هایی از جمله پیر پسر، فسیل، تمساح خونی، موسی کلیم الله، پروین، اسفند، منصور، تگزاس۳، سه‌کام حبس، تنگه ابوقریب، پیشمرگ، استاد، ۲۳ نفر و  موارد دیگر را برعهده داشتم.در زمینه فیلم مستند نیز طراحی پوستر مستندهایی مانند مهین، هیچکس منتظرت نیست، کی پاپ، نوزده نوزده و چند مورد دیگر با بنده بوده است.

وی در خصوص گزینش شخصی خود در طراحی پوستر از بین فیلم‌های داستانی و مستند نیز گفت: حقیقت این است که هرکدام دنیای خودش را دارد. تنوع مستند و داستانی، برای من در مثال مانند غذاهای مختلف است که به جهت تنوع به سراغشان می‌رویم. هر دو به نوعی نیاز ذهن یک طراح پویا است چون هر کدام چالش‌ها و لذت‌های مختص به خود را دارد.

این هنرمند اضافه کرد: اما اگر بخواهم نگاه شخصی خودم را به این مقوله داشته باشم مستندها را خلاقانه‌تر و مفهومی‌تر می‌دانم، چون خلاقیت عنصر مورد علاقه من است. در مستند گاهی جزئیات ساده می‌تواند حرف داشته باشد، اینجاست که پوستر به یک بیانیه تصویری تبدیل می‌شود، نه فقط ابزار تبلیغات. فیلم داستانی خوب که زبان سینمایی خاصی داشته باشد و عوامل، دست طراح را برای اعمال خلاقیتش باز بگذارند برایم به همان میزان مطلوب و جذاب است.