نوازنده گروه «آنامیس» در گفتگو با ایلنا مطرح کرد؛
جوانگرایی دلیل مانایی «موسیقی نواحی» است/ تمام آیین‌های قدیمی هنوز در میناب اجرا می‌شوند/ موسیقی هرمزگان با کشورهای حاشیه خلیج فارس ادغام شده
یک نوازنده اهل میناب که در گروه «آنامیس» هم ساز می‌زند، می‌گوید: موسیقی لااقل در میناب و بندرعباس هنوز زنده است. به دلیل مهاجرپذیربودن شهر و استان گه‌گداری تغییراتی وجود داشته اما میناب هنوز اصالت خود را حفظ کرده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، هفدهمین جشنواره موسیقی نواحی کشور که امسال در استان هرمزگان برگزار شد، به دلیل فاجعه انفجار اسکله شهید رجایی بندرعباس، نیمه تمام ماند. اما این اتفاق از اهمیت موضوعِ پرداختن به موسیقی نواحی مختلف کشور نمی‌کاهد. در جشنواره امسال قرار بر این بود که گروه‌هایی که تا امروز امکان حضور نداشته‌اند در این رویداد شرکت کنند یا سال‌های زیادی از حضورشان گذشته باشد.
در جشنواره هفدهم موسیقی نواحی ایران، تنها گروه‌هایی به اجرای آثارشان پرداختند که روزهای اول و دوم جدول بودند. باقی گروه‌ها ناکام ماندند که «آنامیس» به سرپرستی حسن سبحانی مینابی یکی از آنهاست. این گروه وابسته به انجمن موسیقی هرمزگان، قرار بود در آخرین روز جشنواره به تاریخ دوشنبه هشتم اردیبهشت‌ماه روی صحنه برود که با تعطیلی صورت گرفته؛ این اتفاق رخ نداد.
گروه «آنامیس» با حضور در جشنواره بین‌المللی فجر طی سال‌های گذشته و همچنین شرکت در فستیوال‌های متعدد داخلی و خارجی، از گروه‌های باسابقه موسیقی کشور به شمار می‌رود. گفتنی این گروه، پیش‌تر به عنوان نماینده استان هرمزگان در فستیوال بین‌المللی بندراتی حضور یافته بود.
با عبدالرضا سهرابی یکی از نوازندگان این گروه گفتگو کردیم که در ادامه می‌آید.
رمضان‌خوانی یا «رمضونیکه» یکی از آیین‌های زنده میناب و جنوب/ اجرا توسط گروه «آنامیس»/ خواننده: حسین اصیلی، نوازنده عود: عبدالرضا سهرابی، نوازنده دهل: علی پیلارام و ادوات فرشاد اسلامی
به عنوان سوال اول کمی از موسیقی هرمزگان، بخصوص شهر میناب بگویید. موسیقی و آیین‌های شما تحت تاثیر چه عواملی بوده است؟
استان هرمزگان به دلیل شرایط جغرافیایی از شرق تا غرب و از شمال تا جنوب دارای تفاوت‌هایی است. چنین شرایطی بر موسیقی استان نیز تاثیر گذاشته است.
آیا هم‌جواری با استان‌های دیگر نیز عامل دیگری برای تنوع موسیقایی هرمزگان است؟
دراینباره توضیحاتی لازم است. استان ما از سمت غرب به بوشهر چسبیده است. از سمت شرق نیز با سیستان و بلوچ‌ها همسایه‌ایم. اگر به نقشه ایران توجه کنید متوجه خواهید شد که هرمزگان به لحاظ عرضی، حالتی کشیده دارد. این موضوع در رنگ‌ها، غذا و پوشاک و نوع پوشش اهالی، تفاوت‌هایی ایجاد کرده است. این تفاوت در موسیقی شرق و غرب هرمزگان نیز دیده می‌شود.
آیا هم‌جواری با بوشهر و سیستان و بلوچستان بر موسیقی هرمزگان تاثیر داشته و شباهت‌هایی را رقم زده است؟
خیر اینطور نیست و موسیقی ما با موسیقی استان بوشهر خیلی متفاوت است. ما صرفا به لحاظ استانی با بوشهر هم‌جوار هستیم؛ اما به لحاظ زمانی دوازده ساعت فاصله وجود دارد. این را هم باید در نظر داشت که ما به حاشیه خلیج فارس چسبیده‌ایم و به همین دلیل خواسته یا ناخواسته موسیقی‌مان با موسیقی کشورهای خلیج فارس ادغام شده است.
پس دلیل اینکه مخاطبان غیر بومی موسیقی استان‌های جنوبی را یکی می‌دانند همین است؟
بله درست است. اما به هرحال خواسته یا ناخواسته موسیقی ما با موسیقی بلوچی ادغام شده است. ما در لهجه، زبان و موسیقی با سیستان و بلوچستان اشتراکاتی داریم.
سابقه و فعالیت‌های گروه موسیقی «آنامیس» به کجا می‌رسد؟ درباره معنای واژه آنامیس هم توضیح دهید.
گروه «آنامیس» متعلق به هرمزگان و شهر میناب است. و اینکه «آنامیس» نام قدیم شهر میناب بوده است. گروه ما حدود دو دهه است که تشکیل شده و طی این سال‌ها هم همواره و تا جای ممکن فعال بوده است. «آنامیس» همچنین سال ۱۳۸۲ در سومین و چهارمین جشنواره ملی موسیقی نواحی ایران نیز حضور داشته است. ما همچنین در پنج دوره از جشنواره موسیقی فجر حضور داشته‌ایم. من و اعضای گروه معمولا در جشنواره‌های سالانه ملی و بین‌المللی شرکت می‌کنیم یا لااقل اینکه این حضور برایمان اهمیت دارد و برایش تلاش می‌کنیم. امسال نیز قرار بود در جشنواره موسیقی نواحی که هفدهمین دوره آن برگزار شد حضور یابیم که به دلیل حادثه رخ داده در بندرعباس محقق نشد. البته طی حضورهایی که داشته‌ایم عناوینی را نیز کسب نموده‌ایم. به طور مثال در جشنواره ملی موسیقی جوان، در بخش موسیقی محلی کسب عنوان کرده‌ایم.
طی چندین سال گذشته در جشنواره موسیقی نواحی حضور نیافتید؟
بله درست است. امسال نیز زمانی که متوجه شدیم هرمزگان میزبان جشنواره است، تصمیم گرفتیم در این رویداد حضور یابیم.
از تعداد نوازندگان و خوانندگان و ترکیب سازهای گروه «آنامیس» بگویید.
گروه ما ترکیبی از سازهای استان هرمزگان است. تلاش‌مان این است آن تنوع‌سازی منطقه در نوع سازبندی‌های گروه وجود داشته باشد. به طور مثال «عود» یکی از سازهای ملودیک ماست. «نی» و «قیچک» را نیز داریم که اینها هم سازهای ملودیک‌مان محسوب می‌شوند. سازهای کوبه‌ای‌مان نیز ترکیبی از «دهل» همراه با «کسر» و «پیپه» است.
تصور بر این است که «قیچک» به استان سیستان و بلوچستان تعلق دارد.
به هرحال به دلیل همسایگی و هم‌جواری‌‌مان با دیگر استان‌ها چنین سوالی در ذهن مخاطب ایجاد می‌شود اما قیچک در میناب نیز مرسوم است.
کلا اجرای چه موسیقی‌هایی برای‌تان اهمیت دارد و اینکه قرار بود در جشنواره چه آثاری را اجرا کنید؟
قرار بر این بود که یک قطعه آیینی مربوط به منطقه خودمان را در جشنواره اجرا کنیم. این قطعه مربوط به مراسم حنابندان میناب است. قطعه‌ای دیگرمان هم مربوطه به مراسمی به اسم «زار» است؛ آیینی که از گذشته‌های دور وجود داشته است.
چرا حضور در جشنواره موسیقی نواحی را مهم می‌دانید؟ با توجه به اینکه تمرکزتان روی موسیقی دیارتان است، از اهمیت حفظ آیین‌ها و مناسک موسیقایی بگویید.
به نظرم یکی از بسترهایی که می‌توان موسیقی آیینی هر منطقه را در آن نشان داد، رویدادی چون جشنواره ملی موسیقی نواحی است. کلا جشنواره‌ها را ویترین خوبی درجهت موسیقی و آیین‌های هر منطقه می‌دانم و خب جشنواره نواحی که رویدادی تخصصی است؛ جای خود دارد. به هرحال هنرمندان موسیقی نواحی همواره در این زمینه دغدغه داشته‌اند، اما خب مهم این است که بستری برای نمایاندن آیین‌ها وجود داشته باشد. شخصا اگر هم در رویدادی شرکت نکنم؛ پیگیر چند و چونش هستم. کلا در این ژانر از موسیقی که ما کار می‌کنیم، جشنواره موسیقی نواحی معتبرترین است.
حال به این سوال می‌رسیم که اصلا ویژگی موسیقی نواحی مختلف ایران چیست؛ از شمال تاجنوب و از غرب تا شرق.
امتیاز مهم موسیقی نواحی ایران تنوع آن است. اتفاقا طی روزهای برگزاری جشنواره با آقای مرآتی مدیرعامل فعلی انجمن موسیقی ایران و دبیر دوره‌های قبل و دیگر مسئولان برگزاری نیز، همین را مطرح کردم و گفتم اهمیت بیشتر جشنواره موسیقی نواحی این است که موازی با آن رویداد دیگری نداریم. البته چنین رویدادهای شبیهی وجود داشته مانند جشنواره زاگرس‌نشینان؛ که متاسفانه تداوم نیافتند.
متاسفانه جشنواره‌هایی که با محوریت موسیقی نواحی و فولکوریگ برگزار می‌شدند، دیگر وجود ندارند مانند جشنواره «آینه‌دار» که چند دوره موفق را پشت سر گذاشت اما تداوم نیافت. بهتر آن است که تعداد جشنواره‌های تخصصی بیشتر شود تا از بار سنگین جشنواره موسیقی نواحی کاسته شود.
به هرحال در حال حاضر تنها رویداد معتبر درعرصه موسیقی نواحی تنها یک جشنواره است. جشنواره موسیقی نواحی مسیری جدا را طی می‌کند و امیدواریم با قوت بیشتر تداوم یابد. در این میان شاید خیلی‌ها بحث کیفیت این رویداد را مطرح کنند؛ اما به نظر می‌رسد اقتضائات در همین حد است. نظرم این است که امتیاز جشنواره این است که خودش است و قدرتش از این بابت است که مانند دیگر رویدادها نیست. با وجود تمام انتقادهایی که هست اما وجود چنین جشنواره‌ای را لازم و با اهمیت می‌دانم. من دهه شصتی هستم و به یاد دارم که سال هشتاد و دو که در جشنواره نواحی شرکت کردم، کوچک بودم و سنی نداشتم. تا آنجا که یادم هست، دبیرستانی بودم. بعدا هم پیگیر جشنواره بودم. تا مقطعی می‌دیدم که معمولا شرکت‌کنندگان سن و سال بالایی دارند، اما در ادامه متوجه شدم که گروه‌های جدید از نسل‌های بعدی هم به جشنواره می‌آیند. این یک اتفاق خوب است.
این اتفاق از چه جهت امیدبخش است؟
اگر خودتان هم به گذشته بازگردید درخواهید یافت که تا دوره‌ای واقعا گروه‌ها و هنرمندان جوانی نداشتیم که در جشنواره شرکت کنند. الان ترکیبی زیبا از جوان‌ترها و استادان شکل گرفته است. چنین مواردی را باید مثبت تلقی کرد. وجود چنین اتفاق‌هایی نشان از استقبال نسل‌های جدید از موسیقی‌های اصیل نواحی است. موضوع این است که تغییر نسل‌ها به درستی در حال انجام است. به همین دلیل است که «آنامیس» گروهی جوان است و امیدوارم این جوانگرایی در گروه‌های دیگر هم روال شود.
به عنوان سوال آخر نسبت به آینده موسیقی استان و شهرتان امیدوارید؟
خدا را شکر موسیقی لااقل در میناب و بندرعباس هنوز زنده است. کلا به دلیل مهاجرپذیربودن شهر و استان گه‌گداری تغییراتی وجود داشته اما میناب هنوز اصالت خود را حفظ کرده است. مردم ما هنوز خواهان موسیقی‌مان هستند و موضوع مهم این است که آثار با اصالتمان همچنان اجرا می‌شوند. کلا تمام آیین‌های ما هنوز در میناب اجرا می‌شوند.
