درخواست جمعی از باستانشناسان کهگیلویه و بویراحمد برای بررسی‌های بیشتر محوطه‌های سد چمشیر
جمعی از باستانشناسان و پژوهشگران استان کهگیلویه و بویراحمد بر استخراج حداکثر اطلاعات تا آخرین لحظه محوطه‌های سد چمشیر تاکید کردند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، در نامه جمعی از باستانشناسان و پژوهشگران استان کهگیلویه و بویراحمد آمده است:
استان کهگیلویه و بویراحمد یکی از مناطق غنی طبیعی و زیستی ایران در بلندی‌های زاگرس است. سرشاخه بعضی از مهم‌ترین رودهای دائمی ایران در این استان قرار دارد و از این رهگذر تاکنون چندین سد در این استان ساخته شده یا در حال ساخت است که هر کدام آثار و تبعات اقتصادی، اجتماعی، زیستی و فرهنگی بزرگی به همراه دارد که در مواردی بسیار مخرب بوده است. بنا به وظیفه شهروندی و تخصصی خود آنچه در این نامه می‌خواهیم توجه مردم و مسؤولان را به آن جلب کنیم، جنبه‌های میراث فرهنگی و باستان‌شناختی ساخت این سدها است. با ساخت و آبگیری هر سد تعداد زیادی از محوطه‌های باستانی و شناسنامه‌های فرهنگی جامعه، برای همیشه نابود می‌شوند و زیر انباشت رسوبات طبیعی دفن می‌شوند، در حالی که فقط در اندکی از آن‌ها مطالعات باستانشناسی - آن هم به طور ناقص، ناکافی و با فوریت - انجام می‌گیرد. اگر محدودة تحت پوشش این سدها را محاسبه کنیم، آنگاه گسترۀ وسیعی که آثار فرهنگی و سکونتگاههای تاریخی در آن جای داشتند و بدون مطالعات اولیه – و نه حداکثری- به زیر آب می‌روند بهتر خود را نشان خواهد داد.
در این زمینه، سد مارون با کمترین پژوهشهای باستانشناسی و استخراج اطلاعات آبگیری شد. سد کوثر بدون انجام مطالعات باستانشناسی ساخته شد و با آبگیری آن آثار فرهنگی گوناگونی نابود شد. در سد تنگ سرخ مطالعات باستانشناسی مناسبی انجام نشده است و سد آبریز نیز در مراحل آغازین ساخت است و لازم است در مورد ارزیابی وجود آثار تاریخی روشنگری شود. در سد خرسان بدترین اتفاق ممکن در انتظار آثار تاریخی شکوهمند و چشمگیر آن است. در سد چمشیر که این روزها بحث‌انگیز شده متأسفانه مطالعات باستانشناسی به صورت ضرب‌الاجلی و بدون دقت و فرصت لازم در حال انجام است. با وجود این، در حالی که کاوشهای باستانشناسی در چمشیر با تمام ایرادهایی که بر آن وارد است هنوز تمام نشده، طی نشستی صحبت از «بی‌ارزش» و «بی اهمیت» بودن آثار و محوطه‌های تاریخی آن و «کفایت مطالعات» شده است! سخنی سطحی، غیرعلمی و غیرحرفه‌ای که بیانگر ناآگاهی افراد متولی از ماهیت مواد فرهنگی و تاریخی است. همچنین در این نشست به صدور مجوز آبگیری سد چمشیر توسط یکی از مدیران پژوهشگاه میراث فرهنگی در سال 1390 (پیش از انجام مطالعات باستانشناسی) اشاره شده که ضروری است رفع ابهام شود و در صورت صحت، ترک فعل مدیر مذکور مورد رسیدگی قرار گیرد.
هرچند گویا شرایط حاکم بر آخرین مرحله مطالعات میدانی باستانشناسی در سد چمشیر بکلی دور از انتظار و باعث نگرانی جدی بود اما برای ما این پرسش و مطالبه جدی وجود دارد که چرا با اینکه استان از باستانشناسان و پژوهشگرانی برخوردار است که هم با سیمای طبیعی و محیطی منطقه آشنا هستند و به مسایل، موضوعات و پرسشهای باستانشناسی و تاریخی اشراف دارند و مواد فرهنگی و تاریخی آن را میشناسند و برخی پیشتر در مطالعات مقدماتی پروژه سد چمشیر نیز دعوت به همکاری شده و در پژوهشها مشارکت داشتند، از حضور آن‌ها برای انجام و پیشبرد مطالعات و فعالیتهای نجاتبخشی استفاده‌ای نشده و از روند پژوهشها کنار گذاشته شده‌اند؟ چرا در رویکرد مدیریتی پژوهشگاه و متولیان امورِ کاوشهای باستانشناسی مذکور، شناخت مواد فرهنگی، زیستبوم و چشمانداز طبیعی یا آشنایی با پرسشها، مشکلات و موضوعات تاریخی مسائلی جدی تلقی نمیشوند تا به چنین نتایجی نینجامد؟
مهمتر از همه، با آنکه به کرات گفته شد، بودجه مناسبی در اختیار پژوهشگاه میراث فرهنگی برای انجام مطالعات باستانشناسی قرار داده شد، چرا نسبت به استخراج حداکثر اطلاعات و تکمیل مطالعات باستانشناسی و نجاتبخشی محوطه‌های باستانی یا حفاظت از آثار مکشوفه و ایجاد زمینه‌هایی برای پژوهشهای آینده کوتاهی می‌شود؟ با توجه به اینکه برداشت بخشی از بودجه تخصیص داده شده تحت عنوان «بالاسری» توسط پژوهشگاه باعث می‌شود محوطه‌های کمتری کاوش و پژوهش شوند، ضرورت دارد در اینباره تجدیدنظر و از اتخاذ تصمیم‌های نادرست پیشگیری شود. آبگیری سد اتفاقی آنی و فوری نیست و در شرایط اقلیمی کشور بی‌گمان زمانبر خواهد بود و باید بر استخراج حداکثر اطلاعات تا آخرین لحظه کوشید. برگزاری یک نشست علمی و تخصصی در شهرستان گچساران یا مرکز استان جهت آگاهی مردم و دوستداران میراث فرهنگی از نتایج علمی و تاریخی همه مطالعات انجام شده را به جدّ تقاضا داریم.
در پایان ضمن یادآوری رسالت تاریخی و مسئولیت شهروندی، تاسف و اعتراض خود نسبت به نابودی مواریث فرهنگی را ابراز میداریم و خواستار آن هستیم که وزارت محترم نیرو از تعجیل برای آبگیری سد چم شیر خودداری کرده و مهلت کافی برای انجام پژوهشهای باستانشناسی را در اختیار باستانشناسان و حفاظت‌گران قرار دهد. از وزارت محترم میراث فرهنگی نیز تقاضا داریم به رفتار و مدیریت سهل‌انگارانه در خصوص پژوهش و صیانت از میراث فرهنگی این منطقه پایان دهد و با جدیت به موضوع میراث فرهنگی سد چمشیر و دیگر سدهای در دست ساخت در استان توجه نماید. همچنین خواستار آن هستیم که نهادهای نظارتی و مسؤول، این موضوع را مورد ارزیابی کارشناسی قرار دهند.
