در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
نبود بودجه؛ پژوهش درباره تکنیک و طرح‌های گذشتگان در عرصه بین‌الملل را متوقف کرد/ نمونه‌سازی آثار قاجاری کاخ گلستان
سرپرست کارگاه سفال و سرامیک وزارتخانه میراث و گردشگری با اشاره به انجام نونه‌سازی از طرح‌های گذشتگان، گفت: نبود بودجه تبادل پژوهشی تکنیک و طرح‌های گذشتگان در عرصه بین‌الملل را متوقف کرده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، نمایشگاه «پنجاه سال هنر سفالگری» به همت گروه پژوهشی هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری از ۲۱ آبان در محل پژوهشکده هنرهای سنتی این وزارتخانه برپا شده و تا روز چهارشنبه ۱۶ آذر ادامه دارد.
این نمایشگاه شامل ۱۷۰ اثر سفال و سرامیک با تکنیک‌های زیرلعابی، رولعابی، آب‌رنگی، نقش‌برجسته و ساخت حجم سفالی، کتیبه و ریتون‌های سفالی است. این آثار حاصل کار ۲۱ هنرمند است که ۱۲ نفر از آن‌ها در حال حاضر در کارگاه‌های پژوهشکده هنرهای سنتی فعال هستند و ۹ نفر از استادان پیشکسوت حوزه سفال و سرامیک نیز در برپایی این نمایشگاه مشارکت دارند.
سهیلا نقی‌زاده (سرپرست کارگاه سفال و سرامیک گروه پژوهشی هنرهای سنتی وزارتخانه میراث و گردشگری) با اشاره به آنکه در این کارگاه، برخی از آثار قدیمی عین به عین و برخی دیگر نمونه‌سازی می‌شوند، گفت: اخیرا آثاری را نمونه‌سازی می‌کنیم که متعلق به ادوار مختلف بخصوص دوره قاجار است. این آثار از رنگ گرفته تا طرح، آثار نمونه‌سازی شده‌اند؛ دراین نمونه سازی‌ها بخصوص از آثار کاخ گلستان بهره جسته‌ایم که برای استفاده از این آثار از تحقیق میدانی و کتابی استفاده کرده‌ایم. تعدادی از این آثار در نمایشگاه «پنجاه سال هنر سفالگری» در معرض دید عموم قرار گرفته‌اند.
او درخصوص چرایی تاکید بر نمونه‌سازی از آثار گذشتگان، گفت: حفظ و اشائه هنرهای سنتی یکی از اهداف ماست. قصد بر آن است تا سبک کار، طرح‌ها و تکنیک‌هایی که از گذشتگان باقی مانده را حفظ و به نسل آینده منتقل کنیم. اگر این کارها را انجام ندهیم این آثار به مرور زمان فراموش خواهند شد مگر آنکه این آثار در موزه‌ها به نمایش گذاشته شوند. اما قصد بر آن است تا جوانان، هنرجویان و هنرمندان علاقه‌مند بتوانند از این تکنیک‌ها بیاموزند. ضمن آنکه برخی از این آثار و طرح‌ها در قالب آثار کاربردی نیز در زندگی روزمره عموم جامعه جای گرفته‌اند.
نقی‌زاده همچنین اشاره داشت: این روزها شاهد آن هستیم که برخی از آثار با تکنیک‌ها و طرح‌های قدیمی توانسته‌اند در سر در عمارت‌ها، شبستان‌ها، رستوران‌های سنتی و سفره خانه‌ها و حتا هتل‌ها جای بگیرند. حتا نمونه‌سازی یکی از لته‌های دیوارنگاره کاخ گلستان نیز انجام و در دفتر وزیر میراث و گردشگری نصب شده است. کارگاه سفال و سرامیک وزارتخانه نیز دارای دیوارنگاره‌هایی از دوره قاجار است.
او درخصوص این مهم که این آثار به جای مانده از گذشتگان چه اندازه توانسته‌اند علاوه بر تجملی و هنری بودن وارد زندگی عموم جامعه شوند، نیز گفت: عموم جامعه اگر به هنر ایرانی علاقه‌مند باشند قاعدتا در خانه آن‌ها یک بخشی از هنر ایرانی بخصوص سفال پیدا می‌شود. اما کار ما بیشتر جنبه تزیینی دارد. چراکه کارهایی که انجام می‌دهیم حفظ و اشائه آثار گذشتگان است. در این میان نقوش مختلفی از مینیاتور گرفته تا گل و مرغ مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع می‌توان گفت، نقوش مد نظر، برگرفته از هنرهای سنتی قدیم و طرح‌ها و نقوش ادوار مختلف از دوره قاجار و ایلخانی و… است. حتا برخی از نقوش برگرفته از طرح‌های سنتی مانند گل‌های ختایی و اسلیمی است. برخی از نقوش نیز طرح‌های سنتی – گرافیکی است که تلفیقی از سنت و مدرنیته است. حتا از گل و مرغ‌ها نیز استفاده می‌کنیم که به طرح‌ها و نقوش قدیمی بازمی‌گردد که در کتاب‌های تاریخی به آن اشاره شده.
سرپرست کارگاه سفال و سرامیک گروه پژوهشی هنرهای سنتی با اشاره به آنکه گرایش عموم جامعه به نقوش سنتی و مینیاتوری بیشتر است، اذعان داشت: سعی کردیم، طرح‌های گرافیکی و مدرن را نیز با نقوش سنتی تلفیق کنیم. البته آثارمان را برای حضور در نمایشگاه‌های خارجی و داخلی نیز ارسال می‌کنیم. برخی از این آثار که توسط هنرمندان پیشکسوت طی ۵۰ سال اخیر خلق شده‌اند در سفارتخانه‌ها، موزه‌ها، دفاتر وزرا و… نگهداری می‌شوند. سعی شده این آثار و نقوش که از ادوار گذشته از ساسانی گرفته تا ایلخانی و قارجار است، حفظ شود. حتا از ظروف قدیمی زیرخاکی که پیدا شده‌اند نیز نمونه‌سازی صورت گرفته چراکه این امر می‌تواند در معرفی هنرهای سنتی و هنرهای گذشتگان ما در عرصه بین‌المللی موثر باشد. بسیاری از بازدیدکنندگان خارجی که برای بازدید از کارگاه سفال و سرامیک وزارتخانه میراث می‌آیند، دیدن این آثار برایشان بسیار جذاب است و با گرفتن عکس و سئوالات متعدد این مهم را نشان می‌دهند.
او ادامه داد: حتا چند سال پیش یکی از اساتید ژاپنی؛ کوبه‌ای کاتو (فرزند استاد تاکو کاتو) ) که به ایران سفر کرده بود به تکنیک سفال زرین فام علاقه‌مند شد و این امکان را ایجاد کرد تا چند هنرمند ایرانی برای تحقیق درخصوص این تکنیک به ژاپن سفر کنند. در حال حاضر تکنیک زرین فام در دوران معاصر توسط افراد متعددی مورد بررسی قرار گرفته که برخی از آن‌ها در حیطه تحقیق و برخی دیگر به صورت تجربی به ساخت این لعاب پرداخته‌اند. حتا این استان ژاپنی مطرح کرد «پدر من در سال ۱۹۶۶ به تفکیک و احیا سفال زرین فام پرداخت و در سال ۱۹۷۵ به عنوان اولین نفر برای احیای این هنر ایرانی شناخته شد و آرزوی او این بود بعد از احیای آثار خلق شده به زادگاهش ایران برگردد. بیش از ۱۰ هنرمند از ایران برای انجام تحقیقات بر روی سفالگری زرین فام به ژاپن دعوت شدند؛ امیدواریم برگزاری این رویداد در ایران به شناخته‌تر شدن این هنر کمک بیشتری کند.» از این رو هنرمندان ایرانی موفق شدند حدود ۴ ماه در ژاپن به مطالعه و پژوهش بپردازند.
سرپرست کارگاه سفال و سرامیک وزارتخانه میراث‌و گردشگری در پاسخ به این سئوال که درحال حاضر تا چه اندازه در حوزه مبادلات فرهنگی و هنری در عرصه بین‌المللی و طرح کرسی‌های پژوهشی و مطالعاتی فعال هستیم، گفت: متاسفانه درحال حاضر هیچ نمونه‌ای نداریم و آخرین بار همین پژوهش در باب سفال زرین فام بود که آنهم از سوی مسئولان ژاپنی هماهنگی‌هایش انجام شد و هنرمندان برای تحقیق و پژوهش اعزام شدند. این درحالی است که قبل از انقلاب چندین مورد از این دست پژوهش‌های بین‌المللی در حوزه سفال و سرامیک و مجسمه‌سازی در کشورهای فرانسه و ایتالیا داشتیم. اکنون بودجه مناسبی برای این مهم اختصاص پیدا نمی‌کندو اگر پروژه‌های تحقیقاتی از سوی کشورهای دیگر تعریف نشود، از سوی ایران بودجه‌ای برای این مهم تخصیص نمی‌یابد. البته نباید فراموش کرد که مشترکات تکنیکی و نقوش در حوزه سفال و سرامیک بخصوص بین ایران و چین بسیار زیاد است. از نقوش حیوانی و گیاهی گرفته تا سفال‌های سفید و آبی و… ریشه در تاریخ و گذشته ما دارند. اما نتوانسته‌ایم برای تبادل این تکنیک‌ها با سایر کشورها به تعامل برسیم و سیاست درستی در این خصوص اعمال نشده است.
بنابراین گزارش، علاقه‌مندان برای بازدید از نمایشگاه پنجاه سال هنر سفالگری به جز روزهای تعطیل می‌توانند از ساعت ۹ الی ۱۵ به پژوهشکده هنرهای سنتی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی واقع در خیابان آزدی، تقاطع بزرگراه یادگار امام مراجعه کنند.
