آینده‌نگاری فناوری‌های همگرا در نظام اداری ایران

به گزارش ایلنا، نظام اداری به عنوان یکی از اصلی‌ترین زیرساخت‌های توسعه پایدار جوامع است که با وجود همه تلاش‌های صورت گرفته در جهت اصلاح آن، همچنان فاقد کارایی و پاسخ گویی لازم است.

 یکی از علل اصلی آن، بی‌توجهی به ارزش‌های اسلامی و نقش بنیادین آن در تحول و سلامت نظام اداری است. از سویی دیگر با توجه به پیشرفت نظام علم و فناوری، جریان نوپدید فناوری‌های همگرا (انبیک یا شزان) که از ترکیب چهار فناوری پیشرفته (شامل ریز فناوری، زیست فناوری، فناوری اطلاعات و علوم شناختی) حاصل آمده است، تمامی برساخته های اجتماعی بشر از جمله سازمان و نظام اداری را تحت تأثیری شدید و انقلابی قرار خواهد داد. 

از طرفی سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، یک برنامه راهبردی و کلان برای حرکت از وضع موجود به سمت وضع مطلوب می باشد که محور آن توسعه پایدار است. لذا با توجه به اهمیت این موضوع در سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت دریکی از تدابیر (تقویت کارکردهای حاکمیتی با واگذاری مسئولیت‌های غیرحاکمیتی و تصدی‌گرایانه به بخش‌های مردمی، و بهبود کارآمدی و چابکی و شفافیت نظام اداری با شیوه‌ها و فناوری‌های نوین) به آن اشاره شده است.

 در این زمینه رساله‌ای با عنوان "آینده‌نگاری فناوری‌های همگرا در نظام اداری ایران"  تدوین شده که بر اساس یافته‌های علمی این پژوهش، نظام اداری، یکی از کلیدی‌ترین زیرساخت‌های توسعه در هر کشور است و این اهمیت در ایران که نظام اداری آن از گستردگی و تأثیرگذاری بسیار بیشتری برخوردار است، از سوی دیگر، نظام اداری، خود تحت تأثیر نظام علم و فناوری است و برای تحقق مأموریت‌هایش، ضروری است از جدیدترین فناوری‌ها استفاده نماید. واقعیت دیگر آن است که امروزه فناوری‌ها و علوم مختلف برای پیشرفت بیشتر باید با یکدیگر ترکیب شوند؛ چنین الزامی سبب شده است تا مفاهیم جدیدی همچون «همگرایی فناورانه» و «فناوری‌های همگرا» معرفی شوند. اصطلاح فناور‌ی‌های همگرا برای اشاره به ترکیب چهار دانش پیشرفته شامل فناوری نانو، فناوری زیستی، فناوری اطلاعات و علوم شناختی به کار می‌رود. هدف از این  پژوهش آن است که آینده‌ی فناوری‌های همگرا در نظام اداری ایران را تحلیل کرده و ضمن ارائه تصویری شفاف از آینده‌های محتمل در این عرصه، آینده‌ای مطلوب از همگرایی فناورانه در نظام اداری جمهوری اسلامی ایران را پیشنهاد نماید. 

در این پژوهش، ابتدا مدل آرمانی نظام اداری جمهوری اسلامی ایران، بر اساس تحلیل اسناد فرادستی طراحی شده و در ادامه پس از احصاء و دسته‌بندی دستاوردهای محتمل همگرایی فناورانه، تأثیرپذیری ابعاد و عناصر مختلف نظام اداری از این فناوری‌ها معرفی شده است.

 در مرحله بعد با شناسایی و اولویت‌بندی پیشران‌های همگرایی فناورانه در ایران، آینده‌نگاری نظام اداری همگرا در جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. 

یافته‌های  این پژوهش نشان می‌دهد که نظام اداری آرمانی جمهوری اسلامی ایران که متشکل از شش بُعد اصلی (ورودی، زیرساخت‌ها، منابع، فرایندها، خروجی و بازخورد) است، در اثر نفوذ جریان همگرایی فناورانه در کشور به شدت از فناوری‌های همگرا متأثر خواهد شد؛ به طوری‌که بیشترین تأثیر را ابعاد «فرایندهای کاری» و «زیرساخت‌ها» دریافت خواهد کرد و از سوی دیگر، شدیدترین تأثیرگذاری از سوی حوزه همگرای «هوش مصنوعی و رباتیک» اعمال خواهد شد.