در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
ناگفته‌هایی از چوب خط‌های کشف شده در کله‌کوب/ فعالیت صنعتی و مبادلات در پیش از تاریخ
سرپرست هیئت باستان‌شناسی در کله‌کوب درباره ناگفته‌های کشف ادوات محاسبات اداری و چوب خط‌هایی گفت و اینکه این چوب‌خط‌ها نشان از وجود تجارت و مبادلات در دوران پیش از تاریخ دارند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، در پی کشف شواهدی از آغاز شهرنشینی در خراسان‌جنوبی و وجود شواهدی از مدیریت اداری و حسابداری در محوطه کله‌کوب، محمدحسین عزیزی خرانقی (سرپرست هیئت باستان‌شناسی در کله‌کوب) در خصوص اهمیت این کشفیات که حاصل سومین فصل کاوش‌های باستان‌شناسی در محوطه کله‌کوب آیسک، شهرستان سرایان دراستان خراسان‌جنوبی است، گفت: محوطه کله‌کوب در شرق ایران و استان خراسان‌جنوبی یکی از معدود محوطه‌های پیش‌از تاریخی در این منطقه است که شواهد باستان‌شناختی و توالی فرهنگ‌های مختلف از هزاره پنجم تا دوم پیش‌از میلاد را در خود جای داده است. این منطقه از آن جهت اهمیت دارد که عموما شواهد باستان‌شناختی آغاز شهرنشینی در ایران، به بخش جنوب غرب ایران به عنوان مثال؛ به شوش و چغامیش بازمی‌گردد، البته در برخی از محوطه‌های فلات مرکزی ایران همچون سفالی و میمنت آباد و در جنوب شرق در منطقه جیرفت، محوطه مطوط آباد نیز چنین شواهدی بدست آمده است.
او ادامه داد: در سال ۹۷ که به پیشنهاد استان برای کاوش به کله‌کوب آمدیم، با محوطه‌ای روبه رو شدیم که مواد فرهنگی و توالی فرهنگی مناسبی در آن دیده می‌شود. در این راستا در ترانشه‌های لایه نگاری با حجم زیادی از سفال‌های لبه واریخته، سینی‌های بانشی، ظروف دسته دماغی و همچنین سفال‌های لوله‌دار و آبریزداری روبه رو شدیم که برای نخستین بار در این منطقه و به دور از مرکز بدست می‌آمدند.
سرپرست هیئت باستان‌شناسی در کله‌کوب خاطرنشان کرد: همان‌طور که ذکر شد این محوطه دارای توالی لایه‌نگاری مناسبی است ولی مهم‌ترین دوره فرهنگی شناسایی‌شده در آن شواهدی از فرهنگ آغاز شهرنشینی و هزاره چهارم پیش از میلاد است که در دنیای باستان‌شناسی به نام دوره اوروک یا شوش II، آغاز ایلامی، شناخته می‌شود.
عزیزی خرانقی با اشاره به اتمام سومین فصل کاوش در کله‌کوب گفت: در پایان این فصل از کاوش موفق به کشف شواهدی از ذوب مس شدیم که در کنار آن شواهدی از معماری‌های پیچیده نیز بدست آمد. علاوه بر آثار سنگی و سفالی، یکسری آثار بدست آوردیم که شبیه به چوب خط هستند که نشان از طی مراحل پیشا نگارشی دارد. این‌ها نشان از حضور یک سنت آغاز شهرنشینی در شرق ایران است. این محوطه شرقی‌ترین نقطه در ایران است که این فرهنگ به آن نفوذ کرده است.
این عضو هیات علمی پژوهشکده باستان‌شناسی در پاسخ به این سئوال که آیا با توجه به نزدیکی این منطقه به مناطق افغانسان می‌توان بین یافته‌های این کاوش و یافته‌های باستان‌شناسی در افغانستان ارتباط برقرار کرد، گفت: تاکنون هیچ محوطه‌ای مرتبط با این دوره تاریخی در افغانستان بدست نیامده است. محوطه‌های معروف افغانستان دوره‌های جدیدتری دارند و از آنجا که برای نخستین بار است که در استان خراسان جنوبی کاوش در محوطه پیش از تاریخ انجام می‌شود، از این رو سئوالات زیادی در این خصوص وجود دارد، بدین صورت که می‌توان اینطور گفت که کاوش کله‌کوب به جای پاسخگویی به سوالات، موجب ایجاد سوالات متعددی دیگری شده که برای پاسخگویی بدان نیاز به تداوم کاوش‌ها در این محوطه با اعتبارات مناسب‌تری است.
سرپرست هیئت باستان‌شناسی درخصوص کشف بقایایی از معماری صنعتی و دیوارهای خشتی و نشانه‌هایی از شواهدی از مدیریت اداری و حسابداری که نشان از سطح پیچیدگی اجتماعی و مدیریت منابع مالی در این محوطه دارد، گفت: چند فضا و یک راهرو کوچه مانند و دیوارهای خشتی در این فصل از کاوش بدست آمد و با توجه به شناسایی سازه‌های حرارتی می‌توان کاربری صنعتی را برای این معماری محتمل دانست. در این میان یک سنگ ماسه‌ای خیلی باریک نیز بدست آمد که روی آن خطوط موازی و مایل کَنده شده است. هنوز نمی‌توانیم بگوییم که سیستم حسابداری در آن زمان چگونه بوده چراکه شواهد بدست آمده بسیار محدود است. با توجه به آنکه کارگاه صنعتی و سفال‌ها و چوب خط که نشان از فعالیت اداری و محاسباتی دارد در یک محوطه بدست آمده می‌توانیم بگوییم با یک نظام پیچیده صنعتی روبه رو هستیم که کارگاه تولیدی بوده که احتمالا مبادلاتی نیز در آن انجام می‌شده.
عزیزی خرانقی در پاسخ به این سئوال که آیا می‌توان ارتباطی بین چوب خط‌های بدست آمده در محوطه کله‌کوب و آنچه چندی پیش در شهر سوخته و حتا سایر یافته‌های محوطه‌های پیش از تاریخ بدست آمده برقرار کرد، گفت: تمام این یافته‌ها هم دوره هستند. البته معتقد هستم با توجه به آنکه کله‌کوب در حاشیه کویر مرکزی قرار دارد این احتمال وجود دارد که ارتباط آن با غرب ایران از طریق ناحیه‌های جنوبی رشته کوه البرز باشد نه از دشت لوت و کویر مرکزی. منطقی آن است که از سمت شمال به غرب، این ارتباط برقرار شده باشد. البته تاکنون هیچ محوطه‌ای بین این مناطق شناسایی و بدست نیامده تا بتوان به صورت دقیق دراین خصوص صحبت کرد. بررسی‌های باستان‌شناسی دقیق‌تر در مناطقی همچون بردسکن و سبزوار می‌توان اطلاعات تکمیلی احتمالی را مهیا سازد. البته مشابه چوب خط‌هایی که در کله‌کوب بدست آمده در شوش و چغامیش نیز بدست آمده است.
