در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛
دشواری‌های ثبت آثار در یونسکو، ایران را به سمت آیسسکو برد
رئیس آیسسکو در جمهوری اسلامی ایران با اشاره به آنکه ثبت آثار و میراث‌فرهنگی در فهرست آیسسکو می‌تواند مجموعه‌ای منسجم از آثار جهان اسلام را پیش روی ما قرار دهد، از ارسال این فهرست به سازمان ملل در آینده‌ای نزدیک خبر داد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، سالهاست که ثبت آثار و میراث فرهنگی در فهرست‌های جهانی از جمله یونسکو از اهمیت بالایی برخوردار است اما همواره محدودیت‌ها و چالش‌هایی هم در مسیر ثبت‌ها به‌خصوص در یونسکو وجود دارد که از آن جمله می‌توان به محدودیت ثبت تنها یک اثر از هر کشور در سال اشاره کرد چنانکه یونسکو هر ساله تنها یک بنا را از هر کشور برای ثبت در فهرست آثار جهانی می‌پذیرد. در این میان کار برای کشوری مانند ایران که مملو از آثار تاریخی و فرهنگی است، دشوار است. ضمن آنکه اگر اثری انتخاب و پرونده آن ارسال شود و بنابر هر دلیلی آن اثر در آن سال در یونسکو ثبت نشود، آن کشور دیگر فرصتی برای معرفی اثر دوم ندارد و فرصت آن سال را از دست می‌دهد.
هرچند یونسکو معروف‌ترین مرجع ثبت میراث‌فرهنگی در دنیا به شمار می‌شود اما اخیرا مراکز دیگری نیز فعال شده‌اند که روند ثبت را تسهیل و البته ویژگی‌های خاص‌تری را متوجه آن می‌کنند. یکی از این مراکز، آیسسکو است. سازمان جهانی اسلامی برای آموزش و پرورش، علوم و فرهنگ یا همان آیسسکو (ICESCO)؛ نهادی تخصصی که تحت حمایت سازمان همکاری اسلامی (OIC) فعالیت می‌کند و در زمینه‌های آموزش، علوم، فرهنگ و ارتباطات در کشورهای اسلامی و به منظور حمایت و تقویت روابط بین کشورهای عضو خود به فعالیت مشغول است.
هرچند قطعنامه‌‌ی تأسیس سازمان جهانی اسلامی برای آموزش و پرورش، علوم و فرهنگ در سومین کنفرانس اجلاس اسلامی، در سال ۱۹۸۱ در مکه مکرمه صادر شد اما از آن سال تا امروز فقط برای دو سال این نهاد درصدد تهیه فهرست آثار میراث‌فرهنگی کشورهای عضو و البته ثبت آن‌ها برآمد.
عبدالکریم صادق دوست (رئیس گروه کمیسیون ملی آیسسکو در جمهوری اسلامی ایران) با اشاره به ثبت شهرهای کشورهای اسلامی در آیسسکو گفت: آیسسکو حدود دو سال است که درصدد اقدامی جدید برای ثبت شهرهای کشورهای اسلامی برآمده است. ما نیز از طریق وزارتخانه میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اقدامات لازم برای معرفی و ثبت شهرهای ایران را انجام داده‌ایم و تمام اطلاعات لازم را منتقل کرده‌ایم و فرم‌هایی که باید اطلاعات فنی مراکز و آثار تاریخی و باستانی در آن ثبت شود را در اختیار وزارت میراث قرار داده‌ایم. همچنین چندین جلسه تخصصی برگزار کردیم و خوشبختانه در اثر این تعامل و همکاری مشترک، موفق شدیم حدود ۱۰ اثر از ایران را به عنوان نخستین گام در آیسسکو معرفی و تعدادی از آن‌ها را ثبت کنیم. به محض مسجل شدن ثبت این آثار، مراتب به وزارتخانه میراث اعلام و اطلاعات به شهرها و مراکز مربوطه ابلاغ شده است. تلاش ما بر آن است که در سال جاری، آثار بیشتری را معرفی کنیم.
او ادامه داد: تاکنون پنج اثر فرهنگی و تاریخی ایران به طور رسمی در فهرست میراث جهان اسلام ثبت شده که شامل منظر فرهنگی قلعه الموت در قزوین، مجموعه آرامگاهی شیخ احمد جام در تربت جام، مجموعه تاریخی بسطام در شاهرود، منظر فرهنگی ماسوله در گیلان و گنبد علویان همدان است. البته آثاری هم ارسال شده که در دست بررسی است.
صادق‌دوست درخصوص فوایدی که ثبت آثار در آیسسکو دارد و اینکه چگونه است که مدیران میراث‌فرهنگی استان‌ها و مجموعه‌هایی که نام آن‌ها در آیسسکو ثبت شده است از این امر اطلاع چندانی ندارند و آن را آنچنان که باید مفید فایده نمی‌دانند، گفت: برای آنکه بتوانیم یک مجموعه منسجم ثبت شده اختصاصا در سطح کشورهای جهان اسلام تحت عنوان میراث‌فرهنگی جهان اسلام داشته باشیم این امر اهمیت دارد چراکه تاکنون چنین عنوانی درجهان اسلام تعریف نشده بود و این امر ابتکار آیسسکو است که آن را تعریف کرده و ما نیز به عنوان کشور جمهوری اسلامی ایران باید سهم مهمی در این فهرست و این مجموعه داشته باشیم.
او همچنین در پاسخ به این سئوال که ثبت آثار و میراث فرهنگی ایران در آیسسکو درحالی که شاهد ثبت آثار در یونسکو نیز هستیم، چه فوایدی برای ایران دارد و اینکه آیا تنها به ثبت این آثار در یک فهرست اکتفا می‌شود یا آنکه زمینه‌های آشنایی با این میراث را درخصوص ۵۴ کشور اسلامی عضو آیسسکو نیز فراهم می‌کند، گفت: قطعا یکی از فواید این ثبت، اطلاع‌رسانی و شناساندن این آثار به کشورهای عضو آیسسکو است، ضمن آنکه پشتیبانی‌های مالی و معنوی آیسسکو شامل این آثار نیز می‌شود. چنانکه آیسسکو طی دوران کرونا، حدود ۱ میلیون دلار به میراث‌فرهنگی و آثار ثبت شده در فهرستش کمک مالی کرده همچنین اعزام کارشناسان و ارائه راهنمایی و راهکارهای حفاظتی و نگهداری از آثار از دیگر فواید عضویت در آیسسکوست. اینکه چقدر از این هزینه شامل آثار تاریخی و میراث‌فرهنگی ایران شده باید از وزارتخانه میراث‌فرهنگی و گردشگری پیگیری شود چراکه در این خصوص آن‌ها با آیسسکو در ارتباط هستند.
صادق‌دوست یادآور شد: ما نماینده آیسسکو در ایران و مجرای رسمی ارتباط آن سازمان با عوامل داخلی کشور هستیم از این رو امور تخصصی را به ارگان‌های تخصصی آن واگذار کرده‌ایم. نباید فراموش کرد که فهرست آیسسکو بعدها به سازمان ملل ارسال و در سطح جهانی به اشتراک گذاشته خواهد شد. تمام کشورهای عضو آیسسکو می‌توانند ظرفیت‌های تاریخی و فرهنگی خود را ثبت و به اشتراک بگذارند. تاکنون حدود ۳۰۰ اثر در آیسسکو ثبت شده و با توجه به دشواری‌ها و محدودیت‌هایی که ثبت آثار در یونسکو دارد، این راه می‌تواند ثبت آثار کشورهای اسلامی را ساده‌تر و سریع‌تر کند.
به گفته او، تمام کشورهای اسلامی به خصوص کشورهای همسایه ما از این لیست و ثبت آثار در آیسسکو استقبال کرده‌اند و اگر آثاری برای ارائه داشتند آن را معرفی کرده‌اند. درواقع می‌توان گفت، جنب و جوش جدیدی در این زمینه در کشورهای اسلامی بوجود آمده است.
