بشیر معتمدی در گفت‌وگو با ایلنا مطرح کرد؛
تفاوت‌های صداوسیمایی که پیمان جبلی سکاندار آن است/ رسانه برای ملی بودن باید بلندگوی صداهای مختلف باشد
بشیر معتمدی با بیان اینکه «این سنجش بسیار مهمی است که صداوسیما ببیند آیا معیار ملی بودن و مصادیقش را دارد یا نه؟» می‌گوید: ملی بودن یعنی اینکه اجازه دهد صداهای مختلف در قضایای مختلف شنیده شود. اما متاسفانه در سال‌های گذشته این رویکرد مهم در صداوسیما وجود نداشته یا خیلی کم‌رنگ بوده است و سعی می‌شده که فقط یک دیدگاه، یک جریان و یک فکر ارائه شود.
«بشیر معتمدی» (استاد دانشگاه در رشته ارتباطات و رسانه) در گفتگو با خبرنگار ایلنا، با اشاره به رویکردهای جدیدی که در صداوسیما با حضور پیمان جبلی در مقام ریاست این سازمان رخ داده، اظهار امیدواری کرد که رسانه ملی بتواند بلندگوی همه صداهای داخل کشور باشد.
عضو هیأت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و ارتباطات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، درباره این تغییر رویکردها که در صداوسیما دیده می‌شود، تشریح کرد: به نظر می‌رسد که با ریاست آقای جبلی، رویکردهای جدیدی در بخش‌های مختلف صداوسیما در نظر گرفته شده است و بازتاب آن را در تلویزیون و مخصوصا بخش‌های خبری همچون ماجرای اخیر بنزین می‌توان دید.
معتمدی ادامه داد: مدیریت ارشد صداوسیما به بخش‌های خبری خود اجازه داد که به موقع، به‌هنگام و بدون اینکه بخواهند قضیه را لاپوشانی کرده یا صورت مساله را پاک کنند، اطلاع‌رسانی دقیقی انجام دهند و همین اقدام توانست جلوی شبکه‌های ماهواره‌ای یا خبرگزاری‌های خارجی را برای التهاب‌آفرینی در جامعه، بگیرد.
او با تاکید بر اینکه «به نظر می‌رسد که صداوسیما برای اینکه بتواند این رویکرد را ادامه دهد نیاز به دو معیار دارد که باید همیشه آن‌ها را اجرا کند.» گفت: یکی در مورد اخبار است که به نظر من روند اطلاع‌رسانی به‌هنگام و اینکه سعی کنند جوانب مختلف قضیه را بررسی کنند می‌تواند کمک کننده باشد. البته در دو، سه سال اخیر نمونه‌هایی را از این رویکرد دیده‌ایم که مثلا در موضوع فساد، بخش‌های خبری صداوسیما، روزنامه‌نگاری تحقیقی را در پیش گرفته و خبرنگاران خود را به دنبال کشف لایه‌های مختلف فسادی که مخالف تولید ملی هم هستند، فرستاده است.
این پژوهشگر و مدرس دانشگاه یادآور شد: اما نیاز مهم این است که این رویکرد را محدود و مخصوص یک بخش خاص نکنند. البته رویکرد آقای جبلی در مواردی همچون مساله آقای زاکانی شهردار تهران نشان داد که این محدودیت‌ها، تا حدودی برداشته شده است. به طوری که اجازه داده شد با پیگیری به موقع مساله انتصابات فامیلی در شهرداری، جلوی فساد گرفته شود.
معتمدی خاطرنشان کرد: بنابراین، در بخش خبری، اطلاع‌رسانی به هنگام، به موقع و بدون سانسور و بدون داشتن جهت‌گیری خاص سیاسی، اصلی لازم‌الاجراست و بخش‌های دیگر هم می‌توانند فضایی همچون بخش خبری داشته باشند.
او با اشاره به اینکه نامِ صداوسیما، رسانه ملی است، گفت: این سنجش بسیار مهمی است که صداوسیما ببیند آیا معیار ملی بودن و مصادیقش را دارد یا نه؟ ملی بودن یعنی اینکه اجازه دهد صداهای مختلف در قضایای مختلف شنیده شود. اما متاسفانه در سال‌های گذشته این رویکرد مهم وجود نداشته یا خیلی کم‌رنگ بوده است و سعی می‌شده که فقط یک دیدگاه، یک جریان و یک فکر ارائه شود.
عضو هیأت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و ارتباطات با ذکر مثالی موفق در این زمینه، یادآور شد: در قضیه اخیر واکسن کرونا که اقلیتی از مخالفان داشت که همین گروه کوچک بالاخره صدایی داشتند و تجمع کرده بودند، بالاخره بعد از مدت‌ها صداوسیما اجازه داد این گروه در برنامه گفتگوی ویژه خبری حاضر شده و حرف‌هایشان را بزنند. این رویکرد باید در همه بخش‌ها ادامه پیدا کند.
معتمدی ادامه داد: اگر صداوسیما می‌خواهد واقعا نام رسانه ملی را داشته باشد باید بلندگوی صداهای مختلف باشد. اینجاست که اتفاقا اقناع صورت می‌گیرد؛ نه اینکه بلندگو را صرفا جلوی مردمی قرار بدهی که موافق تزریق واکسن هستند. کسی که مخالف است، با این گزارش کوتاه یک‌سویه اقناع نمی‌شود. جایی قانع می‌شود که اجازه بدهند صدای دیدگاه‌های مختلف شنیده شود و خود مخاطب قضاوت کند و به نتیجه برسد.
او خاطرنشان کرد: من پیشنهادم به صداوسیما این است که این رویکردها را در موضوعات مختلف به ویژه مساله مهم اقتصاد در پیش بگیرند و اجازه بدهند دیدگاه‌های مختلف اقتصادی حرف‌شان را مقابل مردم بزنند. به طور مثال همین در مورد حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی که از بحث‌های مهم روز است و می‌تواند تنش‌هایی را در جامعه ایجاد کند، اقتصاددان‌ها اعلام آمادگی کرده‌اند که با دولت مناظره کنند؛ صداوسیما می‌تواند این گروه را دعوت کند و اجازه دهد این گفتگو شکل بگیرد تا اگر قرار به حذف این ارز است، مردم بدانند که چه تبعات و در مقابل چه محاسنی دارد.
این مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه ارتباطات با تاکید بر اینکه «گزارش‌های کوتاه خبری مانند ۲۰ و ۳۰ که خیلی کوتاه، فقط جنبه‌های مثبت طرح را بیان می‌کنند نه به نفع کشور است و نه حتی خود صداوسیما.» تصریح کرد: اگر صداوسیما می‌خواهد به جایگاه قبلی‌اش برگردد باید اجازه بدهد صداهای مختلف از آن شنیده شود.
معتمدی با بیان اینکه همین رویکرد باید در سریال‌ها هم در پیش گرفته شود، گفت: ما نیاز داریم که اقوام مختلف در سریال‌های تلویزیونی بازنمایی شوند. بعد از مدت‌ها در سریال «نون.خ» قوم کرد نمایش داده شده بود و بازخوردهای مثبتی داشت. الان وقت آن است که سراغ اقوام دیگر همچون بلوچ‌ها برویم که به شدت نسبت به جامعه واگرا هستند. یا سراغ اهل سنت برویم که در رسانه ملی هیچ‌گاه نمایش داده نمی‌شوند.
او با اشاره به اینکه «رسانه ملی باید اجازه دهد، صدای زنان، اقوام مختلف و تفاوت‌های فرهنگی شنیده شود.»، گفت: متاسفانه اکنون در بسیاری از سریال‌ها به این رویکرد توجه نمی‌شود. اما با داستان‌های خوب و زیبا می‌توان صداها و تفکرهای مختلف را بازنمایی کرد تا حس هم‌دلی و هم‌گرایی بین اقوام تقویت شود.
عضو هیأت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و ارتباطات در ادامه با بیان اینکه «به نظر من نتایج نظرسنجی ایسپا در شهریورماه امسال، زنگ خطری برای صداوسیما بود.» گفت: این پایش‌ها نشان می‌داد که در سال ۱۴۰۰، تنها ۴۲ درصد مردم اخبار روز را از طریق منابع خبری صداوسیما پیگیری می‌کنند. درحالی‌که در سال ۱۳۹۷، میزان ارجاع مردم به منابع خبری صداوسیما ۵۷ درصد بوده و در واقع طی این سه سال، مرجعیت صداوسیما میان مردم ۱۵ درصد کاهش یافته است.
معتمدی در پایان با تاکید بر اینکه این آمارها نشان می‌دهد که صداوسیما نتوانسته رویکردهای ملی را حفظ کند، یادآور شد: اگر صداوسیما می‌خواهد این اعتماد دوباره بالا برود، باید اجازه بدهد که صداهای مختلف شنیده شود و در عین حال در مباحث خبری، سعی کند دقیق، به موقع و بدون جانبداری سیاسی مشکلات موجود را مطرح کند و در نهایت این رویکردهایی که اکنون در پیش گرفته شده، مقطعی نبوده و تداوم داشته باشد.
