اعظم طالقانی در گفتگو با ایلنا:
مردم را از شوراها بیزار نکنید
«شورا تنها در یک جامعه مدنی پا می‌گیرد چرا که نهاد شورا جزئی از آن جامعه مدنی تلقی می‌شود. / در شورای شهر تهران کسانی حضور داشتند و اکنون نیز بعضا حضور دارند که تنها اتکای‌شان به قدرت است. / شورای مد نظر آیت‌الله طالقانی، نهادی مردمی بود که نباید به هیچ قدرتی جز قدرت ملت متصل باشد بلکه باید قدرت را زیر سوال ببرند و آن را مواخذه کند. / شوراها با سرپوش گذاشتن بر مسایل و مشکلات مردم نمی‌توانند در مسیر مردم حرکت کنند»
دختر مرحوم آیت الله طالقانی، صاحب ایده تشکیل شوراها در جمهوری اسلامی در گفتگوی مشروحی با ایلنا به بررسی کیفیت تشکیل چهار دوره شورا و تطابق شوراهای امروزی با آرمان آیت‌الله طالقانی از واگذاری امور مردم به شوراها پرداخت.
اعظم طالقانی در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایلنا، با ابراز خرسندی از تشکیل و تداوم شوراها، خطاب به نمایندگان مردم در شوراها گفت: با برخی از اقدامات مردم را از شوراها ناامید و بیزار نکنید.
این نماینده مردم تهران در مجلس اول درباره دغدغه‌های مرحوم طالقانی برای ایجاد شوراها، با اشاره به دو آیه ۳۸ سوره شوری و آیه ۱۵۹ آل عمران در قران کریم، اظهار کرد: بر اساس این دو آیه باید کار‌ها با کار‌شناسان، افراد باتجربه و مطلع به شور گذاشته شود.
به گفته خانم طالقانی، نکته مهم اینجاست که شورا تنها در یک جامعه مدنی پا می‌گیرند چرا که نهاد شورا جزئی از آن جامعه مدنی تلقی می‌شود.
او تصریح کرد: شوراها قسط و عدالت را در یک جامعه مدنی دنبال می‌کنند بطوری که آزادی اساسی که حقوق مردم است باید توسط شوراها پیگیری شوند. جامعه‌ای که بخواهد از این مسائل کوتاه بیاید جامعه مدنی نیست و جامعه طاغوتی و مستبد است.
وی با بیان اینکه در جامعه شورایی افراد و لایه‌های اجتماعی در سرنوشت خود دخالت می‌کنند، گفت: کار مهم شورا این است که بتوانند مشکلات مردم را به لایه‌های حاکمیتی منتقل کنند تا مشکلات را برطرف کنند.
تنها راه حل مشکلات مردم شوراهاست
دختر مرحوم طالقانی با بیان اینکه در ۹ اردیبهشت ۱۳۵۸ مرحوم طالقانی همواره نگران بود که قانون شوراها اجرایی نشود، گفت: در آن زمان پس از بازداشت برادرانم، مرحوم سید احمد خمینی به منزلی که در خارج از تهران رفت و پدر را با خود به قم برد. حضرت امام(ره) نیز به آن منزل آمدند. من نیز به همراه یکی از بردارانم در آنجا حضور داشتم. حضرت امام(ره) با پدرم مشورت کردند که «چه کار کنیم که مشکلات حل شود؟» که مرحوم طالقانی گفت: «باید شوراها یا طرح ایالتی و ولایتی در جامعه تحقق یابد تا مشکلات حل شود.»
وی ادامه داد: در نظام جمهوری اسلامی باید همه مردم در سرنوشت خودشان دخالت داشته باشند. وقتی اساس جمهوری بر این پایه است به این نتیجه می‌رسیم که شوراها و نهادهای مردمی حق دارند سرپرست و حاکمان خود را انتخاب کنند و در مقدرات خود حاکم شوند.
اعظم طالقانی گفت: آیت الله طالقانی معتقد بود اگر می‌خواهیم که این انقلاب به ثمر برسانیم باید مردم - کسانی که خون دل خوردند و از علاقه‌های‌شان گذشتند تدبیر امور کنند و دیگران باید کمک حال آن‌ها شوند.
او ادامه داد: مردم نباید نادیده گرفته شوند و کنار گذاشته شوند. مرحوم طالقانی در مقدمه‌ی کتاب تنبیه الامه و تنزیه المله نائینی، این گونه نوشته است: «حاکم بدون رای مشورت مردم هیچگونه اختیاری ندارد و اگر با زور و راه‌های دیگر بدون رضایت مردم حکومتی را در کشوری به دست گیرند از نظر نائینی(نویسنده کتاب) مردود است و آن را استبداد صرف می‌داند که بدون رضایت مردم حکومت در دست عده‌ای با فردی قرار گیرد.»
برخی از اعضای شوراها از این نهاد سوء استفاده می‌کنند
اعظم طالقانی درباره شرایط امروز شوراها گفت: اکنون بعضا افرادی در شوراها حضور دارند که با سوءاستفاده از امکانات به نفع خود یا گروه‌شان، از جایگاه شورا سوءاستفاده می‌کنند. این وضعیت بدون شک به پایمال شدن حقوق مردم می‌انجامد. شهرهایی را می‌شناسم که چنین وضعی دارند.
دختر مرحوم طالقانی با طرح این شائبه که «شاید توطئه‌ای برای عملکرد اینچنینی بعضی شوراها در جریان باشد» گفت: البته تا مردم یاد بگیرند که چگونه شوراها را انتخاب و چگونه نظارت کنند و چگونه منافع و حقوق خود را از این نهاد بگیرند زمان می‌برد.
نماینده مردم تهران در مجلس اول در پاسخ به این سئوال که «پس از گذشت چهار دوره از تشکیل شوراها آیا مردم بیشتر از این زمان نیاز دارند»، اظهار کرد: بله بیش از این زمان می‌خواهند. باید مردم و مسئولان شوراها آموزش‌های لازم را فرا گیرند. البته باید نظارت کافی توسط نهادهایی همچون وزارت کشور، استانداری و فرمانداری و بخشداری‌ها بر شوراها باشد. هرچند رابطه بازی، رانت خواری و رابطه‌های خصوصی حقوق مردم را از نظر اقتصادی اجتماعی و سیاسی ضایع کرده است.
شوراها به سمتی نروند که مردم از آن بیزار شود
به گفته دختر مرحوم آیت الله طالقانی این بسیار مهم است که نهاد مردمی شوراها را به سمتی بکشانیم که مردم از آن ناامید و بیزار نشوند. اگر چنین اتفاقی بیافتد به این معناست که مردم از حقوق خود ناامید شده‌اند.
طالقانی در پاسخ به اینکه آیا آنچه مد نظر مرحوم آیت الله طالقانی درباره شوراها بود در شورای شهر تهران محقق شده است و انتظارات مردم از شوراها برآورده شده است، به شورای شهر تهران اشاره کرد و گفت: در شورای شهر تهران کسانی حضور داشتند و اکنون نیز بعضا حضور دارند که تنها اتکای‌شان به قدرت است. این افراد نه تنها خود نمی‌توانند حقوق مردم را از نهادهای قدرت مطالبه کنند بلکه برای کسانی که بخواهند حقوق مردم را استیفا کنند نیز مزاحمت و موانع ایجاد می‌کنند و سعی دارند با خسته کردن آن‌ها را وادار به سکوت کنند. چنین شرایطی بدون شک مد نظر آیت‌الله طالقانی نبوده است.
دختر آیت‌الله طالقانی تاکید کرد: شورای مد نظر آیت‌الله طالقانی، نهادی مردمی بود که نباید به هیچ قدرتی جز قدرت ملت متصل باشد بلکه باید قدرت را زیر سوال ببرند و آن را مواخذه کند.
شوراها باید افشاگری کنند
نماینده مردم تهران در مجلس اول در پاسخ به اینکه «با وجود جایگاه نظارتی شوراها آیا می‌توان از شوراها انتظار داشت که مستقل عمل کنند»، گفت: نقش نظارتی بسیار مهم‌تر از اجرایی است. شوراها باید افشاگری کنند و مسایل را در اختیار رسانه‌ها قرار دهند. شوراها با سرپوش گذاشتن بر مسایل و مشکلات مردم نمی‌توانند در مسیر مردم حرکت کنند و شورایی که مد نظر خداوتد است از مسیر حق منحرف می‌گردد.
او اظهار داشت: ما مشکل قدرت‌طلبی عده‌ای از افراد را داریم. سوءاستفاده از بیت المال، اختلاس و اینکه حاضر نیستند برای احیای حقوق ملت هزینه بدهند. این سوء استفاده در بدنه شوراها و شهرداری‌ها وجود دارد.
فرزند آیت‌الله طالقانی با اشاره به اینکه «بر اساس دیدگاه مرحوم آیت الله طالقانی نحوه برگزاری انتخابات شوراها، برگزاری انتخابات شوراها از محلات بود»، گفت: اگر مردم به شوراها امید داشته باشند خودشان فعال می‌شوند و انتخابات از دل مردم فعالانه پیگیری می‌شود، اما متاسفانه این امید وجود ندارد و در مرحله اول باید به مردم امید دهیم.
خاطراتی آیت الله طالقانی
اعظم طالقانی در خاتمه این گفتگو به بیان خاطره‌ای از آخرین خطبه نماز جمعه آیت‌الله طالقانی پرداخت و گفت: آیت‌الله به دلیل اینکه قانون شوراها اجرا نشده بود، ناراحت بود و در بهشت زهرا گفت: «شوراها را اجرا نکردند و می‌دانم چرا اجرا نمی‌کنند. پس ما چه کاره‌ایم؟ شما هیچ کاره‌اید». خاطره دیگری هم داریم. پدرم یک بار از قطب‌زاده پرسید: «تکلیف شوراها چه شد» که وی سرش را پایین انداخت و پاسخی نداد. این موضوع باعثبرافروختگی شدید پدر شد. این موارد را من شخصا مشاهده کرده‌ام.
او در پاسخ به این سئوال که با مجموعه آنچه گفته شد آیا می‌توان گفت که از نظر شما، شورای مورد نظر آیت الله طالقانی محقق نشده است، گفت: من این را ۱۰۰ درصد نمی‌گویم چراکه به وجود آمدن شوراها و تمرین برای اصلاحات در آن بسیار خوب است حتی اگر با آزمون و خطا باشد. کشورهای اروپایی چندین قرن آزمون و خطا کردند تا به جایی رسیدند. من هنوز به رشد ملت‌ها و عقلانیت آن‌ها امید دارم.
