ایران در معادلات سوریه قابل حذف نیست/نگاه اردوغان به خاورمیانه مبتنی بر نوعثمانی‌گری است
یک کارشناس و تحلیلگر ارشد مسائل غرب آسیا تاکید کرد: ترکیه بزرگترین مانع جاه‌طلبی‌هایش در خاورمیانه و به ویژه سوریه و عراق را ایران می‌داند و در بهترین شرایط به تهران به عنوان یک رقیب نگاه می‌کند.
صادق ملکی، کارشناس و تحلیلگر ارشد مسائل غرب آسیا در گفت‌وگو با خبرنگار سیاست خارجی ایلنا، در پاسخ به سوالی در خصوص تحولات صورت گرفته طی روزهای گذشته در سوریه و ایجاد آتش بس در آن کشور گفت: تحولات سوریه، تحولاتی چندوجهی و پیچیده است و اهمیت راهبردی این کشور در خاورمیانه و معادلات قدرت که بحران سوریه نیز ماحصل آن است، طی ماه‌های گذشته با فراز و نشیب‌های مختلفی همراه بوده است.
ایران یا ترکیه در معادلات بحران سوریه قابل حذف نیستند
او با بیان اینکه بحران سوریه، بحرانی نیست که در معادلاتش ایران یا ترکیه قابل حذف شدن باشند، اظهار داشت: در شرایط کنونی ما با ائتلاف‌ها و همکاری‌های مختلف و متعددی روبرو هستیم که در بخش‌های موقتی هستند و در بخش‌هایی می‌تواند حاصل نیازهای گذران بازیگران باشد. به طور مثال همکاری‌های کنونی روسیه و ترکیه در سوریه تحت تاثیر مسائلی همچون بحران اوکراین، مسائل کریمه، مسلمانان اهل سنت مناطق همجوار در روسیه، کردها و همچنین ملاحظات دوجانبه است.
ترک‌ها در قبال بحران سوریه در مسائل تاکتیکی تغییر روش داده‌اند
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی با بیان اشاره به تغییر روش ترکیه در سوریه تصریح کرد: با شکست ترکیه در حلب و عدم نتیجه دادن سیاست‌های سلبی اردوغان در سوریه، ترک‌ها در قبال بحران سوریه در مسائل تاکتیکی تغییر روش داده‌اند که این مسئله در مناسبات آنکارا با تهران، آنکارا با مسکو و همچنین حضور آنها در اجلاس روسیه و تلاش برای آتش بس متبلور است.
ایران می‌تواند چینش صحنه شطرنج در معادلات سوریه را تغییر دهد
ملکی با یادآوری برخی رویکردهای حذفی در سوریه از سوی قدرت‌های بزرگ خاطرنشان کرد: حذف ایران و واگذاری چینش صحنه و جهت‌دهی به روند مسائل توسط ترکیه و روسیه اگر در نقشه قابلیت اجرایی داشته باشد اما در زمین و در صحنه میدان قابلیت اجرا ندارد زیرا در صحنه میدان ظرفیت‌های متعددی همچون حزب‌الله و برخی از جریان‌های نزدیک و هماهنگ با ایران حضور دارند. همچنین ایران بازیگر باهوشی است که در صحنه معادلات منطقه‌ای با قدرت‌های جهانی رایزنی می‌کند و قدرت تبدیل کردن تهدید به فرصت را دارد و می‌تواند چینش صحنه شطرنج در معادلات جهانی به ویژه سوریه را تغییر دهد. این مسائل موجب می‌شود تا ایران قابل حذف نباشد.
سوریه بخشی از سیاست خارجی روسیه در خاورمیانه است
او با بیان اینکه تا قبل از یک سال پیش بازیگران اصلی بحران سوریه، ایران و ترکیه بودند، ابراز داشت: حضور روس‌ها از یک سال پیش در سوریه توانست روند معادلات را عوض کند به این صورت که حضور روسیه موجب شد تا ارتش سوریه حلب را از دست تروریست‌ها خارج کند اما همانطور که روس‌ها می‌توانند در مقابل تروریست‌ها باشند، می‌توانند با نیروهای معتدل هم همکاری داشته باشند چرا که سوریه بخشی از بسته کلی سیاست خارجی روسیه در خاورمیانه است.
روس‌ها زمین بازی‌شان را در سطح میدان جهانی می‌دانند
این کارشناس ارشد مسائل سیاسی با بیان اینکه بازگشت به خاورمیانه بخشی از بازی روسیه در معادلات جهانی است، یادآور شد: ایران و ترکیه بازیگرانی در سطح معادلات منطقه‌ای هستند در حالی که روس‌ها زمین بازی‌شان را در سطح میدان جهانی می‌دانند و همین موجب می‌شود روس‌ها هم با ایران روابطی را برقرار کنند و هم با ترک‌ها و با هر کدام از این بازیگران به نحوه دلخواه خود تعامل داشته باشند. پس روسیه بازیگر صد در صد قابل اعتماد هم برای ترکیه و هم برای ایران نیست بلکه می‌خواهد منافع خویش را تنظیم و روابط تهران و آنکارا را بر اساس منافع خود در معادلات منطقه‌ای موازنه و تنظیم کند.
عربستان هم در سوریه قابل حذف نیست چه برسد به ایران
ملکی با اشاره به قطعنامه هفته گذشته شورای امنیت سازمان ملل در حمایت از آتش بس ایجاد شده در سوریه بیان کرد: در قطعنامه سازمان ملل در خصوص آتش بس ایجاد شده به ابتکار روسیه و ترکیه اشاره شده است و نامی از ایران نیست که مساله تلخی است و تهران انتظار آن را نداشت و همین مساله موجب شده تا برخی در فضای رسانه‌ای مطرح کنند که مسکو می‌تواند تهران را در سوریه حاشیه‌نشین کند در حالی که نه در سوریه و نه در عراق و نه در هیچ معادله دیگری بازیگرانی همچون عربستان هم قابل حذف شدن نیستند؛ چه برسد به ایران.
بخش اعظمی از آتش بس برای بازسازی تروریست‌ها است
او افزود: من برای آتش بس ایجاد شده چشم‌اندازی را متصور نیستم زیرا که بخش اعظمی از آن، برای بازسازی تروریست‌ها است که می‌تواند ابعاد درگیری را جدی‌تر و گسترده‌تر کند.
آنکارا، تهران را مانع جاه‌طلبی‌ها خاورمیانه‌ای‌اش می‌داند
این تحلیلگر ارشد مسائل غرب آسیا با اشاره به اظهارات ضد ایرانی برخی مقامات ترکیه طی روزهای اخیر عنوان کرد: ترکیه بزرگترین مانع جاه‌طلبی‌هایش در خاورمیانه و به ویژه سوریه و عراق را ایران می‌داند و در بهترین شرایط به تهران به عنوان یک رقیب نگاه می‌کند.
آنکارا سقوط صدام را موجب تغییر موازنه ژئوپلتیکی به نفع ایران می‌داند
او با اشاره به نگرش ترک‌ها به معادلات منطقه‌ای اظهار داشت: آنکارا فکر می‌کند که با سقوط صدام حسین موازنه ژئوپلتیکی منطقه به نفع ایران تغییر کرده و ورودشان به سوریه و عراق هم برای جبران آن شکست استراتژیک بود. پس در این نگرش کمتر می‌توان همکاری را با ایران داشت بلکه تهران برای آنها رقیبی است که تلاش می‌کنند در فرصت‌های مختلف و در جبهه‌های گوناگون مانند سوریه و عراق به او ضربه وارد کنند.
ناامنی ترکیه محصول سیاست‌های شکست‌خورده اردوغان است
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی با یادآوری رویکردهای تهاجمی ترکیه در کشورهای همجوار خود تصریح کرد: ترکیه در شرایطی این روزها ناامنی را تجربه می‌کند که این امر محصول سیاست‌های شکست خورده و تهاجمی آنکارا در قبال بغداد و دمشق است. آنها در حالی در سوریه و عراق حضور دارند که بغداد و دمشق، آنکارا را به تجاوز متهم می‌کنند و خواستار خروج ارتش ترکیه هستند و از آنکارا به شورای امنیت شکایت کردند و آنکارا نه تنها به این درخواست‌ها توجهی نکرده بلکه درصدد است به حضورش وجه مشروعیت‌آمیز هم بدهد.
نگاه اردوغان به خاورمیانه مبتنی بر نوعثمانی‌گری است
ملکی با بیان اینکه نگاه اردوغان به خاورمیانه نگاه قلدرمآبانه و مبتنی بر نوعثمانی‌گری است، خاطرنشان کرد: ترکیه درصدد احیای امپراطوری از دست رفته عثمانی است. چرا اردوغان قرارداد لوزان را زیر سوال می‌برد؟ چرا اردوغان ادعاهای تاریخی را در رابطه با حلب و موصل مطرح می‌کند؟ و چرا اردوغان از یک ترکیه بزرگ سخن می‌گوید؟ چون می‌خواهد بستر این کار را در لایه‌های اجتماعی ترکیه مهیا سازد و به حضور نظامی‌اش مشروعیت ببخشد.
باید منطق صلح بر منطق جنگی غلبه پیدا کند
او اضافه کرد: من برای استقرار صلح و ایجاد آتش بس آینده‌ای در کوتاه مدت متصور نیستم زیرا ذهنیت مقامات ترکیه مبتنی بر رقابت‌های حذفی و جنگی است در حالی که راه حل سیاسی برای حل و فصل مسائل منطقه‌ای یک شعار و سیاست اعلامی نیست و باید در ذهنیت آنکارا به عنوان فاکتور اساسی شکل بگیرد. زمانی مسائل خاورمیانه حل خواهد شد که منطق صلح بر منطق جنگی غلبه پیدا کند.
بحران سوریه ظرفیت کشورهای اسلامی را از بین می‌برد
این تحلیلگر ارشد مسائل غرب آسیا با بیان اینکه بحران سوریه هم اینک به بحرانی تبدیل شده است که ظرفیت کشورهای اسلامی را چه در عرصه مادی و چه در معنوی از بین می‌برد، یادآور شد: در سوریه مسلمان، مسلمان را می‌کشد، تکفیری‌ها فتواهایی را صادر می‌کنند که موجب صدمه به وجهه اسلام و اعتبار مسلمانان می‌شود. امنیت در منطقه رخت می‌بندد و این می‌تواند برای غرب و اسرائیل مطلوب باشد و در بلندمدت بسترساز سکولاریزم در خاورمیانه و خالی شدن ترکیه و ایران از ظرفیت‌های گوناگون باشد.