امام خمینی معتقد به سیاست خارجی مبتنی بر اصل احترام متقابل بود
مسئول بخش معارف اسلامی مؤسسه نشر آثار امام خمینی با نگارش یادداشتی، سیاست خارجی از دیدگاه امام را تحلیل و تاکید کرد که درنگاه امام خمینی هر فعل سیاسی دارای جنبه اخلاقی است و نمی‌توان رفتار و عمل سیاسی را از اخلاق جدا کرد.
به گزارش ایلنا، متن یادداشت حسین مستوفی مسئول بخش معارف اسلامی مؤسسه نشر آثار امام خمینی که برای ایلنا ارسال شده به شرح زیر است:
شاید از یونان باستان در اداره شهر و سایر موارد مطرح شده و حکیمان، عالمان، انبیا و اولیا درباره اخلاق و سیاست سخن گفته‌اند؛ این موضوع در اسلام و جمهوری اسلامی، نیز بسیار پر اهمیت است و در مرحله عمل همواره همراه با پرسش‌هایی بوده است و فراوان در طول تاریخ انقلاب، گروه‌های سیاسی مقابلان خود را، سیاستمداران همقطاران خود را، مخالفان و منتقدان جمهوری اسلامی، رفتارهای حکومت را به بی‌اخلاقی متهم می‌کنند و فراوان دیده می‌شود به دلایل مختلف عملکردهای به ظاهر مخالف اخلاق توجیه می‌شود و از مهمترین توجیه‌ها بهانه حفظ اسلام و نظام اسلامی بوده است و به همین دلیل پرداختن به این بحث اهمیتی بسزا دارد و ما را در بررسی عملکرد جمهوری اسلامی و اصلاح رفتارهای آن کمک می‌کند.
یکی از راه‌های درک اخلاق در دنیای سیاست در جمهوری اسلامی ایران توجه به این مقولات از نگاه امام خمینی، رهبر کبیر انقلاب است.
درنگاه امام خمینی هر فعل سیاسی دارای جنبه اخلاقی است و نمی‌توان رفتار و عمل سیاسی را از اخلاق جدا کرد. در این بین با توجه به اینکه ایشان از شخصیت‌های برجسته دین اسلام در عصر حاضر است ما می‌توانیم نگاه و اندیشه امام(ره) را در این موضوع نگاه اسلام به این مسئله بدانیم.
در شروع بحث باید به این موضوع تاکید کرد که رابطه اخلاق و سیاست بستگی تام و تمام به نگاه فرد به جهان و انسان و دو مقوله اخلاق و سیاست دارد، بنابراین برای دستیابی و تبیین اندیشه امام خمینی به عنوان یک متفکر و اندیشمند اسلامی و رهبر یک حرکت سیاسی باید در ابتدا شناختی هرچند کوتاه و فشرده به پایه‌های اندیشه ایشان داشته باشیم تا در پرتو آن بتوانیم به رابطه اخلاق و سیاست در اندیشه سیاسی او راه پیدا کنیم.
در اندیشه امام جهان دارای مبدا و غایت است و «انسان یک موجود جامع است، نه یک موجود یک بعدی یا دو بعدی... که برای هر بعدش احتیاج‌هایی دارد.»
همچنین «همه احکام دینی برپا به مصالح و مفاسد است و مطابق فطرت انسان است.»«احکام و دستوران دینی همه ابعاد وجودی انسان را سیراب می‌کند و به همه جوانب زندگی فردی و جمعی انسان نظر دارد، و مانند مکاتب غیرالهی یا برخی فلسفه‌های معنوی و... نیست که توجه آن به بعدی از ابعاد انسان باشد و این همان حرکت و عملی از فرد یا جامعه نیست مگر اینکه مذهب اسلام برای آن حکمی مقرر داشته است.»
با توجه به این مقدمات گزاره‌های زیر از آثار ایشان به دست می‌آید: نگاه ایشان برگرفته از «سعادت حقیقی انسان رستگاری در جهان ابدیت و فوز لقای حق تعالی با خشنودی حق و عبد است»
(بینه/۸)
امام خمینی همچنین در باب سیاست تاکید کرده است: «سیاست این است که جامعه را هدایت کند و راه ببرد، تمام مصالح جامعه را در نظر بگیرد و تمام ابعاد انسان و جامعه را در نظر بگیرد و اینها را هدایت کند به طرف آن چیزی که صلاحشان هست، صلاح ملت هست، صلاح افراد هست و این مختص به انبیا است، دیگران این سیاست را نمی توانند اداره کنند. این مختص به انبیا و اولیا است و به تبع آن ها علمای بیدار اسلام.»
(امام خمینی/ صحیفه امام)
به عبارتی سیاست در اسلام، به دنبال سیاست پیغمبران است، سیاست انبیا کشورگشایی نیست، حتی انبیا برای فتح دلها نیز قدم نمی‌زنند؛ بلکه همه هدف آنها رساندن انسان به کمال است، اقامه عدل هم برای آن است که معرفی خدا بشود. در دیدگاه امام سیاست و اخلاق مبتنی بر قانون عدالت و نفی هر گونه ستم و ... است.
همچنین امام خمینی یکی از مهم ترین ویژگی‌های سیاست اسلامی را نفی ستم در روابط داخلی و روابط خارجی نظام اسلامی می‌داند. چنانچه فرموده اند: « روابط ما با تمام خارجی ها بر اساس اصل احترام متقابل خواهد بود. در این رابطه نه به ظلمی تسلیم می‌شویم و نه به کسی ظلم خواهیم کرد.»
بنابراین، از نگاه امام خمینی سیاست و اخلاق جدایی‌ناپذیر است. البته امام خمینی که سالکی راه رفته و به نفس و حیله‌های آن آگاه است به خوبی می‌داند که آرزوی تحقق جمهوری اسلامی با وجود انگیزه‌های مختلف نفسانی که در انسان‌ها وجود دارد، بدون اصلاح آنها امکانپذیر نیست.
با علم و آگاهی می‌داند که بدون تهذیب نفس امکان تحقق حکومت اسلامی وجود ندارد، لذا از آغاز مبارزه تا آخرین روزهای عمر خویش، در مناسبت‌های مختلف، ملت و به ویژه اقشار موثرتر مانند روحانیان، دانشگاهیان، معلمان و مسئولان و کاگزاران نظام اسلامی به ویژه صاحبان قدرت برتر و بالاتر، مقام های عالی نظام و صاحبان اسلحه به ویژه سپاهیان را به تهذیب نفس، اصلاح نیت و انگیزه خویش، محاسبه و بررسی اعمال خود، و تاثیر تهذیب مسئولان بر جامعه و پاسداری از نفس خود در کنار پاسداری از اسلام و انقلاب و ... فرا خوانده‌اند.
این حقیقت نشان داده شد که بدون تهذیب نفس و آراسته شدن مسئولان و جامعه به اخلاق نمی‌توان سیاست اسلامی و اسلام سیاسی را در جامعه تحقق داد.
بنابراین برای تحقق آن گریزی از رویکرد به اخلاق و انسانیت وجود ندارد و با نهادینه کردن اخلاق است که می‌توان بقا و استمرار نظام جمهوری اسلامی را تضمین کرد و این واقعیت مسئولیت بزرگی را متوجه افراد و مراکز مهم تربیتی و فرهنگی مانند حوزه و دانشگاه و آموزش و پرورش و دیگر دست اندرکاران فرهنگ می‌کند که غفلت از آن نتیجه ای جز ناکامی یا نابودی نظام اسلامی را در پیش نخواهد داشت.