امکان بازگشت به عقب در روابط ایران و آمریکا وجود ندارد
یک کارشناس مسائل آمریکا به تشریح روابط تهران و واشنگتن در سال ۹۴ پرداخت و درباره روابط ایران و امریکا در سال ۹۵ تاکید کرد: برجام روابط ایران و امریکا را در مسیری قرار داده است که امکان بازگشت به عقب وجود ندارد
امیرعلی ابوالفتح در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار سیاست خارجی ایلنا، با اشاره به روابط ایران و امریکا در سال ۹۴ گفت: پرونده هسته‌ای ایران یکی از اصلیترین اختلافات تهران و واشنگتن طی یک دهه اخیر بود که پس از حدود ۲۲ ماه مذاکرات سخت و فشرده به یک وضعیت مرضی‌الطرفینی رسید و طرفین به یک توافق در برخی از مسائل رسیدند.
برجام به معنای حل همه اختلافات ایران و آمریکا نیست
وی ایران و امریکا را دو بازیگر اصلی مذاکرات هسته‌ای دانست و اظهار داشت: دستیابی به توافق هسته‌ای بدون تامین نظر تهران یا واشنگتن به هیچ وجه امکانپذیر نبود و حال آنکه دو طرف توانستند به توافقی دست یابند، می‌توان آن را یک گام مثبت و رو به جلو دانست که می‌تواند به کاهش تنش میان دو کشور کمک کند اما برجام به معنای حل همه اختلافات هم نیست.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی ادامه داد: بیش از 9 ماه از دستیابی به برجام و بیش از دو ماه از اجرای برجام می‌گذرد و در این مدت هنوز نشانه‌ای مبنی بر خلاف وعده از سوی دو طرف دیده نشده است و طرفین بر تعهدات خود پایبند بوده‌اند ولی باید منتظر گذشت زمان بیشتری بود تا قضاوت بهتری انجام داد.
برجام ذهنیت مقام‌های ایران و غرب را به یکدیگر تغییر داده است
ابوالفتح با بیان اینکه برجام ذهنیت مقام‌های ایران و غرب را به یکدیگر تغییر داده است، تصریح کرد: تا قبل از توافق هسته‌ای طرفین فکر نمی‌کردند که بتوانند در رابطه با موضوعی با یکدیگر به تفاهم دست یابند و روی مسئله‌ای به توافق برسند. اختلافات نیز میان طرفین زیاد بود ولی با دستیابی به برجام این تصور تغییر یافته است هرچند که تردیدهایی در این خصوص همچنان در تهران وجود دارد.
او افزود: توافق هسته‌ای میان ایران و گروه 1+5 موجب شده است تا چشم‌انداز حل مسائل دیگر میان تهران و واشنگتن بیش از پیش شود ولی همانطور که قبلا تاکید کردم برجام به معنای حل همه اختلافات میان دو طرف نیست.
چرا برجام برای اوباما ارزشمند است؟
این کارشناس مسائل امریکا با اشاره به هزینه‌های بسیار باراک اوباما برای عدم رد توافق هسته‌ای در کنگره خاطرنشان کرد: از دید امریکا، ایران در آستانه ساخت سلاح هسته‌ای بود و آنها مدعی بودند که تا ظرف چند ماه این توانایی را خواهد داشت تا بمب اتمی را بسازد. به سخن دیگر، به زعم آمریکایی‌ها، ایران در نقطه‌ای حساس قرار داشت و حال کاخ سفید مدعی است از طریق برجام، چهار راه دستیابی به ساخت بمب مسدود کرده است.
ابوالفتح با بیان اینکه توافق هسته‌ای برای اوباما آنقدر ارزشمند بود که آن را میراث خود قلمداد کند، ابراز داشت: کارنامه سیاست خارجی دولت اوباما خالی بود اما توافق برجام آنقدر ارزشمند بود که بتواند آن کارنامه خالی را تحت شعاع خود قرار دهد و به همین خاطر، رئیس جمهور کنونی امریکا به صورت جدی از توافق هسته‌ای حمایت کرد و بسیاری از سنن و قواعد را شکست تا برجام حاصل شود.
وی اضافه کرد: دور از انتظار نبود که پس از حصول برجام، اوباما بیشترین تلاش خود را بکند تا توافق هسته‌ای به مرحله اجرا برسد و به همین دلیل، فشار کنگره و دیگر مخالفان برجام مانند لابی‌های حامی اسرائیل و دولت رژیم صیهونیستی را تحمل کرد تا برجام اجرایی شود.
برجام در روابط استراتژیک آمریکا و اسرائیل شکاف ایجاد کرد
این کارشناس مسائل امریکا با یادآوری پیامدهای ناشی از حصول برجام بیان کرد: برجام بزرگترین ضربه و شکاف را به روابط استراتژیک تل‌آویو و واشنگتن وارد کرد، به گونه‌ای توافق هسته‌ای موجب ایجاد اختلافات اساسی میان دولت دمکرات اوباما با دولت دست راستی نتانیاهو شد. چند ماه قبل از حصول توافق، نتانیاهو برخلاف نظر کاخ سفید و به دعوت کنگره به واشنگتن آمد اما هیچ کدام از سران دولت امریکا با او دیدار نکردند و اوباما هم گفت که تا حصول توافق با نتانیاهو صحبتی نخواهد کرد.
ابوالفتح با اشاره به دیگر پیامدهای توافق هسته‌ای عنوان کرد: من فکر می‌کنم اگر برجام به دست نیامده بود یا مذاکرات هسته‌ای شکست خورده بود، پیامدهای وقوع حادثه دستگیری ملوانان امریکایی می‌توانست سرانجامی مانند ماجرای ملوانان انگلیسی داشته باشد ولی به خاطر برجام یا فضای دوران پسابرجام شاهد حل سریع موضوع بودیم.
وی با اشاره به آزمایش‌های اخیر موشکی ایران گفت: اگرچه مسئله موشکی از مسئله هسته‌ای در برجام از یکدیگر تفکیک شده‌اند ولی شاهد بودیم هرچند آزمایش‌های ایران با واکنش واشنگتن روبه‌رو شد اما بررسی این موضوع در شورای امنیت حتی با صدور یک بیانیه معمولی هم همراه نشد در حالی که اگر همین آزمایش در دوران پیش از حصول برجام صورت می‌گرفت احتمال صدور قطعنامه‌ای تحریمی وجود داشت.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی در رابطه با قانون محدودیت صدور ویزا اظهار داشت: قانون محدودیت صدور ویزا، اقدامی در تضاد با برجام محسوب می‌شود و محدودیت‌هایی را برای صدور ویزا برای کسانی که از سال 2011 به این سو به ایران یا چند کشور دیگر سفر کرده‌اند، ایجاد می‌کند ولی باید متوجه باشیم که این قانون، به صورت الحاقیه به بودجه سال 2016 امریکا پیوست شد و دولت اوباما به نوعی مجبور به پذیرش این قانون شد.
تهران و واشنگتن به سمت تنش‌زایی علیه یکدیگر نمی‌روند
ابوالفتح با اشاره به ایجاد محدودیت‌هایی از سوی دولت امریکا در این رابطه در خصوص ایران تصریح کرد: ما شاهد بودیم که پس از تصویب این قانون، جان کری، وزیر امور خارجه امریکا در نامه‌ای به آقای ظریف گفت از اختیاراتش استفاده خواهد کرد تا لطمه‌ای به برجام وارد نشود و در این رابطه شاهد اعمال محدودیت‌هایی از سوی دولت این کشور بودیم که کنگره، کاخ سفید را به نقض قانون متهم کرده است.
وی ادامه داد: مجموع این مسائل موجب می‌شود تا گفت اگرچه تهران و واشنگتن به سمت عادی‌سازی روابط حرکت نمی‌کنند ولی به سمت اقدامات تنش‌زا علیه یکدیگر هم نمی‌روند.
افزایش قدرت ایران در منطقه اکتسابی است
ابوالفتح با بیان اینکه آمریکا به تدریج در مسیر خروج از خاورمیانه قرار گرفته است، ابراز داشت: خروج از خاورمیانه و سیاست چرخش به شرق به معنای عدم حضور آمریکایی‌ها در خاورمیانه نیست اما می‌تواند به معنای کاهش مشارکت آنها و واگذاری نقش امنیتی‌شان به متحدان منطقه‌ای‌شان باشد.
وی با بیان اینکه آمریکا ایفای نقش مسئولیت امنیتی منطقه را در درجه اول به ریاض و آنکارا واگذار خواهد کرد، یادآور شد: اینکه فکر کنیم امریکا با توافق برجام از متحدان سنتی خود مانند عربستان فاصله می‌گیرد و با ایران متحد خواهد شد، یک نکته انحرافی و خوش‌خیالی است.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با اشاره به افزایش قدرت ایران در منطقه بیان کرد: افزایش قدرت ایران در منطقه اکتسابی است و چیزی نیست که واشنگتن به تهران منتقل کرده باشد و نگرانی عربستان و اسرائیل از نزدیکی آمریکا و ایران در مسائل منطقه‌ای به دور از واقعیت است.
انتخابات ریاست جمهوری امریکا؛ مهمترین مسئله تاثیرگذار در آینده روابط تهران و واشنگتن
ابوالفتح در رابطه با چشم‌انداز روابط ایران و آمریکا در سال ۹۵ گفت: مهمترین مسئله‌ای که می‌تواند بر روابط دو کشور در سال ۹۵ تاثیر بگذارد، انتخابات ریاست جمهوری آمریکا است. اگر دموکرات‌ها برنده انتخابات ریاست جمهوری آمریکا شوند، ما باید شاهد استمرار سیاست‌های دولت آمریکا در خاورمیانه با کم و کیف متفاوتی در خاورمیانه باشیم، به ویژه آنکه هیلاری کیلنتون از معماران سیاست خارجی آمریکا در دوران اوباما محسوب می‌شود ولی با روی کار آمدن جمهوریخواهان نگرانی‌ها در جهت پایبندی آمریکا به تعهداتش در برجام افزایش خواهد یافت.
جانشینان اوباما، حسن نیت او را درباره برجام ندارند
وی با بیان اینکه هر فردی که رییس جمهور آمریکا شود ملزم به اجرای برجام است، اظهار داشت: ما باید بدانیم برجام روابط ایران و آمریکا را در مسیری قرار داده است که امکان بازگشت به عقب وجود ندارد و اگر حادثه خارق‌العاده‌ای رخ ندهد، دیگر این احتمال وجود نخواهد داشت که آمریکا بتواند اجماع جهانی علیه ایران را هدایت کند و واشنگتن مجبور خواهد بود برجام را اجرا کند.
این کارشناس مسائل آمریکا یادآور شد: با این حال، هر فردی که جانشین اوباما شود، ممکن است حسن نیت و اهتمام او در اجرای برجام را نداشته باشد. به طور مثال ممکن است که در صورت با آزمایش جدید موشکی، شرایط برای صدور یک قطعنامه جدید علیه ایران هدایت کند.