جمهوری‌خواهان مانع اصلی اوباما در هفت سال گذشته بودند/ وعده‌های کاخ سفید تا انتخابات محقق نخواهد شد
۲۰ ژانویه ۲۰۰۹ اولین ورود اوباما به کاخ سفید و تکیه بر صندلی ریاست جمهوری ایالات متحده بود که «شعار تغییر» باعث قدرت گرفتن دموکرات‌ها در آمریکا شد و اکنون با گذشت هفت سال از ریاست جمهوری اوباما تعدادی از شعار‌ها و اهداف وی در حوزه سیاست داخلی و سیاست خارجی محقق نشده است که البته با نزدیک شدن به انتخابات ۲۰۱۶ احتمال محقق شدن آنها هر روز کمتر می‌شود.
«امیرعلی ابوالفتح» تحلیلگر مسائل آمریکا در گفت‌وگو با خبرنگار بین‌الملل ایلنا، با اشاره به بیستم ژانویه سالگرد ورود باراک اوباما به کاخ سفید در سال ۲۰۰۹ اظهار داشت: بررسی عملکرد «باراک اوباما» طی هفت سال ریاست جمهوری وی در عرصه سیاست داخلی را می‌توان حول چند موضوع مشخص بررسی کرد که به نوعی اصلی‌ترین شعارهای انتخاباتی اوباما در سال ۲۰۰۸ را تشکیل می‌دهد.
یکی از این موضوع‌ها، خروج از بحران اقتصادی است که در سال ۲۰۰۸ وعده داده شده بود و همچنین کاهش بیکاری و ایجاد فرصت‌های شغلی در خلال این موضوع جای داشت که رئیس جمهور آمریکا در چند سال بعد تا حدودی توانست این موضوع را مدیریت کند، اما میزان بیکاری با آمارهایی که داده شد و اوباما قرار بوده که سال ۲۰۰۸ آنرا بهبود ببخشد، فاصله زیادی دارد.
او ادامه داد: عملکرد دولت دموکرات باراک اوباما در حل بحران اقتصادی تا حدودی قابل قبول بود و ایالات متحده تا حدودی از رکود خارج شد و اصلاحاتی در عرصه اقتصادی از سوی اوباما صورت گرفت که عمده‌ترین آن مربوط به قوانین وال‌استریت بود که نظارت دقیق‌تری بر فعالیت اقتصادی شرکت‌ها انجام گرفت؛ به‌گونه‌ای که امکان تبانی و حساب‌سازی نداشته باشند که این موارد از جمله عوامل بروز بحران در اقتصاد ایالات متحده آمریکا به شمار می‌رفت. در عرصه اجتماعی چندین وعده از سمت اوباما داده شد که می‌توان به اجرای بیمه‌های ارزان قیمت (Obama Care) اشاره کرد.
در عرصه قانونگذاری، اوباما با کمک همفکرهای خود در کنگره آمریکا در حد فاصل سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۱ که دموکرات ها هم کاخ سفید را در اختیار داشتند و هم اکثریت دو مجلس نمایندگان و سنا را، توانست قانون بیمه‌های ارزان قیمت را به لحاظ قانونگذاری تصویب کند اما در نحوه اجرا به مشکلات عدیده‌ای برخورد کردند که پس از آنکه جمهوری‌خواهان اکثریت مجلس نمایندگان را در دست گرفتند مخالفت‌هایی با اجرای آن صورت گرفت و اجازه ندادند قانونی که تصویب شده بود، به مرحله اجرا گذاشته شود.
این کار‌شناس مسائل آمریکا با تاکید بر سعی اوباما برای مقابله با گسترش استفاده از سلاح گرم در ایالات متحده ابراز داشت: یکی دیگر از موضوع‌هایی که اوباما در این چند سال به آن تاکید و اشاره داشته؛ بحث کنترل سلاح‌های گرم بود بخصوص حادثه‌ای که در شهر نیوهمپتون آمریکا در مدرسه‌ای رخ داد و باعث شد که قوانین کنترل سلاح را تشدید کند که تا حدودی در این امر ناکام ماند و یکی از دلایل اصلی آن مخالفت شدید جمهوری‌خواهان بود.
یکی از مواردی که در کارنامه اوباما باقی می‌ماند این است که در دولت اوباما و برای دومین بار در تاریخ ایالات متحده؛ دولت فدرال به تعطیلی کشیده شد که دلیل اصلی آن اختلاف‌های دموکرات‌های حاکم بر کاخ سفید و جمهوری‌خواهان ساکن در کنگره بر سر تشدید بودجه آمریکا بود و در شرایطی که دولت فدرال هیچ پولی در بساط نداشت ۱۶ روز به تعطیلی محکوم شد و دولت آمریکا برای چند ساعت در مرحله ورشکستگی مالی قرار گرفت که از آن به عنوان «پرتگاه مالی» نام برده شد و سنا شبانه این بودجه را تصویب کرد و افزایش بدهی‌ها هم به موازات آن تصویب شد و باعث شد که آمریکا از مرحله ورشکستگی خارج شود.
البته باید گفت که افزایش دو برابری بدهی‌های دولت فدرال آمریکا هم یکی از مواردی است که در دولت اوباما رخ داد و دلیل اصلی آن افزایش هزینه‌های جاری دولت بود در صورتی که درآمدهای آنها تقریباً ثابت بود و این موردی است که می‌تواند دولت آمریکا را در آینده با مشکلات عدیده‌ای روبرو کند.
در مجموع می‌توان گفت که برخی از وعده‌ها و شعارهای اوباما محقق شد اما قسمت دیگری از آنها مغفول ماند و دلیل اصلی آن این است که جمهوری خواهان یکی از دو رکن کنگره و مجلس نمایندگان را در دست گرفتند و در سال گذشته هم حضور خود در سنا را پر رنگ کردند که به دلیل اختلاف‌های کاخ سفید و کنگره فرصت احقاق یکسری از شعارهای دولت اوباما از وی گرفته شد.
ابوالفتح در تحلیل عملکرد دولت اوباما در عرصه سیاست خارجی بیان کرد: در عرصه سیاست خارجی وعده‌هایی که اوباما مطرح کرد؛ پایان جنگ‌هایی بود که از دوران جورج بوش مانند جنگ عراق و افغانستان آغاز شده بود، به‌گونه‌ای که در پایان ریاست جمهوری جورج بوش مقدماتی برای سر و سامان دادن به این جنگ‌ها در نظر گرفته شده بود، ولی به هر حال اجرای این وعده‌ها برعهده دولت جدید ایالت متحده یعنی اوباما گذاشته شد که به شکل تقریبی می‌توان گفت در مورد پرونده افغانستان و عراق تاحدودی این وعده‌ها محقق شد و تعدادی از نیرو‌ها از عراق خارج شدند و در افغانستان هم با یک شیب تندی تعداد سربازان ایالات متحده کاهش پیدا کرد.
در کلیت جنگ‌های افغانستان و عراق می‌توانیم بگوییم که اوباما دستاورد موفقی را داشته است اما به دلیل ظهور گروهک تروریستی داعش، ایالات متحده مجبور شد حداقل در خصوص خروج همه‌جانبه از عراق تجدید نظر کند و به شکلی دیگر وارد جنگ با آنها شود که البته مدل آن از لشگرکشی زمینی به آفند هوایی تغییر شکل داد و در حقیقت یک‌بار دیگر درگیر جنگ در عراق و سوریه شد.
او افزود: نکته دیگر؛ مسئله تعطیلی زندان گوانتانامو بود که به یک پرونده بسیار مهم و حیثیتی برای ایالات متحده آمریکا و همینطور دولت اوباما تبدیل شد که در اوایل ورودش به کاخ سفید فرمانی را مبنی بر تعطیلی این زندان صادر کرد و گفته بود که در عرض یکسال این زندان را تعطیل خواهد کرد، اما از آن تاریخ تاکنون چیزی در حدود ۷ سال گذشته است و این زندان همچنان به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهد. اگر چه باید بگوییم تعداد زندانیان حاضر در آنجا کم شده است اما جمهوری‌خواهان به هر طریقی سعی کردند تا مانع تعطیلی زندان گوانتانامو شوند و به طور کلی می‌توانیم بگوییم یکی از مشکلات اساسی دولت اوباما درعرصه سیاست خارجی بحث فعالیت زندان گوانتانامو است. چرا که اوباما با استراتژی همکاری‌های بین‌المللی فعالیت خودش را شروع کرد و درصدد بود تا از یکجانبه گرایی‌های دوران جورج بوش دوری کند و سعی داشت تا همکاری‌های بین‌المللی را برای حل‌و‌فصل پرونده‌های پیش روی خود در عرصه سیاست خارجی بهره ببرد.
در یکی دو سال اول ریاست جمهوری اوباما؛ همکاری با روسیه شدت گرفت و حتی هیلاری کیلنتون وزیر خارجه وقت هدیه‌ای را به همتای روسی خود اهدا کرد که نشانگر کلیدی بود که از آن به عنوان کلید Reset یا بازآفرینی ارتباطات میان مسکو - واشنگتن یاد شد. اما اوباما در حالی از کاخ سفید خارج خواهد شد که تنش در روابط میان آمریکا و روسیه به شدت بالا گرفته که می‌توانیم تحریم‌های روسیه توسط آمریکا اشاره کنیم. و خیلی‌ها از آن به عنوان جنگ سرد میان دو کشور یاد می‌کنند و به نوعی می‌توان این مسئله را یک ناکامی بزرگ برای دولت اوباما دانست.
ابوالفتح در خصوص ثابت ماندن سیاست توسل به جنگ در دوران اوباما تصریح کرد: یکی دیگر از موارد این بود که اوباما به عنوان شخصی عهده‌دار مسئولیت ریاست جمهوری آمریکا شد، که قرار بود به جنگ‌ها پایان دهد و به همین دلیل ۴ ماه پس از اینکه رئیس جمهور شد جایزه نوبل را از آن خود کرد و سر و صداهای زیادی در این خصوص ایجاد شد. اما طی هفت سال گذشته ایالات متحده آمریکا وارد یک سری دیگر از جنگ‌ها مانند ورود به لیبی و همچنین افزایش پروازهای هواپیماهای بدون سرنشین شد و حتی حملات آنها بسیار بیشتر از دوران ریاست جمهوری جورج بوش ارزیابی شد. این موضوع نشان می‌دهد که آمریکا به رفتار نظامی خودش برای حل بحران‌های بین‌المللی همچنان پایبند است و یک رئیس جمهور با ایده‌های صلح طلبانه هم به طور قطعی نمی‌تواند نسبت به تغییر این رویه موثر واقع شود.
او درباره عملکرد دولت اوباما در محور دیپلماسی عمومی خاطرنشان کرد: در عرصه دیپلماسی عمومی هم آمریکایی‌ها خیلی نتوانستند موفق ظاهر شوند. گرچه در دو سال اول، فضای روانی به نفع آمریکا بود و حمایت‌ها از این کشور رو به افزایش بود. مشارکت‌هایی که در حل بحران‌های جهانی و بخصوص پس از رخ دادن بهار عربی صورت گرفت، باعث شد وجهه ایالات متحده در بخش عمده‌ای از جهان به شدت لطمه ببیند. چراکه واشنگتن از حل بحرانی مانند داعش ناتوان ظاهر شد و شواهد مهمی وجود دارد که ایالات متحده آمریکا در پیدایش و بقای این گروه تا حدودی دست داشته که این موضوع چهره ایالات متحده آمریکا را بسیار مخدوش کرد.
این کار‌شناس مسائل بین الملل در پاسخ به اینکه آیا اوباما در زمان باقی مانده تا انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ ایالات متحده می‌تواند وعده‌های خود را محقق سازد یا خیر؛ گفت: در ادبیات سیاسی آمریکا به رئیس جمهوری که دو دوره در کاخ سفید حضور داشته است و در سال پایانی ریاست جمهوری خود یعنی سال هشتم قرار گرفته است عنوان «اردک لنگ» را می‌دهند. یعنی به کسی اشاره می‌شود که امکان پیش بردن برنامه‌های جنجالی یا داوطلبانه را ندارد. این شرایط، زمانی تشدید می‌شود که نهادهای قوه مجریه و مقننه دست دو حزب متفاوت باشد که در حالت کنونی ساختار سیاسی و نهاد قانونگذاری آمریکا به همین شکل درآمده. یعنی کلیت کنگره در اختیار جمهوری‌خواهان و کاخ سفید در اختیار دموکرات‌ها است لذا چنین وضعیتی امکان ادامه برنامه‌ها را از اوباما می‌گیرد و اساساً رئیس جمهور هیچ علاقه و توان خاصی برای درگیری با حزب مخالف نخواهد داشت. ضمن اینکه در داخل حزب دموکرات هم حتماً تنش‌ها و اختلاف‌هایی وجود دارد. چرا که در شرایط فعلی انتخابات؛ نامزد‌ها سعی می‌کنند تا از رئیس جمهور فاصله بگیرند به امید اینکه چهره مستقل از خود بروز دهند و بتوانند حمایت‌های رای دهندگان را به سمت خود بکشند. حزب رقیب رئیس جمهور که درکنگره حضور دارد به هر وسیله‌ای متوسل می‌شود تا اجازه ندهد یک میراث چشم‌گیری از رئیس‌جمهور باقی بماند تا حزب رئیس‌جمهور نتواند در این انتخابات از آن به نفع خود بهره‌برداری کند.
باید بگوییم که طرح ها و شعارهایی که در این هفت سال دولت باراک اوباما از آنها حرف می‌زد در مدت باقی‌مانده تماماً محقق نخواهد شد. به عنوان مثال در خصوص بحث کنترل سلاح گرم اوباما تقریباً از کنگره قطع امید کرده و اظهار داشته است که در یکسال آینده با اختیارات ریاست جمهوری تلاش می‌کند تا یک سری از قوانین را به تصویب برساند که قطعاً این مسئله راهگشا نخواهد بود و حتی موجب خواهد شد تا معضلات و مشکلات بیشتری بوجود آید.
ابوالفتح در پایان در مورد پرونده هسته‌ای ایران که به عنوان یکی از مسائل مهم در عرصه سیاست خارجی دولت اوباما محسوب می‌شود، گفت: در مسئله هسته‌ای جمهوری‌خواهان از اهرم‌های بی‌سابقه‌ای استفاده کردند در صورتی که جمع‌بندی‌ها در آمریکا و خصوصاً کاخ سفید به گونه‌ای بود که آنها بتوانند این پرونده را حل و فصل کنند. در مورد گشایش روابط میان آمریکا و کوبا اصل موضوع یک دستاورد مهمی بود که روسای جمهور قبل از اوباما در این خصوص ناتوان بودند اما با وجود اینکه می‌بینیم روابط دیپلماتیک میان دو کشور برقرار شده است کنگره همچنان زیر بار لغو تحریم‌های وضع شده علیه کوبا نمی‌رود و تا زمانی هم که این تحریم‌ها برداشته نشود نمی‌توانیم بگوییم که میان آمریکا و کوبا رابطه دوستانه برقرار شده است. نتیجاً می‌توانیم بگوییم به نظر بعید می‌آید که سال آخر ریاست جمهوری اوباما در کاخ سفید بخواهد سال متفاوتی باشد و اتفاق خاصی در عرصه سیاست خارجی و داخلی بوجود بیاورد و به محضی که بحث انتخابات ۲۰۱۶ داغ‌تر شود توجه افکار عمومی آمریکا و حتی دولتمردان به سمت انتخابات خواهد رفت و عملاً اوباما تنها می‌شود.