معرفی ۳ سامانه جدید قوه قضاییه به‌منظور تسهیل دسترسی به عدالت، ارتقا شفافیت حقوقی و پیشگیری از وقوع جرم

به گزارش ایلنا به نقل از مرکز رسانه قوه قضائیه، در راستای تأکیدات رئیس قوه قضاییه مبنی بر «الزام دستگاه قضا به هوشمندسازی» و «استفاده حداکثری از فناوری‌های نوین در عدلیه»، همایش «عدالت هوشمند» به‌منظور تبادل دانش، معرفی نوآوری‌ها، ارتقای شفافیت و کارآمدی و تقویت همکاری‌های علمی و فناورانه در مسیر تحقق قوه قضاییه هوشمند در تراز انقلاب اسلامی به همت مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه برگزار شد.

در این همایش که با حضور جمعی از مسئولان قضایی و دولتی از جمله حجت‌الاسلام والمسلمین خلیلی معاون اول قوه قضاییه، حسین سیمایی صراف وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، امین‌حسین رحیمی وزیر دادگستری، محمد کاظمی فرد رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه، ذبیح الله خداییان رئیس سازمان بازرسی کل کشور، محمد صاحب‌کار معاون راهبردی قوه قضاییه و حسن عبدلیان پور رئیس مرکز وکلا برگزار شد، تعدادی از سامانه‌های نوین تحلیل داده‌های قضایی معرفی و رونمایی شد.

سامانه «خودکاربری دانش‌آموختگان حقوقی» به‌منظور تسهیل دسترسی به عدالت، سامانه ملی «آراء قضایی» به‌منظور ارتقای شفافیت حقوقی و سامانه «تحلیل نظام‌مند داده‌های قضایی» در جهت استفاده از رویکرد‌های نوین برای پیشگیری از وقوع جرم از جمله سامانه‌های نوین عدلیه هستند که در این همایش مورد رونمایی قرار گرفتند.

همچنین در این همایش، تفاهم‌نامه همکاری میان مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به‌منظور اشتراک‌گذاری داده‌ها، از جمله بیش از ۱۰ میلیون از آراء قضایی گمنام‌سازی شده جهت بهره‌برداری پژوهشی جامعه علمی و دانشگاهی کشور با هدف تحقق «حکمرانی علمی و داده‌محور» منعقد می‌شود.

مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه:۸۵ درصد از جلسات رسیدگی زندانیان با قاضی به‌صورت الکترونیک برگزار می‌شود

محمد کاظمی‌فرد، مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه در همایش «عدالت هوشمند» با قدردانی از سازمان بازرسی کل کشور به‌عنوان میزبان این رویداد و ضمن خیرمقدم به حاضران گفت: موضوع این همایش، آیین معرفی و رونمایی از سامانه‌های نوین قوه قضاییه است؛ موضوعی که در حکم انتصاب ریاست قوه قضاییه نیز تحت عنوان «گسترش فناوری‌های نوین و تضمین دستیابی آسان و رایگان مردم به خدمات قضایی» مورد تأکید قرار گرفته است.

کاظمی‌فرد با اشاره به دستاورد‌های قوه قضاییه در عرصه فناوری گفت: در حال حاضر ۸۵ درصد از جلسات رسیدگی زندانیان با قاضی به‌صورت الکترونیک برگزار می‌شود و تنها ۱۵ درصد از زندانیان برای جلسات رسیدگی جابه‌جا می‌شوند. سال گذشته نیز ۲۱۵ هزار جلسه رسیدگی الکترونیک با حضور مردم از نقاط مختلف، حتی خارج از کشور، برگزار شده است.

وی ادامه داد: یکی از مهم‌ترین ابزار‌های قوه قضاییه هوشمند، سامانه توقیف برخط اموال است؛ به‌گونه‌ای که بر اساس گزارش بانک مرکزی، فرآیندی که پیش‌تر تا ۴۰۰ روز زمان می‌برد، اکنون تنها در چهار دقیقه انجام می‌شود و قاضی می‌تواند با یک کلیک، اموال مورد نیاز را به‌صورت آنلاین توقیف کند.

وی ادامه داد: در سال گذشته یک‌میلیون و ۶۰۰ هزار پرونده محکومیت و ۷۲۸ هزار پرونده اعسار از این قابلیت بهره‌مند شده‌اند.

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه افزود:ارجاع هوشمند پرونده‌ها به کارشناسان نیز یکی از چالش‌های مهم دستگاه قضا بود؛ به‌گونه‌ای که در گذشته گاهی ۲۰۰ تا ۳۰۰ پرونده به یک کارشناس ارجاع می‌شد. این عدد در سال ۱۴۰۰ صفر درصد بود، اما امروز ۵۰ درصد از ارجاعات به‌صورت هوشمند انجام می‌شود و امکان دریافت نظر از قاضی و اصحاب پرونده نیز در سامانه فراهم شده است.

کاظمی‌فرد در بخش دیگری از سخنانش به سامانه پایش قضایی اشاره کرد و گفت: این سامانه ۱۴ سال داده قضایی را در خود دارد و مهم‌ترین شاخص آن، نمایش لحظه‌ای ورودی و خروجی پرونده‌ها به تفکیک استان و مرجع قضایی تا سطح شعبه است. تغییرات داده‌ها پیام‌های مهمی برای سیاست‌گذاری دارد؛ به‌طور مثال، ورودی پنج استان در سال ۱۴۰۳ متفاوت بوده که قابل تحلیل است تا مشخص شود چه عواملی بر این تغییرات اثر گذاشته است.

وی ادامه داد: ورودی پرونده‌ها با جمعیت، نرخ جرایم، عناوین اتهامی و نوع خواسته‌ها ارتباط مستقیم دارد و رفتار استان‌ها در بازه‌های زمانی مختلف متفاوت است. از این طریق می‌توان بازخورد تصمیمات حاکمیتی را نیز رصد کرد.

کاظمی‌فرد تأکید کرد: تمامی چرخه پرونده از مرحله ورود، اتهام و خواسته تا تصمیمات قضایی در دادسرا، دادگاه بدوی، تجدیدنظر و نوع محکومیت در بازه ۱۴ ساله به‌طور کامل در این سامانه موجود است. ما آمادگی داریم این داده‌ها را به‌عنوان اولین محصول داده‌محور دستگاه قضا، در اختیار پژوهشگران، دانشجویان و اساتید دانشگاه‌ها قرار دهیم تا در تحقیقات، پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها مورد استفاده قرار گیرد؛ اقدامی که می‌تواند به احصای دلایل، تحلیل علل و پیشگیری از وقوع جرایم کمک کند.

وی مهم‌ترین محصول فناورانه دستگاه قضا را دادنامه عنوان کرد و گفت: سامانه «انتشار آراء قضایی» برای نخستین‌بار امکان دسترسی دانشگاه‌ها به ۱۰ میلیون و ۲۱۸ هزار رأی گمنام‌سازی‌شده را فراهم کرده است. این آراء محصول سال‌های مختلف است و پیش‌تر نیز در اختیار شرکت‌های دانش‌بنیان قرار گرفته تا از آن در طراحی دستیار هوشمند قضایی و سامانه‌های هوش مصنوعی استفاده کنند؛ ابزاری که می‌تواند امکان پیش‌بینی، مشاوره و ارائه پیش‌نویس دادخواست را برای مردم فراهم کند.

کاظمی‌فرد گفت: در این سامانه امکان جست‌وجوی خلاصه و متن کامل دادنامه‌ها وجود دارد و موضوعات مورد نظر پژوهشگران و حقوقدانان به‌صورت دقیق قابل استخراج است. این سامانه به‌زودی در جشنواره شفافیت سازمان بازرسی کل کشور به‌عنوان یکی از محصولات فاخر جمهوری اسلامی ایران معرفی خواهد شد.

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه در ادامه گفت: در راستای تحقق شعار دسترسی آسان و رایگان مردم به خدمات قضایی، هم‌اکنون ۹۶ درصد ابلاغ‌ها به‌صورت الکترونیک انجام می‌شود و حتی شهروندان خارج از کشور نیز می‌توانند برای دریافت شناسه ثنا اقدام کنند؛ به‌طوری که ۳۰ درصد ثبت‌نام‌های ثنا به‌صورت کاملاً الکترونیک انجام شده است.

وی با اشاره به صدور ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار گواهی سوءپیشینه به‌صورت الکترونیک گفت: ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار قرارداد الکترونیک وکالت و یک‌میلیون و ۶۳۶ هزار استعلام اعتبار معاملاتی صادر شده است؛ آماری که نقش مهمی در شفافیت معاملات و تسهیل خدمات قضایی دارد. همچنین ۴۰ درصد درخواست‌های قوه قضاییه به‌صورت غیرحضوری انجام می‌شود.

کاظمی‌فرد درباره پنجره واحد خدمات الکترونیک قضایی نیز گفت: تمامی خدمات اشخاص حقیقی از جمله ابلاغ الکترونیک، اطلاع‌رسانی پرونده، اظهارنامه و لایحه از طریق این پنجره ارائه می‌شود و تاکنون ۵۰ درصد از عناوین لایحه به‌صورت خودکاربری شده‌اند.

وی افزود: برای کاربران حرفه‌ای از جمله وکلا، کارشناسان رسمی و نمایندگان حقوقی دستگاه‌ها، تمامی خدمات قضایی به‌صورت ۱۰۰ درصد غیرحضوری ارائه می‌شود. امروز نیز دستگاه قضا گام تازه‌ای برداشته است و آماده‌ایم خودکاربری را برای اساتید و فارغ‌التحصیلان رشته حقوق فراهم کنیم تا تنها با ارسال کد ملی بتوانند همانند وکلا از خدمات غیرحضوری استفاده کنند.

کاظمی‌فرد در پایان تأکید کرد: تمامی این اقدامات در راستای تحقق عدالت هوشمند و خدمت‌رسانی مؤثرتر به مردم است تا مشکلات حقوقی و قضایی آنان در کوتاه‌ترین زمان و با بیشترین شفافیت حل و فصل شود.

معاون راهبردی قوه قضاییه: با توسعه همکاری‌های علمی و پژوهشی، قوه قضاییه می‌تواند عدالت را بهتر اجرا کند

محمد صاحبکار، معاون راهبردی قوه قضاییه، در این همایش اظهار کرد: در قوه قضاییه یک برنامه‌ای را با مشارکت پژوهشگران کل کشور سعی کرده‌ایم که تدوین کنیم که عنوان آن سند تحول و تعالی قوه قضاییه شده است نسخه جدید این سند را نیز اماده کرده‌ایم و در فرایند تدوین این سند از نظرات اساتید و پژوهشگران دانشگاهی کشور استفاده کرده‌ایم.

وی تاکید کرد که فرایند اجرای این سند نیازمند همکاری مستمر با پژوهشگران و بزرگان حوزه‌های مختلف است و این جلسه می‌تواند فصل جدیدی در تعاملات علمی و پژوهشی میان قوه قضاییه و مراکز پژوهشی کشور باشد. 

صاحبکار افزود: هدف این سند حرکت به سمت حمکرانی داده محور بود، یعنی استفاده بهتر از داده‌ها و اطلاعات است که از اهمیت بالایی دارد و طی سال‌های اخیر، به ویژه در سال گذشته، اقدامات قابل توجهی در حفظ امنیت و امانتداری این داده‌ها و اطلاعات پرونده‌های قضایی مردم انجام شده است.

معاون راهبردی قوه قضاییه خاطرنشان کرد: پژوهشگران برای انجام کار‌های علمی باید به داده‌های میدانی واقعی دسترسی داشته باشند، ضمن اینکه حفظ حریم خصوصی افراد نیز به دقت رعایت می‌شود. 

وی گفت: این همکاری علمی در کنار فعالیت‌های پژوهشی و آموزشی داخل قوه قضاییه و مشارکت دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان، امکان پیشرفت در فهم بهتر مسائل اجتماعی، بهبود پیشگیری از جرایم و ارتقای کیفیت تصمیمات قضایی را فراهم می‌کند.

صاحبکار در پایان ابراز امیدواری کرد که این همکاری‌ها به توسعه بیشتر همکاری‌های علمی و پژوهشی منجر می‌شود و با بهره‌گیری از ظرفیت‌های کشور، قوه قضاییه می‌تواند عدالت را به بهترین شکل اجرا کند.

وزیر دادگستری: فناوری در اجرای حق به کمک قضات آمده است

امین حسین رحیمی، وزیر دادگستری در این مراسم گفت:اجرای عدالت و اجرای حق رسالت اصلی قوه قضاییه است و این کار از طریق قاضی انجام می‌شود. قاضی رای صادر می‌کند و با صدور رای حق را اجرا می‌کند. این قاضی برای رسیدن به حق نیاز به ابزار دارد. فناوری ابزار بسیارمهمی است که به کمک قاضی آمده است.

وی با اشاره به اینکه یکی از مواردی که فناوری به قاضی کمک می‌کند، بررسی ادله است، افزود: سامانه شناسایی شهود حرفه‌ای از سوی مرکز آمار و فناوری اطلاعات دستگاه قضا راه‌اندازی شده است که به قضات این امکان را می‌دهد تا شهودی که به صورت حرفه‌ای و با دریافت پول از طرفین پرونده به دروغ شهادت می‌دادند را شناسایی کند. 

وزیر دادگستری با تاکید بر اینکه تا چندی پیش نحوه ابلاغ اوراق قضایی به صورت سنتی بود، عنوان کرد: هم اکنون ۹۶ درصد اوراق قضایی به صورت الکترونیکی ابلاغ می‌شود و اگر فردی به دادگاه دعوت شود و در جلسه حضور نداشته باشد، مشخص می‌شود که خود فرد بنا به هر دلیلی در دادگاه حاضر نشده است.

رحیمی با اشاره به اینکه فناوری برای اجرای عدالت به کمک قضات آمده است، افزود: اطلاعاتی که در قوه قضاییه وجود دارد بسیار ذی قیمت‌ است و از آنها می‌توان برای تحلیل و برنامه‌ریزی‌های مهم کشور استفاده کرد.