تربیت نیروهای توانمند، پیش شرط تفویض اختیارات به حکمرانی شهری و محلی است

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس با بیان اینکه نسبت به آن نیازی که برای نیروهای توانمند برای حضور در عرصه حکمرانی وجود دارد، سازوکارهای کشور در حوزه تربیت این نیروها کم است؛ به وجود دو دوسته نیرو در عرصه سیاسی اشاره و اضافه کرد: برخی نیروها بیشتر برای زمان انتخابات و ایجاد شور و نشاط انتخاباتی هستند، اما لزوما این نیروها برای اداره قدرت مناسب نیستند، بنابراین افراد وقتی هم به قدرت می‌رسند از همین نیروهای اطراف خود که زمان انتخابات جمع شدند و احتمالا خیلی آدم‌های تخصصی نیستند، استفاده می‌کنند.

نگاهداری با تأکید بر اینکه خروجی این روند باعث شده که مدیریت در کشور به صورت آزمون و خطایی اتفاق بیفتد؛ افزود: افراد مدام در ساختار مدیریتی کشور تغییر پیدا می‌کنند و این امر انباشت دانش و تجربه در ساختار مدیریتی کشور را با مشکل مواجه می‌کند.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس در ادامه با اشاره به توصیه رهبر معظم انقلاب برای آماده کردن جوانان به منظور حضور آن‌ها در عرصه‌های مدیریتی کشور، گفت: فلسفه مدرسه حکمرانی شهید مدرس و آموزش‌هایی که دوره‌های مختلف این مدرسه به صورت میان‌مدت و بلندمدت ارائه می‌شود، نیز با همین هدف است.

نگاهداری با تأکید بر اهمیت مدیریت شهری، ادامه داد: بحث واگذاری اختیارات به مدیریت‌های شهری و محلی یکی از موضوعاتی است که هم مورد توجه رئیس جمهور و هم رئیس مجلس است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این نکته که لازمه تفویض اختیارات و تحول در رویکرد مدیریت شهری و محلی، حرکت از تمرکزگرایی به سمت  تمرکززدایی است، گفت: برای این مهم باید فضای مشارکتی با مردم هر شهر و منطقه ایجاد کنیم.   هر چقدر شفافیت و پاسخگویی ما در حکمرانی  بیشتر شود بستر مشارکت مردم فراهم می‌شود. بنابراین از رویکرد سنتی به سمت رویکرد نوین باید حرکت کنیم.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس با تأکید بر ضرورت توانمند سازی مدیریت‌های شهری و محلی، تصریح کرد: وقتی صحبت از تفویض اختیارات به مدیریت‌های شهری و محلی می‌شود این اشکال را وارد می‌کنند که گروه‌های مردمی و تشکل‌های مردمی به میزان لازم توانمند نیستند تا بتوانیم اختیارات را به آن‌ها واگذار کنیم.

وی تصریح کرد: اگر این اشکال درست باشد ما به عنوان حکمرانان، مقصر هستیم چراکه ابزارهای لازم را برای توانمند شدن این افراد فراهم نکردیم تا امروز بتوانند باری از روی دوش دولت بردارند. درواقع دولت باید حمایت پدرانه خود را تبدیل به مشارکت برادرانه با مردم بکند.

براساس گفته‌های نگاهداری، یکی از راه‌های برون رفت ما از مشکلات فعلی، همین اعتماد به مردم و از سوی دیگر تلاش برای توانمندسازی است تا تفویض امور انجام شود.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس با توضیح این مسئله که برای تحقق حکمرانی نوین شهری موضوعات سه‌گانه مهمی باید مدنظر باشد، ادامه داد: یکی از این بحث‌ها پایداری محله‌محور است. در مدیریت شهری و محلی هرچقدر بتوانیم نیازهای هر محله را با رویکرد محله‌محوری به‌طور اختصاص در نظر بگیریم، احتمالا در رویکرد حکمرانی نوین شهری موفق‌تر خواهیم بود.

نگاهداری مولفه دوم را تاب‌آوری عنوان کرد و در توضیح آن گفت: شهرهای ما  تحت تأثیر انوع بحران‌ها همانند تغییر اقلیم، فرونشست، آلودگی هوا و مواردی از این دست هستند که در حکمرانی نوین شهری این موارد باید در دستور کار باشد.

وی عنصر سوم را بحث حکمرانی چندبُعدی دانست و گفت: سیاستگذاری و حکمرانی امر پیچیده‌ای شده است و امر ساده‌ای نیست؛ به این معنا که در هر تصمیمی ابعاد مختلف سیاسی، فرهنگی و اجتماعی دخیل هستند.  

نگاهداری با اشاره به طراحی اَبَرنقشه پویایی‌شناسی اَبَرچالش‌های کشور با بیش از هزار متغییر در مرکز پژوهش‌های مجلس، گفت: وقتی به این نقشه نگاه می‌کنیم، پیچیدگی حکمرانی کاملا نمایان و واضح است. شما نمی‌توانید تصمیمی بگیرید که تک‌بُعدی باشد. بنابراین در حکمرانی نیز نیاز به نگاهی چندبُعدی داریم.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس در ادامه سخنان خود به ظرفیت‌های قانونی تفویض اختیارات اشاره کرد و  گفت: قانون اساسی برای تفویض امور به حکمرانی محلی، اصول فاخری دارد و در این اصول بر حاکمیت مردم و عدالت تأکید دارد. همچنین در قانون اساسی ما بحث شوراها را داریم و در کنار آن شهرداری‌ها هم اختیارات خوبی دارند.

نگاهداری در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه یکی از بازیگران اصلی در تحول مدیریت محلی از رویکرد سنتی به رویکرد نوین و تقویض اختیارات، خود دولت است؛ اضافه کرد: خیلی وقت‌ها نهادهای دولتی مقابل این تفویض اختیارات مقاومت می‌کنند؛ طبیعی است که هر تغییری مقاومت ایجاد می‌کند که در این میان دولت باید نقش خود را به عنوان تنظیم‌گر ایفا کند.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، در بخش پایانی سخنان خود به ۷ رویکرد تحولی برای گذار از رویکرد حکمرانی سنتی به حکمرانی نوین در حوزه شهری و محلی پرداخت و گفت: تحول اول معماری نهادی حکمرانی یکپارچه شهری است. برای تفویض اختیارات، نیازمند شبکه‌ای برای هماهنگی در مرکز و نهادهای برای مدیریت اجرا در مناطق مختلف کشور لازم داریم.

نگاهداری با بیان اینکه محور دوم بحث مالیه شهری پایدار و عدالت محور است؛ ادامه داد: اقتصاد شهری مبتنی بر عدالت فضایی و بودجه‌ریزی مشارکتی از مواردی است که در این زمینه مطرح است.

وی رویکرد بعدی را تحول دیجیتال و حکمرانی داده‌محور در حوزه حکمرانی شهری دانست و گفت: مردم برای مشارکت نیاز به اطاعات دارند، بنابراین ما باید داده‌های لایه‌باز در اختیار مردم بگذاریم. ضمن اینکه استفاده از ظرفیت‌های هوش مصنوعی هم ذیل همین محور مطرح است.

 رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس محور بعدی را تاب‌آوری‌های شهری در بحران‌های مختلفی مثل فرونشست، زلزله و موارد دیگر عنوان کرد و گفت: برای تغییر نیازمند سرمایه اجتماعی هستیم؛ چراکه هیچ تغییری بدون همراهی مردم ممکن نیست.

نگاهداری با بیان اینکه پایداری نهادی در مدیریت شهری هم محور دیگر تحولی است؛ اضافه کرد: توجه به مشکلات روزمره نباید ما را از آینده‌نگری و دیدن موضوعات پیش روی شهر غافل کند.

وی توانمندسازی و ارتقای دانش نیروها و مدیرانی که قرار است طلایه‌داران و بردوش‌کشندگان این تحول باشند را هم محور تحولی دیگری دانست و توضیح داد: باید به دنبال پاسخ به این سوال باشیم که چرا در کشور ما بهره‌وری پایین است. افزایش بهره‌وری نیازمند دانش و تکنولوژی بالا و نیروی متخصص است. دوره‌های این چینی برای آموزش مدیران آینده برگزار می‌شود.

نگاهداری در پایان به این نکته تأکید کرد که در برنامه هفتم تمرکز ویژه‌ای بر مدیریت شهری صورت گرفته که باعث شده  مواد موثری در زمینه مدیریت محلی و شهری گنجانده و تصویب شود. /