ایران می‌تواند بر اساس لغو تحریم‌ها یک برنامه تعلیقی داشته باشد

علی‌ بمان اقبالی زارچ سفیر سابق ایران در آلبانی در گفت‌وگو با ایلنا، در پاسخ به این سوال که پس از اعلام پذیرش محدودیت‌های موقتی در فعالیت هسته‌ای ایران در صورت رفع تحریم ها که توسط یکی از اعضای تیم مذاکراتی کشورمان اعلام شد، چه سناریو‌هایی پیش روی ایران برای رسیدن به توافق جامع وجود دارد، گفت: موضوع برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران، موضوعی است که دارای سابقه‌ای طولانی‌مدت بوده و در چندین دور  در مورد آن مذاکره شده است.

وی ادامه داد: انواع شکل‌ها و روش‌های مذاکراتی مثل ۵+۱، به‌علاوه یک بار مذاکرات با سه کشور اروپایی، مذاکرات غیرمستقیم  با آمریکایی‌ها و دیگر مذاکراتی که سوابقش برای همه مخاطبان عزیز آشناست، از جمله مذاکراتی که ترکیه و برزیل در آن دخیل بودند و مذاکراتی که در مقطعی در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ توسط فرانسه انجام شده بود، را داشتیم. 

با رویکرد دبل استاندارد غربی‌ها  پرونده هسته‌ای ایران به نتیجه ملموس  نرسیده است

اقبالی تشریح کرد: در حال حاضر انواع و اقسام روش‌ها مورد بررسی و آزمون قرار گرفته است. اما متاسفانه تا به امروز  با توجه به یک رویکرد دبل استانداردی که غربی‌ها داشتند، این پرونده به یک نتیجه ملموس و روشنی نرسیده است.  همزمان، جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از اعضای آژانس و ان پی تی، برنامه هسته‌ای خود را به طور کامل تحت نظارت آژانس قرار داده است و بیشترین بازرسی‌ها از برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران از طرف آژانس انجام شده است.

نیازمند تدابیر حساب‌شده و دقیق هستیم

این کارشناس سیاست خارجی ایران با بیان اینکه به‌طور قاطع می‌توان گفت که هیچ کشوری که در عرصه هسته‌ای ورود کرده، به اندازه جمهوری اسلامی ایران تحت نظارت و بازرسی آژانس نبوده است، تصریح کرد:  اکنون، پس از تجاوز رژیم صهیونیستی و حملات غیرقانونی و غیرمتعارف آمریکایی‌ها به تأسیسات هسته‌ای کشورمان، این پرونده وارد مرحله خاصی شده و بدون شک نیازمند تدابیر حساب‌شده و دقیقی است تا به یک توافق معنی‌دار دست یابیم.

وی در خصوص نحوه رسیدگی به  شرایط حال حاضر پرونده هسته‌ای ایران عنوان کرد: سیاست اساسی و مهم جمهوری اسلامی ایران باید در این مسیر بر این مبنا باشد که یک توافق جامع حاصل شود، در عین حال که حق و حقوق جمهوری اسلامی ایران هم در این فرآیند تأمین و تضمین شود.

ایران می‌تواند بر اساس لغو تحریم‌ها، یک برنامه تعلیقی داشته باشد

این دیپلمات با تجربه کشورمان با اشاره به این موضوع که در حال حاضر، پیشنهادهای مختلفی مطرح شده‌اند، اظهار کرد: یکی از این پیشنهادات توافق دوسویه است که می‌تواند در دسترس باشد. بدین مفهوم که جمهوری اسلامی ایران بر اساس لغو تحریم‌ها، یک برنامه تعلیقی داشته باشد و در مورد بحث کنسرسیوم هم با غربی‌ها مذاکره کند.

اقبالی افزود: به نظر من، یکی از موضوعات مهم در این پرونده این است که ما باید غربی‌ها را در این مسیر قرار دهیم که یک توافق جامع می‌تواند به نفع طرفین باشد. با این حال، این پرونده بسیار پیچیده است و عناصر ثالث، به‌ویژه رژیم صهیونیستی، همواره یکی از کارشکنان و سنگ‌اندازان در این مسیر بوده‌اند که هرگز مایل و راغب نبوده‌اند که بین جمهوری اسلامی ایران و پنج کشور دارای حق وتو، یک توافق ۵+۱ جامع حاصل شود.

حضور لاریجانی در دبیرخانه شورای امنیت ملی می‌تواند یک تحول مهم باشد

این تحلیل‌گر مسائل سیاسی با طرح این مسئله که اکنون با توجه به سپردن مسئولیت دبیری شورای عالی امنیت ملی به لاریجانی، باید منتظر ماند تا ببینیم رویکرد این مرحله جمهوری اسلامی ایران در مورد این پرونده چه خواهد بود، تشریح کرد:  شکی نیست که می‌توان حضور آقای لاریجانی در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی را یک تحول مهم ارزیابی کرد که می‌تواند بر این پرونده تأثیرگذار باشد. تجربه کاری ایشان در روندها و فرآیندهای مذاکراتی که در مقاطع مختلف با کشورهای غربی داشته‌اند، خود یک سرمایه بزرگ است.

اجماع نخبگانی راهکار مذاکرات مستقیم با کشورهای غربی و آژانس است

اقبالی عنوان کرد: فکر می‌کنم که با یک اجماع نخبگانی و خرد جمعی، می‌توان به راه‌حلی رسید که نتیجه آن، مذاکرات شفاف و صریح و روشن و مستقیم با کشورهای غربی و آژانس باشد که از دل آن، یک توافق جامع استخراج شود. سفر هیئت آژانس هم به نوعی می‌تواند بیانگر این باشد که این نوع سفرها بیشتر فنی، تخصصی و حرفه‌ای هستند و شاید در عین حال در مذاکرات حرفه‌ای و فنی، آن‌ها دنبال این بودند که وضعیت امکانات و ظرفیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران در چه وضعیتی قرار دارد.

غرامت ایران در مجامع بین‌المللی  مورد پیگیری قرار گیرد

اقبالی با تاکید بر اینکه بحث غرامت، موضوعی است که از ابعاد حقوقی خاص و پیچیده‌ای برخوردار است، گفت:  بعید است که در مذاکراتی که هم‌اکنون در حال انجام است، غربی‌ها آماده ورود به بحث غرامت ایران باشند. لذا این بخش باید بیشتر در یک فرآیند حقوقی منطبق بر اساس کنوانسیون‌های بین‌المللی، مقررات NPT، منشور سازمان ملل متحد و قوانین اختصاصی که در این زمینه وجود دارد، دنبال شود.

وی اضافه کرد: این یک فرآیند پیچیده و زمان‌بر خواهد بود که بدون شک جمهوری اسلامی ایران با تمام توان خود و بهره‌گیری از ظرفیت‌های حقوقدانان برجسته‌اش و احتمالاً تعدادی از حقوقدانان بین‌المللی باید این موضوع را در مجامعی که می‌توانند به این پرونده رسیدگی کنند، مورد پیگیری قرار دهد. همچنین  این موضوع بر اساس  توافقنامه الجزایر می‌تواند بخشی از مباحث همکاری باشد. 

این دیپلمات با تجربه کشورمان تاکید کرد:  این موضوع حتماً دنبال خواهد شد و به عنوان یک موضوع مهم در مذاکرات مطرح می‌شود  اما به نظر می‌رسد نتیجه‌گیری در این بخش در یک فرآیند حقوقی زمان‌بر به‌مراتب بیشتر می‌تواند مورد توجه باشد تا اینکه در یک سری مذاکرات مستقیم مورد بحث و تبادل نظر قرار گیرد.

غربی‌ها حاضر نیستند منطبق با قوانین بین المللی در پرونده هسته‌ای ایران عمل کنند 

این کارشناس ارشد مسائل بین‌المللی با بیان اینکه  غربی‌ها تا کنون نشان داده‌اند که حاضر نیستند منطبق با نرم‌های بین‌المللی و رعایت حقوق و مسئولیت‌هایی که در ان‌پی‌تی برای اعضا در نظر گرفته شده، در پرونده هسته ای ایران عملکرد و رفتار داشته باشند، اظهار کرد:‌ همین غربی‌ها، از جمله فرانسوی‌ها و آمریکایی‌ها، سال‌هاست که از صنعت هسته‌ای در بخش‌های مختلف، به ویژه در تولید برق، بهداشت و درمان و تولید محصولات کشاورزی استفاده می‌کنند.

 باید یک  دیپلماسی چندجانبه در رابطه با همسایگان  دنبال شود

اقبالی  دخالت عناصر ثالث را یک مانع جدی در نوع تعاملات ایران با غرب دانست و تاکید کرد: به نظر می‌رسد تمرکز بر مذاکرات مستقیم ۵+۱ و به نمایش گذاشتن اراده روشن و مشخص جمهوری اسلامی ایران مبنی بر عدم گرایش و سوق دادن برنامه هسته‌ای به سمت نظامی که بارها مقام معظم رهبری و دیگر مقامات کشور بر این موضوع صحه گذاشته‌اند، باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. حتی در این زمینه فتوای دینی صادر شده که پیام بسیار روشنی برای غربی‌ها بوده است.  باید یک رویکرد و دیپلماسی چندجانبه نیز در رابطه با همسایگان و کشورهایی که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم نگرانی‌هایی در این زمینه دارند، دنبال شود.

هماهنگی بین آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها  برای فعال شدن مکانیزم ماشه وجود دارد

سفیر سابق ایران در آلبانی در خصوص سیاستی که ایران باید در مواجهه با غربی‌ها داشته باشد،‌ تصریح کرد: در مجموع، باید گفت که ما باید غربی‌ها را به این سمت سوق دهیم که از دوگانه و رفتارهای دوگانه‌ای که در مورد برنامه هسته‌ای ایران داشتند، فاصله بگیرند. زمان کنونی بسیار مهم است؛ سه کشور اروپایی به هر حال درخواست فعال شدن اسنپ بک را داده‌اند، یعنی یک هماهنگی بین آمریکایی‌ها و  اروپایی‌ها در این زمینه وجود دارد که در واقع فشار را به یک وضعیت حداکثری تبدیل کنند.

نوع روابط ما با اروپایی‌ها نیازمند یک بازآرایی جدی است

وی خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد که اروپایی‌ها دغدغه‌های دیگری هم دارند که به نوعی در این پرونده تأثیرگذار بوده است. نباید غافل شد که موضوع اوکراین امروز به یک پرونده موجودیتی برای اروپا تبدیل شده است و نوع روابط ما با اروپایی‌ها به نظر نیازمند یک بازآرایی جدی است. شاید در طول تاریخ معاصر دیپلماتیک کمتر موقعیتی را شاهد بوده‌ایم که نوع تعاملات ایران و اروپا در چنین وضعیت سخت و دشواری قرار گرفته باشد. به هر حال، امیدواریم که طرفین با یک رویکرد ایجابی به سمت دستیابی به یک توافق پیش بروند. بدون شک، رفتار غیرمتعارف و غیرقانونی و همچنین عملکرد دوگانه غربی‌ها در این پرونده برای آن‌ها هم نتیجه خوبی نخواهد داشت.