بیانیه کمیسیون حقوق بشر اسلامی به مناسبت روز جهانی حقوق بشر

کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران به مناسبت فرا رسیدن روز جهانی حقوق بشر بیانیه‌ای صادر کرد.

به گزارش ایلنا، متن این بیانیه به شرح زیر است:

«مناسبت‌های رسمی اگرچه عمدتا قراردادی هستند و با تصویب نهادهای ذی صلاح در نظام‌های حقوق داخلی یا بین المللی تعیین شده و می‌شوند ولی بسیاری از مناسبت‌ها یادآور واقعیات تاریخی معینی در زندگی بشر هستند که حتی اگر سالهای طولانی از آن واقعیات گذشته باشد، باز تازه به نظر می‌رسند یا این ظرفیت را دارند که جوششی درونی در ذهن و جان ما انسان‌های درگیر در کلیشه‌های زندگی جاری شکل دهند. این چنین است که یادآوری آن واقعیات و پیامهای قابل استنباط برای امروز و فردا، دقت و اهتمام ما به طی مسیر درست در حرکت آتی را بیشتر می‌نمایند.

روز جهانی حقوق بشر از این گونه مناسبت‌هاست که اگرچه سال‌ها قبل در تقویم بین‌المللی سازمان ملل تعیین شده ولی به یاد همه ما می‌آورد که به انسان بودن خود بیندیشیم و تامل کنیم که چرا ما انسان‌ها منزلت و شرافت ذاتی خود را‌گاه فراموش می‌کنیم و چرا قدرتهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، نظامی و امنیتی بی‌توجه به حاکمیت قانون و عدالت، در خیلی موارد گرایش به این دارند که حقوق انسان‌ها را نقض کنند و بر قدرت و استیلای خود بیفزایند.

در این روز می‌توان قساوت‌ها و بی‌رحمی‌های بشر زیاده خواه و فاقد اخلاق را مرور کرد که حداقل طی چند دهه اخیر از جنگ جهانی دوم تاکنون جنایات و ویرانگری‌های بی‌شمار به‌بار آورده است.

در این روز می‌توانیم از خود بپرسیم که آیا می‌شود بدون تربیت فکری لازم و نهادینه شدن فرهنگ رعایت حقوق انسانی در نگرش و عملکرد حاکمان و عموم مردم، از تکرار تجربیات تلخ گذشته جلوگیری کرد؟ آیا می‌شود بدون مشارکت همه طیف‌ها و گروه‌ها و اندیشه‌ها در سطح جامعه ملی و مشارکت همه فرهنگ‌ها و ملت‌ها و ادیان در سطح جهانی، دنیایی ساخت که در آن همه به انسان بودن خود افتخار کنند و رعایت حقوق بشر بهبود واقعی پیدا کند و انواع تبعیض‌ها و سوءاستفاده‌های ابزاری و دوگانه از مفاهیم ارزشی از جمله کرامت و حقوق انسان‌ها متوقف و مطرود شود؟!

ضمن گرامیداشت روز جهانی حقوق بشر و ارج نهادن به پرسش‌های متعددی که بر حسب انسان بودن و فارغ از هرگونه ویژگی‌های متفاوت طبیعی یا عارضی، در چنین روزی برجستگی بیشتر پیدا می‌کنند، اگر قرار باشد بنا به پیشنهاد سازمان ملل همنوا با دیگر ملت‌ها در برنامه‌های امسال خود مروری بر دو دهه گذشته پس از اعلامیه و برنامه عمل کنفرانس جهانی حقوق بشر ۱۹۹۳ وین و شکل گیری نهادی در سازمان ملل با عنوان کمیسر عالی حقوق بشر باشیم، قطعا نکات متعددی در سطح ملی و بین المللی توجه ما را جلب خواهد کرد.

در دو دهه گذشته، جامعه بشری تلخی‌ها و شیرینی‌های متعددی را پشت سر گذاشته است. بسیاری از مفاد برنامه عمل کنفرانس جهانی حقوق بشر وین امروزه شکل عینی یافته‌اند و جامعه بشری گام‌های موثری برای تحقق آن‌ها برداشته است، ولی ایده‌آل‌های بشری و وضعیت مطلوبی که مورد نظر بشر معاصراست، همچنان اسناد و راهکار‌ها و برنامه‌های متناسب جدیدی را ایجاب می‌کند. آنچه در این فرایند، محسوس است اینکه جامعه بشری به شدت به سمت رویکردهای دقیقی حرکت می‌کند که در هر حیطه حق‌های انسانی معیار‌ها و سنجه‌های جزیی و سازوکارهای موثر تضمین کننده رعایت حق‌ها و ارائه الگوهای کار آمد، محوریت و اولویت دارند نه بحث‌های کلی و انتزاعی که فاصله بسیار با نیازهای کاربردی بشر دارند و امکان تعبیر و تفسیرهای متنوع و قابل سوء‌استفاده توسط نهادهای قدرت را فراهم می‌آورند؛ بنابراین شایسته است که معتقدین به فرهنگ‌های مختلف از جمله فرهنگ اسلامی تمامی همّ و غمّ خود را معطوف به این مهم نمایند که مبتنی بر مبانی نظری خود و با لحاظ اشتراکات حاصله بین فرهنگ‌های مختلف، راهکارهای عملی و کاربردی برای بهبود وضعیت بشر و رفع نگرانی‌های موجود ارائه نمایند و خود در عمل نیز همواره مقید به رعایت حقوق انسان‌ها باشند.

جامعه پرتلاش ایران طی دو دهه گذشته تجربیات بسیاری را برای پیشبرد حقوق بشر پشت سر گذاشته و گفتمان‌های نظری متنوعی در حیطه نسبت دین و دنیای معاصر، سنت و مدرنیته، توسعه و چگونگی مدیریت مدل نوپای انقلاب اسلامی در رقابت با سایر الگو‌ها، آرمان گرایی در مواجهه با واقع گرایی، هویت ملی در تعامل با جهانی شدن و موارد مشابه دیگر در سطح جامعه ما جریان داشته و رویکرد‌های عملی متعددی مبتنی بر این گفتمان‌ها نمود عینی یافته است.

یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها در همه گفتمان‌های جاری در کشور ما طی دو دهه گذشته، ارتقاء حقوق انسان‌ها و تحقق اصول مربوط به حقوق ملت در قانون اساسی بوده است. اینکه این دغدغه‌ها تا چه اندازه موفق بوده و ببار نشسته و تا چه اندازه ناکام مانده یا به انفعال کشیده شده است و علل و عوامل موفقیت یا ناکامی چه بوده است؟ پرسش مهمی است که قطعا یکایک شهروندان و صاحبان حق در جامعه ما داوری و ارزیابی مشخصی در این زمینه دارند. بیایید در روز جهانی حقوق بشر مروری بر این پرسش داشته باشیم و از تجربیات حاصله برای آینده بهتر جامعه خود و کمک به جامعه بشری بهره گیریم. آنچه روشن است اینکه افراط و تفریط را باید پشت سر نهاد و در نظر و عمل همبستگی و همدلی را ارتقا بخشید و بردباری و تحمل و صبوری خود به ویژه در قبال نقد و نقادی را بسط داد، آنگونه که از محیط خانواده و مدرسه این فضیلت‌های اخلاقی و ضرورت‌های اجتماعی و پایه‌های رعایت حقوق بشر را فرا گیریم و در عمل نه ادعا همواره مدافع حقوق انسان‌ها و تحکیم ارزش‌های متعالی باشیم.

کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران به عنوان قطره‌ای از دریای مواج جامعه ایران با بهره‌مندی از حضور و مشارکت گسترده حقوقدانان و متخصصان دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه و دیگر علاقمندان به پیشبرد حقوق بشر، طی ۱۸ سال تلاش خود تا به امروز با همه محدودیت منابع و امکانات و فراز و فرودهای متنوع، همواره تلاش کرده تا ظرفیت‌های ملی و بومی ما در زمینه صیانت از کرامت انسان‌ها در ابعاد مختلف علمی و کاربردی توسعه پیدا کند. خوشبختانه امروزه ظرفیت‌های خوبی در کشور ما شکل گرفته و تلاشگران بسیاری در این حیطه منشا خدمت هستند و اگر نبود برخی کج فهمی‌ها و عدم درک درست از مصالح ملی طی سالهای اخیر، چه بسا امروزه ده‌ها نهاد برجسته مستقل بودند که یار و یاور دستگاههای رسمی در صحنه‌های مختلف فعالیت می‌کردند تا سریع‌تر اهداف توسعه کشور عینیت یابد.

امید است با توجه به تحولات اجتماعی سیاسی ماه‌های اخیر خصوصا انتخابات ریاست جمهوری و تحول در رویکردهای مجریان و امید ایجاد شده در سطح عموم مردم، شاهد بالندگی هرچه بیشتر جامعه ایران در ارتقا حقوق بشر طی ماه‌های آینده باشیم، چنانچه رئیس جمهور محترم ایران نیز این امر را از جمله تعهدات محوری خود و دولت جدید بیان داشته‌اند.

تلاش برای بازسازی روابط دولت و ملت و تقویت سرمایه اجتماعی، تعامل منطقی و عزتمندانه با جهان از جمله با نهادهای بین‌المللی حقوق بشر، پرهیز از افراطی‌گری و ایجاد هزینه‌های مختلف برای کلیت جامعه، تقویت نظارت‌های مدنی بر قدرت و پاسخگویی شفاف دستگاه‌های رسمی به مردم، گسترش جریان آزاد و قانونمند اطلاعات و تقویت رسانه‌های مستقل و حرفه‌ای، تلاش همه جانبه برای اجرایی کردن اصول قانون اساسی خصوصا فصل مربوط به حقوق ملت، بهره‌مندی شایسته از ظرفیت‌های اعتقادی و ارزشی جامعه ایران قطعا از جمله انتظاراتی است که می‌توان در چنین روزی بر آن‌ها تاکید کرد.

یاد و خاطره یکایک شهدای راه آزادی و صیانت از کشور عزیزمان را گرامی می‌داریم و با درود به یکایک انسان‌های شریفی که در سراسر جهان برای دفاع از حق و عدالت انواع سختی‌ها و محنت‌ها را به جان خریده‌اند، در این روز با خانواده‌های ارجمند شهدا و ایثارگران و مدافعان حق و عدالت عهد می‌بندیم که همچنان در مسیر خدمت صادقانه به ارتقا حقوق انسان‌ها صبوری و پایمردی نشان دهیم. امید است آینده بهتر از گذشته و حال باشد بعزه و منه»