عالیه شکربیگی، جامعه شناس تشریح کرد؛
ازدواج موقت؛ معضل یا راه حل؟
عالیه شکر بیگی، دکترای جامعه‌شناسی و مدیر انجمن مطالعات خانواده هزاره، علت عمده انجام ازدواج موقت را، وجود دو مسئله تغییر نگرش در خانواده‌ها و مشکلات اقتصادی دانست.
ازدواج موقت، پدیده‌ای است که در سالهای اخیر به ویژه با همه‌گیر شدن شبکه‌های مجازی و ارایه سرویسهایی از طریق این شبکه‌ها به طور مشخص در تلگرام اخیرا روند رو به رشدی داشته است و برخی کانال‌هایی که به صورت علنی در این رابطه فعال هستند گاهی چندین هزار عضو دارند.
این نوع ازدواج اگرچه به گفته برخی، از فساد جلوگیری کرده و آمار روابط نامشروع را کاهش می‌دهد، اما مضراتی را به دنبال دارد که در ساختار جامعه، اختلال ایجاد می‌کند.
اما این مضرات و عدم نظارت صحیح بر ارایه خدمات ازدواج موقت در شبکه‌های اجتماعی به طور کلی به دلیل اینکه از مبنای اسلامی برخوردار است مقابله با آن را تا حدودی سخت کرده است.
تمایل به ازدواج موقت ممکن است، برای فرار از مسئولیت و تعهد، مشکلات اقتصادی و فشارهای مالی ناشی از ازدواج شکل گیرد و یا به‌این‌علت که ثبت ازدواج موقت، ضروری و اجباری نیست اتفاق بیفتد.
برخی افراد برای مشروعیت بخشیدن به روابط خود به سمت این نوع ازدواج می‌روند، درحالی‌که عقد موقت، برای شرایط ضروری است و نه ابزاری برای هوسرانی!
از دیگر دلایل گرایش به ازدواج موقت زنان، در میان کسانی است که پیش‌ازاین، ازدواج ناموفقی داشته‌اند و نمی‌خواهند مجدداً در موقعیت مشابه قرار گیرند، اما از طرفی نیازمند تکیه‌گاه و حامی هستند.
تنوع‌طلبی جنسی، گرایش به رفتارهای جنسی نامتعارف و در موارد بیشتر، کمبودهای عاطفی، در میان افراد متأهل، از مواردی است که آن‌ها را به سمت انجام ازدواج موقت سوق می‌دهد. چراکه با این کار ازنظر هزینه‌ای و مشروعیت عمل، در نفع بیشتری قرار می‌گیرند و به‌نوعی، بی‌دردسرتر است.
دوگانه‌ای به نام ازدواج موقت
ازدواج موقت، دوگانه‌ای است که به‌زعم برخی، معضل و به گمان برخی دیگر یک‌راه‌حل است.
عالیه شکر بیگی، دکترای جامعه‌شناسی و مدیر انجمن مطالعات خانواده هزاره، در گفت‌وگو رویداد۲۴ در رابطه با علت شیوع این نوع ازدواج‌ها گفت: «در حقیقت ساده‌ترین دلیل در ایجاد این اتفاق، دو مسئله است که باید در نظر بگیریم. اولین دلیل، تغییر نگرش‌های افراد جوان در دهه‌های مختلف نسبت مقوله ازدواج است و دوم، بحث اقتصاد خانواده‌ها است.»
او افزود: «برای بسیاری از افراد امکانات ازدواج از طریق شرایط نرمال وجود ندارد و گاهی تامین هزینه‌ها بسیار دشوار است. به نظر من، این دو دلیل، دلایل اصلی روی آوردن افراد به ازدواج موقت است.»
عده‌ای با استفاده از پوشش مشروعیت، جزو موافقین این امر هستند و درواقع با شرایطی در جامعه رو به می‌شویم که اگرچه ازدواج موقت ازلحاظ شرعی، درست و قانونی است، اما عرف جامعه ظرفیت پذیرش بی‌رویه این مسئله را ندارد و به نظر می‌رسد بعضی از افراد، با شرعی دانستن این امر به سوءاستفاده‌های مالی و تجاری روی آورده‌اند.
این فعال حقوق زنان در این رابطه اظهار داشت: «این دوگانگی در دیدگاه جامعه وجود دارد و اگرچه ازدواج موقت فرم دیگری از ازدواج به لحاظ مشروع است، اما در عرف خانواده‌ها پذیرفته نیست. در جلسه‌ای که مدتی پیش درباره ازدواج سفید در انجمن جامعه‌شناسی برگزار کردیم، می‌توانم بگویم که پرمخاطب‌ترین جلسه انجمن بود و افرادی که در آن شرکت داشتند، اغلب تیپ جوان و دانشگاهی بودند. در این جلسه، کسی مطرح کرد که برای مشروعیت بخشیدن به ازدواج سفید، در قالب صیغه آن را مطرح کنیم. اکثریت جمع شرکت‌کننده در جلسه، با آن فرد برخورد کردند و از اینکه برچسب صیغه به آن‌ها بخورد، اظهار ناخشنودی کردند؛ یعنی حرف من این است که آن افراد حاضر بودند در قالب ازدواج سفید زندگی کنند اما برچسب صیغه روی آن‌ها نباشد.»
او ادامه داد: «حتی یادم است اولین بار بحث ازدواج موقت در ایران را، چندین سال پیش، مرحوم آیت‌الله هاشمی، در همایش نماز مطرح کردند و گفتند که ازدواج موقت، تنها برای پیرمردها نیست و جوان‌ترها نیز می‌توانند آن را انجام دهند. در همان جلسه هم موجی از مخالفت و برخورد مردم با این نظر مطرح شد. البته عده‌ای موافق ازدواج موقت هستند که درصدی را تشکیل می‌دهند، اما نمی‌توانم این را به‌کل جامعه تعمیم دهیم.»
شکر بیگی، در پایان و در پاسخ به این مسئله که ازدواج موقت، معضل است و یا یک‌راه‌حل اجتماعی گفت:«در رابطه با مسئله ازدواج موقت، گروهی معتقدند که اگر قرار است برای مشکل ازدواج پاسخی درخور مطرح کنیم، باید به سمت ازدواج موقت برویم و با رویکرد دینی به آن مشروعیت دهیم؛ اما نمی‌توانیم نام «راه‌حل» را روی این رویکرد بگذاریم. ما نمی‌توانیم چیزی را به‌عنوان راه‌حل و راهکارهای ایجابی به جامعه تجویز کنیم چون جامعه، راه‌حل مناسب خودش را پیدا می‌کند.»
او در خاتمه گفت: «جامعه ما هنوز به انسجام نرسیده و مسئولان ما باید بدانند که راهکارها و راه‌حل‌های بالا به پایین جواب نمی‌دهد. ما باید در بستر اعتمادسازی جلو برویم و راهکارها را بر اساس اصل اعتماد مطرح کنیم تا جامعه خودش تصمیم بگیرد.»
