خطر کار روی کشتی‌های خودروبر

چندی پیش موسسه کلارکسون از رشد سه درصدی تقاضا برای این کشتی‌ها در سال 2016 خبر داد.

به گزارش  ایلنا روزنامه دنیای خودرو نوشت، این رشد اگرچه آهسته است و ریشه در تقاضای کمتر در برخی مناطق دنیا، جابه‌جایی کارخانجات سازنده و نزدیک شدن آنها به مصرف‌کننده و فاکتورهای ژئوپلتیکی دارد، اما نشانه از روندی رو به رشد در اولویت دادن به حمل خودرو با کشتی است.

از سویی آمارها از گرفتار شدن این کشتی‌ها در سوانح دریایی و آمار بالای تلفات این نحوه از حمل‌و‌نقل خبر می‌دهند.

نمونه اخیر این سانحه کشتی ال‌فارو بود. این  کشتی تحت پرچم آمریکا و با ترکیبی از یک کشتی رو-رو و جرثقیل، در خدمت تاجران دریایی آمریکایی بود. ال‌فارو در اول اکتبر 2015، پس از آنکه نیروی محرکه خود را از دست داده بود، در دریا ناپدید شد و هنوز هم اثری از آن یافت نشده است و در این سانحه 33 نفر جان باختند.

مجموعا آمار کشته‌های ناشی از حمل خودرو با کشتی از سال 1953 تاکنون حدود 2938 نفر اعلام شده است که این رقم به نسبت سایر انواع حمل‌و‌نقل دریایی آمار بالایی محسوب می‌شود.

با این وصف با بالا گرفتن تقاضای جهانی برای ساخت کشتی‌های حمل خودرو، کارشناسان به بررسی سوانح پیش‌آمده برای این کشتی‌ها پرداخته‌اند و بحث و گفت‌وگوهای فنی بسیاری برای ایمن‌سازی هرچه بیشتر این کشتی‌ها در گرفته است.

عوامل خطرسازی که در این کشتی‌ها به‌صورت کلی بازشناسی‌شده است، در زیر مورد بررسی قرار می‌گیرد.

کشتی‌های حمل خودرو ساختار کاملا متفاوتی با سایر کشتی‌ها دارند. در رده‌بندی سازمان جهانی دریانوردی (IMO) کشتی‌ها از نظر فاصله عرشه با سطح آب و بخش‌های داخلی کشتی به کلاس A و B تقسیم شده‌اند.

کشتی‌های کلاس A آن دسته از کشتی‌ها هستند که فضای باز کمتری نسبت به دریا دارند و به همین جهت امنیت بیشتری در برابر توفان‌ها و خطرات دریا دارند. اما کشتی‌های کلاس B کشتی‌هایی هستند که سطح عرشه آن‌ها نسبت به سطح آب بالاتر و جداسازی بین بخش‌های مختلف کشتی در آن‌ها کمتر است.

کشتی‌های حمل خودرو از نوع کلاس B هستند اما آنچه آن‌ها را از سایر کشتی‌ها در این کلاس متمایز می‌کند، داشتن عرشه متحرکی است که از ابتدا تا انتهای کشتی امتداد دارد، بدون اینکه هیچ‌گونه جداکننده یا دیواره‌ای بین بخش‌های مختلف عرشه وجود داشته باشد. علت آن نیز روشن و ناگزیر است.

نبود این جداکننده‌ها موجب می‌شود افراد و دستگاه‌های حمل‌ونقل بتوانند خودروها را از ابتدا تا انتهای کشتی حمل کنند و نقل و انتقال دهند. عوامل مختلفی دست‌به‌دست هم می‌دهند تا کارکردن روی کشتی‌های حمل خودرو خطرناک‌تر از سایر کشتی‌ها باشد. در اینجا به برخی خطراتی که در این زمینه وجود دارد، می‌پردازیم.

اگر یک کشتی بتواند پایداری خود را در سفرهای دریایی حفظ کند تا حد زیادی از خطرات ناشی از توفان‌ها و بدی آب‌و هوا مصون می‌ماند. مشکلی که کشتی‌های حمل خودرو با آن‌ها مواجه هستند، این است که محموله این کشتی‌ها معمولا در قسمت بالای عرشه قرار دارد و علاوه بر آن محل سکونت و استقرار پرسنل کشتی نیز در قسمت بالاتر از آن قرار دارد.

به همین علت حتی کوچک‌ترین جابه‌جایی در بار این کشتی‌ها می‌تواند خطری جدی برای تعادل کشتی به حساب آید. در نتیجه عدم توانایی کشتی در برقراری تعادل خود به هنگام هجوم سیل‌آسای آب به داخل کشتی، می‌تواند در یک آن موجب واژگون شدن آن ‌شود. این اتفاق حتی می‌تواند با وزیدن باد شدید در هوای بد به سمت کابین اسکان پرسنل کشتی موجب اخلال در تعادل کشتی شود.

 ارتفاع پایین عرشه کشتی  

در آن دسته از کشتی‌هایی که صرفا خودرو حمل می‌کنند، ترتیب قسمت درهای بار به گونه‌ای است که اجازه ورود آب به داخل آن‌ها را نمی‌دهد. اما به هنگام توفان شدید درها نمی‌توانند در مقابل نفوذ آب مقاومت کنند و پایین بودن ارتفاع عرشه کشتی نیز به این موضوع کمک می‌کند که آب در داخل کشتی نفوذ و موجب واژگونی آن شود.

 فقدان دیواره

بخش‌های فرعی کشتی‌های حامل خودرو فاقد دیوارهای جداکننده‌ای هستند که موجب تجمع کمتر آب و در نتیجه مانع دست رفتن تعادل به هنگام توفان‌های شدید شود. نبود این دیوارهای جداکننده‌ موجب می‌شود هنگام آتش‌سوزی، آتش به راحتی به تمام قسمت‌ها سرایت کند.

 محل قرار گرفتن وسایل نجات

وقتی در شرایط اضطراری، ترک کشتی ناگزیر باشد، جلیقه‌ها و قایق‌های بادی همه باید به نحوی در دسترس باشد که بتوان به سرعت کشتی را ترک کرد. محل قرارگیری این ابزار در کشتی‌های حامل خودرو معمولا در سطح بالاست که پایین آوردن آن در شرایط خاص و اضطراری، سخت و وقت‌گیر است.

 انبار کالا

انبار کشتی‌های حامل خودرو به گونه‌ای است که بارگیری در آن‌ها به هر شکلی که انجام گیرد به هر حال خطرناک است. زیرا کوچک‌ترین اتفاقی که برای یک ردیف از خودروها بیفتد و موجب جابه‌جایی آن شود، تاثیر زنجیره‌ای بر سایر آنها خواهد گذاشت و به سرعت تعادل کشتی را برهم خواهد زد.

 بارگیری در کشتی

در کشتی‌های حامل خودرو، بارگیری مرتب خودروها  براساس ترتیب خاصی که هنگام تخلیه با توجه به کم بودن وقت در بندرها سهولت بیشتری داشته باشد، امکان‌پذیر نیست. زیرا کشتی در لنگرگاه‌های مختلفی در بنادر مختلف توقف می‌کند و با توجه به کمبود وقت، امکان اعمال ترتیب خاصی در قرار گرفتن خودروها در کشتی وجود ندارد.  همین مساله در گذشته موجب بروز تصادفات بسیاری بین کشتی‌های مختلف در لنگرگاه‌ها شده است.